Nước Mỹ trước ngưỡng vỡ nợ lịch sử

Tình trạng đóng cửa một phần chính phủ Mỹ đã bước sang ngày thứ 10, nguy cơ vỡ nợ lần đầu tiên trong lịch sử nước này đang cận kề. Trong khi đó, cho đến hôm nay, những mâu thuẫn về dự luật ngân sách tạm thời năm 2014 giữa một bên là Tổng thống  Barack Obama và Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát với bên kia là Hạ viện thuộc quyền kiểm soát của Đảng Cộng hòa vẫn chưa có dấu hiệu được tháo gỡ.

Nguy cơ Mỹ lần đầu tiên bị vỡ nợ đang lớn dần khi Chủ tịch Hạ viện John Boehner đã bác bỏ khả năng tổ chức bỏ phiếu tại cơ quan lập pháp này về một dự luật nhằm nâng trần nợ công nếu Tổng thống Barack Obama không nhượng bộ. Phát biểu trên truyền hình, ông Boehner  nhấn mạnh, Tổng thống Obama phải thương lượng nếu ông ấy muốn chấm dứt tình trạng các công sở liên bang bị đóng cửa và ngăn chặn nguy cơ nước Mỹ bị vỡ nợ.

Trần nợ công Mỹ (ảnh: samuelscottg)

“Tư tưởng cho rằng, chúng ta cứ tiếp tục chi tiêu rồi để lại hóa đơn cho con cháu chúng ta thanh toán là sai lầm,” ông Boehner nói. “Cách duy nhất để cứu tương lai con cháu chúng ta đó là hai bên phải có cuộc thảo luận. Đã đến lúc chúng ta phải có những cuộc trò chuyện, không phải trong tuần tới, tháng tới mà phải bắt đầu ngay hôm nay và tôi hy vọng rằng Tổng thống hay các nhà lãnh đạo Dân chủ có thể bắt đầu cuộc đối thoại ngay”.

Tuy nhiên, Tổng thống Obama vẫn kiên quyết phản đối những yêu sách như vậy vì ông cho rằng,  nếu làm như vậy sẽ tạo “thói quen” cho phe Cộng hòa sử dụng chiến thuật đe dọa vỡ nợ mỗi khi những yêu cầu của họ không được phe Dân chủ đáp ứng.

 “Tôi đã có cuộc nói chuyện với ông Boehner. Tôi đã nói với ông ấy rằng, tôi sẽ sẵn lòng nói về không chỉ bất cứ điều gì tôi cảm thấy quan trọng mà cả các vấn đề mà họ cho là quan trọng. Tuy nhiên, tôi cũng nói với ông ấy rằng, các cuộc nói chuyện như vậy không nên kèm theo sự đe dọa về việc chính phủ đóng cửa hoặc hỗn loạn kinh tế đối với người dân Mỹ”.

Trước đó, hôm 3/10, Bộ Tài chính Mỹ đã công bố báo cáo chi tiết về các kịch bản có thể xảy ra nếu Chính phủ thực sự mất khả năng trả nợ, trong đó Bộ này khẳng định việc Chính phủ Mỹ bị vỡ nợ “có khả năng trở thành thảm họa.” Báo cáo có đoạn: “Các thị trường tín dụng có thể bị đóng băng, đồng đô la Mỹ có thể sẽ mất giá mạnh, lãi suất có thể tăng chóng mặt, các ảnh hưởng tiêu cực khác có thể lan rộng ra khắp thế giới.”

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng đồng tình rằng việc chính phủ Mỹ mất khả năng trả nợ sẽ có tác động cực kỳ tiêu cực, nhất là nếu thế bế tắc hiện nay không được giải quyết một cách nhanh chóng.  Chính vì thế mà Ngoài Trung Quốc và Nhật Bản-hai chủ nợ lớn nhất của Mỹ, nhiều chính phủ khác ở châu Á cũng đang nín thở theo dõi các diễn biến trong cuộc chiến ngân sách ở Mỹ bởi vì, họ dù ít hay nhiều cũng đang nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ hoặc đồng đô la Mỹ – những thứ có thể mất giá nghiêm trọng nếu Mỹ bị vỡ nợ.

Mặc dù lo ngại như vậy nhưng giới phân tích vẫn tin rằng khả năng Mỹ bị vỡ nợ ít có khả năng xảy ra bởi vì, Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ đều không muốn nền kinh tế lớn nhất thế giới này bị rơi vào tình trạng vỡ nợ. Vì vậy, họ sẽ hành động trước thời hạn 17/10 để cứu nước Mỹ thoát khỏi điều tồi tệ đó. Điều này đã từng xảy ra hồi năm 2011.

Trong nhận định của mình, ông Châu Thế Kiểm, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm quan hệ quốc tế Trung Quốc-Mỹ tại Đại học Thanh Hoa nói: “Tôi cho rằng khả năng Mỹ vỡ nợ là không lớn. Một số học giả phương Tây nói rằng, chỉ có 1/10 khả năng nước Mỹ vỡ nợ bởi vì cả hai đảng đều không dám chịu trách nhiệm lịch sử về tác động của việc vỡ nợ của Mỹ đối với toàn bộ nền kinh tế thế giới”.

Ông Hướng Tòng Tác, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng nông nghiệp Trung Quốc chia sẻ quan điểm tương tự: “Trước tiên tôi cho rằng, hai đảng sẽ đạt được một thỏa thuận. Thứ hai, theo một sửa đổi trong hiến pháp của Mỹ, Tổng thống Mỹ có quyền tạm thời nâng trần nợ”.

Trần nợ của Mỹ đã tồn tại gần một thế kỷ, có thể mô tả đó là số tiền tối đa mà Mỹ có thể vay một cách hợp pháp. Mỹ ban hành luật về giới hạn nợ từ năm 1917 và kể từ đó nó quy định số nợ quốc gia mà Bộ Tài chính có thể nêu ra. Tới ngày 25/9, Bộ Tài chính cho biết, nợ của chính phủ liên bang còn thiếu 25 tỷ là chạm mức trần 16.700 tỷ đô la Mỹ vào ngày 17/10 tới.

Khi Mỹ đạt tới giới hạn nợ này, Mỹ phải thực hiện một số biện pháp đặc biệt để có thêm thời gian trước khi Quốc hội đồng ý nâng trần nợ. Trong toàn bộ lịch sử của Mỹ, nước này chưa bao giờ tới mức vỡ nợ.

Tuy nhiên, như một “đặc sản” của chính trường Mỹ bấy lâu nay, giới phân tích cho rằng hai bên có thể đạt được thỏa hiệp vào phút chót, vì cả đảng Cộng hòa và Dân chủ đều không muốn nước Mỹ vỡ nợ sẽ gây ra bất ổn đối với thị trường tài chính, đóng băng tín dụng và làm lãi suất gia tăng.  Do vậy, theo các chuyên gia, phút cuối cùng sẽ có thỏa hiệp, với sự nhượng bộ của cả hai đảng.  Hai bên phải tiếp tục hợp tác với nhau thêm một lần nữa để cứu nước Mỹ./.