Biến chủng SARS-CoV-2 đẩy Ấn Độ vào khủng hoảng Covid-19?

Tiêm vaccine đầy đủ vẫn mắc Covid-19

Tại Bệnh viện Sir Ganga Ram, một cơ sở lớn giữa thủ đô New Delhi, 37 bác sỹ đã hoàn thành đầy đủ các mũi tiêm vaccine đã mắc Covid-19 hồi đầu tháng 4 này. Hầu hết đều có triệu chứng vừa phải.

Tuy nhiên, điều này làm gia tăng lo ngại rằng virus gây nên làn sóng Covid-19 thứ 2 ở Ấn Độ có sự khác biệt. Nhiều người đặt câu hỏi liệu có phải một biến thể có khả năng lây nhiễm cao hơn, có thể né tránh hệ miễn dịch, đã đẩy Ấn Độ vào cuộc khủng hoảng tồi tệ hiện nay?

Cho tới nay, vẫn chưa có kết luận nào về bằng chứng. Các nhà nghiên cứu tỏ ra thận trọng, cho rằng có nhiều yếu tố khác có thể giải thích về nguyên nhân của đợt bùng phát hiện nay, điều đang khiến các bệnh viện ở thủ đô New Delhi bị quá tải, các lò hỏa thiêu phải hoạt động không ngừng nghỉ. Dù vậy, sự xuất hiện của biến thể mới có thể làm phức tạp thêm những nỗ lực kiểm soát đại dịch Covid-19 của Ấn Độ.

“Làn sóng Covid hiện nay có sự khác biệt. Virus tác động tới những người trẻ tuổi, các gia đình. Những em bé 2 tháng tuổi cũng mắc bệnh. Đó là yếu tố mới”, bác sỹ Sujay Shad, bác sỹ hàng đầu tại bệnh viện Sir Gâng Ram, 2 trong số các bác sỹ từng cần đến nguồn oxy dự trữ để vượt qua giai đoạn mắc bệnh.

Khi mà các nguồn lực đều đang cạn kiệt và nhiều bệnh viện buộc phải từ chối tiếp nhận bệnh nhân, các nhà khoa học đang cố tìm cách xác định vai trò của biến thể mới. Dù vậy, có rất ít thông tin. Ấn Độ, cũng giống như nhiều nước khác, đã không xây dựng một hệ thống đủ hiệu quả để truy vết virus.

Những lo ngại của Ấn Độ tập trung vào biến thể được phát hiện tại nước này, B.1.617. Các phương tiện truyền thông và nhiều bác sỹ kết luận rằng biến thể này là nguyên nhân khiến làn sóng thứ 2 khủng khiếp như hiện nay.

Các nhà nghiên cứu bên ngoài Ấn Dộ nói rằng, những thông tin ít ỏi tới nay lại cho thấy một biến thể khác được biết đến nhiều hơn là B.1.1.7 có thể là một yếu tố đáng kể. Biến thể này phát hiện đầu tiên ở Anh cuối năm ngoái, đã ảnh hưởng tới nhiều nước châu Âu và là biến thể phổ biến nhất trong các ca mắc Covid-19 mới ở Mỹ.

“Dù gần như chắc chắn biến thể B.1.617 cũng là một trong các nguyên nhân, nhưng hiện chưa rõ vai trò tác động của nó với sự gia tăng số ca mắc hiện nay so với các biến thể khác, đặc biệt là biến thể B.1.17”, theo Kristian Andersen, một nhà nghiên cứu virus tại Viện nghiên cứu Scripps ở San Diego.

Biến thể chỉ là một trong số các nguyên nhân

Ngoài các biến thể mới, các nhà khoa học cho rằng, có nhiều nguyên nhân khác, có thể còn nghiêm trọng hơn, dẫn tới làn sóng Covid-19 thứ 2 khủng khiếp như hiện nay ở Ấn Độ.

Ấn Độ mới chỉ thực hiện được một phần nhỏ trong chiến dịch tiêm chủng vaccine cho người dân. Tới nay, chưa đến 2% dân số nước này được tiêm chủng đầy đủ.

Các chuyên gia cho rằng, việc buông lỏng các biện pháp phòng dịch sau làn sóng thứ nhất hồi năm ngoái, các lễ hội hay các sự kiện tập trung đông người, có thể đã khiến dịch bệnh lây lan nhanh chóng.

“Có rất nhiều người vội vàng kết luận rằng biến chủng B.1.167 là nguyên nhân dẫn tới những gì đang xảy ra hiện nay. Nhưng những yếu tố khác cũng có thể là nguyên nhân”, theo Jeffrey Barrett, Giám đốc sáng kiến nghiên cứu cấu trúc gien Covid-19 tại Viện Wellcome Sanger ở Anh.

Ấn Độ chủ yếu sử dụng vaccine của AstraZeneca. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy loại vaccine này hiệu quả thấp hơn so với vaccine của Pfizer và Moderna, và có thể dễ dàng bị các đột biến đánh bại.

Theo bác sỹ Céline Gounde, chuyên gia dịch tễ học và bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Bellevue ở New York, tới nay, các loại vaccine đều vẫn hiệu quả, nhưng vẫn xảy ra trường hợp vaccine giảm hiệu quả trước các biến thể mới, dù không nhiều.

Ở Ấn Độ, một số bác sỹ chỉ ra những bằng chứng rằng những người đã được tiêm chủng đầy đủ cũng bị mắc bệnh. Các bác sỹ này cho biết, họ ghi nhận trẻ em mắc các triệu chứng nặng, như tiêu chảy cấp, nhiễm axit và tụt huyết áp...

“Đây là điều rất khác biệt với những gì chúng ta chứng kiến hồi năm ngoái”, bác sỹ Soonu Udani, người đứng đầu Khoa Hồi sức tích cực tại bệnh viện nhi đồng SRCC ở Mumbai cho biết.

Dù vậy, các nhà nghiên cứu vẫn cho rằng, có những yếu tố khác dẫn tới tình trạng lây nhiễm cao hơn ở những người trẻ. Ví dụ như các trường học ở Ấn Độ đã mở cửa trở lại trong những tháng gần đây sau làn sóng thứ nhất.

Ấn Độ bỏ lỡ thời cơ truy vết biến thể

Các nhà khoa học nói rằng, các biến thể khác dường như đang lây lan ở những khu vực nhất định tại Ấn Độ. Ví dụ, biến thể B.1.617 được phát hiện trong phần lớn các mẫu xét nghiệm ở bang Maharashtra ở miền Trung.

Ngược lại, biến thể B.1.1.7 lại lây lan nhanh ở New Delhi, theo ông Sujeet Singh, Giám đốc Trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh Ấn Độ. Biến thể này ghi nhận ở một nửa số mẫu xét nghiệm vào cuối tháng 3, tăng 28% so với 2 tuần trước đó. Biến thể B.1.617 cũng lây lan ở New Delhi.

Tuy nhiên, các dữ liệu từ Ấn Độ là quá ít để phân tích mức độ gây bệnh của mỗi biến thể trên cả nước Ấn Độ. Mặc dù số ca mới rất cao, nhưng Ấn Độ lại ít thực hiện việc giải trình tự gien.

Tháng 12/2020, chính phủ Ấn Độ mới triển khai nhóm 10 phòng thí nghiệm và đặt ra mục tiêu tham vọng là giải mã trình tự 5% số mẫu xét nghiệm trên cả nước mỗi tháng. Tuy nhiên, cho tới nay, chưa đến 1% số mẫu thu được đã được giải mã.

Một bài viết trên The Wire cho rằng, những thách thức hậu cần, những rào cản hành chính và thiếu kinh phí là một phần nguyên nhân.

Ngoài Anh, một số nước khác cũng đang theo dõi chặt chẽ các biến thể. Mỹ cũng giải mã trình tự chưa đến 1% mẫu xét nghiệm và đã tăng cường nỗ lực này trong những tuần gần đây.

Bác sỹ Thekkekara Jacob John, nhà nghiên cứu virus tại bang Tamil Nadu cho rằng, ở Ấn Độ, hệ thống y tế đã không ở trong tình trạng báo động về tác động của các biến thể ghi nhận ở nước này, cho dù các biến thể đó đã lây lan ở nhiều nước.

“Chúng tôi đã không săn tìm các biến thể. Nói cách khác, chúng tôi đã để lỡ con tàu”, ông nói./.