Cuộc gặp cấp cao Nga- Mỹ: Phá băng quan hệ hay cú sốc ngoại giao mới?

Nội dung chính của các cuộc thảo luận là 2 trong số những vấn đề quốc tế nóng nhất hiện nay cuộc chiến chống nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và cuộc nội chiến tại Syria đang gây ra một làn sóng di dân chưa từng có kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Nga và người đồng cấp Mỹ ngồi cạnh nhau tại G20, Mexico năm 2012. (ảnh: AFP)

Cuộc gặp cấp cao Nga- Mỹ, một sự kiện được trông đợi trong hơn 2 năm qua sẽ hướng tới phá băng các mối quan hệ quốc tế hay sẽ gây ra một cú sốc ngoại giao mới? là câu hỏi mà dư luận quốc tế liên tục đặt ra những ngày qua. Tham dự kỳ họp Đại hội đồng LHQ lần này, Tổng thống Nga Vladimir Putin mang theo tham vọng thúc đẩy các chiến lược chính trị, quân sự lớn của mình, trong khi Tổng thống Mỹ Barack Obama lại đang trên con đường tìm kiến chiến lược, trong bối cảnh các chính sách can dự của nước này tới nay đều không đạt hiệu quả, đặc biệt là trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố và cuộc khủng hoảng tại Syria. 

Đối đầu lập trường với phương Tây trong nhiều vấn đề quốc tế nóng, Tổng thống Nga Vladimir Putin đang được coi là trung tâm cho các giải pháp chấm dứt xung đột tại Syria, quốc gia bị chia rẽ sâu sắc do nội chiến trong hơn 4 năm qua và chứng kiến sự nổi lên của nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng.

Trong bối cảnh Nga đang tăng cường sự hiện diện quân sự tại Syria khi triển khai quân đội và máy bay chiến dấu tới khu vực để hỗ trợ chính quyền Tổng thống Asad chống khủng bố, Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây cũng thông báo đang tìm cách thiết lập một mặt trận chung chống Nhà nước Hồi giáo với các nước trong khu vực.
“Chỉ một lực lượng quân đội hợp pháp đó là của Tổng thống Syria Asad. Tôi cho rằng, hỗ trợ quân sự các nhóm vũ trang bất hợp pháp là đi ngược lại các nguyên tắc về quyền quốc tế và Hiến chương LHQ. Nước Nga chỉ ủng hộ các lực lượng hợp pháp, các cấu trúc thuộc chính phủ.”

Trong khi đó, Mỹ lại dường như tỏ ra lúng túng trước cuộc tấn công ngoại giao của Nga. Chính phủ nước này hôm nay khẳng định sẽ là vô trách nhiệm nếu không đối thoại với Nga và cùng tìm kiếm một cách tiếp cận thực dụng đối với mỗi trường hợp.

Theo cố vấn thân cận của Tổng thống Mỹ Obama, nước này đang quan sát các hành động, chứ không chỉ lời nói. Về vấn đề Ucraina, các hành động hiếm khi đồng nhất với lời nói. Tuy nhiên, về vấn đề hạt nhân Iran, Nga đã giữ đúng cam kết và đóng vai trò xây dựng. Một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thừa nhận, nước này cũng đang cố gắng để hiểu Nga, cũng như cố gắng đánh giá liệu có thể tìm ra một giải pháp có lợi cho tất cả các bên hay không. 

Tổng thống Obama nói: “Tới nay, 60 triệu người, trong đó có cả phụ nữ và trẻ em đã buộc phải chạy trốn, mà lý do chính là các cuộc xung đột tại Trung Đông và châu Phi. Các quốc gia cần làm nhiều hơn nữa để thể hiện trách nhiệm với những người tị nạn. Tuy nhiên, các nỗ lực của chúng ta chắc chắn sẽ đi kèm với một công việc ngoại giao và hòa giải khó khăn để chấm dứt các cuộc xung đột đang gây chia rẽ các xã hội.”

Trong khi phương Tây do dự về số phận của Tổng thống Syria, Tổng thống Nga Putin đã nhiều lần nhấn mạnh, hợp tác với chính quyền Tổng thống  al-Asad là cách duy nhất để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần 5 năm qua và đã cướp đi sinh mạng của hơn 240.000 người.

Từ nhiều năm nay, Mỹ và phương Tây luôn xem sự ra đi của Tổng thống Syria là điều kiện tiên quyết cho mọi giải pháp hòa bình. Tuy nhiên, những ngày qua đã chứng kiến lập trường có phần mềm mỏng hơn của phương Tây. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry mới đây còn tuyên bố, lộ trình về sự ra đi của Tổng thống Asad là vấn đề có thể thương lượng được.

Mỹ cùng với khoảng 60 nước châu Âu và Arab do người Sunny đứng đầu từ 1 năm nay đã xây dựng một liên minh quân sự nhằm chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng tại Syria và Iraq. Tuy  nhiên, tất cả các chiến dịch quân sự đều chưa phát huy được hiệu quả.  Điều dư luận quốc tế quan tâm là bầu không khí và thái độ của các nhà lãnh đạo Nga- Mỹ sẽ được thể hiện như thế nào tại cuộc gặp. Theo Người phát ngôn của Tổng thống Mỹ, chắc chắn sẽ không có bất kỳ tuyên bố đối nghịch nào được đưa ra dù vẫn có những chủ đề gai góc mà cả Nga và Mỹ đều không thể né tránh.

Giới quan sát cho rằng, dù đang ở trong một trong những khoảng thời gian tồi tệ nhất trong lịch sử quan hệ song phương, song mối quan hệ giữa hai nước Nga-Mỹ không vì thế mà quay trở lại thời kỳ Chiến tranh Lạnh, bởi trước mắt hai nước có quá nhiều điểm cần phải nương tựa vào nhau và hơn hết đều có cùng nhận thức về trách nhiệm đối với những vấn đề toàn cầu./.