Nhật Bản và Ấn Độ đang xích lại gần nhau

Vào cuối tuần trước, Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko đã bắt đầu chuyến thăm cấp Nhà nước tới Ấn Độ theo lời mời của Chính phủ Ấn Độ.

Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko (Ảnh: Reuters)

“Dấu mốc quan trọng”

Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko đã bắt đầu chuyến thăm Ấn Độ hôm 30/11. Đây là chuyến thăm đầu tiên tới Ấn Độ kể từ khi Nhật hoàng Akihito lên ngôi vào năm 1989. Chuyến thăm này diễn ra một năm sau khi Nhật Bản và Ấn Độ kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao.

Theo hãng tin Kyodo, các nhà phân tích chính trị và các quan chức Ấn Độ đều cho rằng đây là một “dấu mốc quan trọng” trong quan hệ Nhật-Ấn.

Phát biểu với các phóng viên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ Syed Akbaruddin nói: “Đối với rất nhiều người trong chúng tôi, đây là bước khởi đầu trên nhiều phương diện”. “Đây là lần đầu tiên Nhật hoàng và Hoàng hậu của Nhật Bản tới thăm Ấn Độ…. Điều này chưa từng xảy ra trong lịch sử một nước Ấn Độ độc lập”.

Nhật hoàng hội kiến với Tổng thống Ấn Độ Pranab Mukherjee (Ảnh: Reuters)

Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng đây vẫn chỉ là một chuyến thăm mang tính biểu tượng bởi vì, Nhật Bản là một nước theo hệ thống quân chủ lập hiến, trong đó Thủ tướng là người nắm quyền cao nhất về các phương diện quản lý quốc gia. Nhật hoàng về danh nghĩa là người có vị trí tối cao nhưng chỉ là tượng trưng, không được tham gia vào chính trị.

Trong thời gian ở thăm New Delhi, Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko có các cuộc gặp với Thủ tướng Manmohan Singh và Tổng thống Pranab Mukherjee, thăm Đại học Jawaharlal Nehru. Bên cạnh đó, Nhật hoàng và Hoàng hậu cũng sẽ thăm Chennai, một thành phố lớn thuộc bang Tamil Nadu - nơi tập trung đông Nhật kiều.

Do đây chỉ là một chuyến thăm mang tính biểu tượng nên ông Shambhu Kumaran, một quan chức của Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết các cuộc thảo luận của Nhật hoàng sẽ không tập trung vào các vấn đề ngoại giao giữa hai nước. Thay vào đó, các cuộc thảo luận này sẽ tập trung vào “sự trưởng thành đặc biệt của mối quan hệ Nhật-Ấn trong một vài thập kỷ qua”.

Xích lại gần nhau

Trên thực tế, quan hệ Nhật-Ấn có rất nhiều tiềm năng để phát triển do hai nước này không có mâu thuẫn về mặt lợi ích. Ngược lại, hai nước này có thể bổ sung rất tốt cho nhau. Mặc dù có một nền kinh tế phát triển và trình độ khoa học-công nghệ tiên tiến nhưng Nhật Bản lại đang đối mặt với nguy cơ thiếu lao động do dân số lão hóa và Chính phủ nước đang nỗ lực đẩy mạnh xuất khẩu để vực dậy nền kinh tế.

Trong khi đó, Ấn Độ - một nước có trình độ khoa học-công nghệ kém hơn - lại là nước có dân số trẻ và đông thứ hai thế giới. Đây là một thị trường đầy tiềm năng đối với các doanh nghiệp Nhật Bản và cũng là điểm đến đầy hấp dẫn đối với dòng vốn đầu tư của Nhật Bản. Chính vì vậy, trong những năm gần đây, vốn đầu tư trực tiếp (FDI) của Nhật Bản vào Ấn Độ liên tục tăng.

Theo các chuyên gia phân tích, dòng vốn FDI từ Nhật Bản vào Ấn Độ có thể sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp Nhật Bản lo ngại về tình trạng căng thẳng đang gia tăng trong quan hệ Nhật-Trung nên đang chuyển dịch đầu tư sang các nước khác, trong đó có Ấn Độ.

Ấn Độ mua máy bay US-2 của Nhật Bản (Ảnh: Reuters)

Mặt khác, cả Nhật Bản và Ấn Độ đều có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc. Tokyo và New Delhi đều lo ngại về những hành động quyết đoán liên quan tới vấn đề tranh chấp lãnh thổ của Bắc Kinh trong thời gian gần đây.

Vì vậy, mặc dù vẫn coi quan hệ đồng minh an ninh Nhật-Mỹ là trụ cột trong chính sách đối ngoại nhưng Chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe vẫn mong muốn đa dạng hóa quan hệ đối tác chiến lược để đối phó với sự nổi lên của Trung Quốc. Song song với việc tăng cường quan hệ với Việt Nam, Indonesia và Australia, đồng thời cải thiện quan hệ với Nga, trong thời gian gần đây, chính quyền Abe đã tích cực thúc đẩy quan hệ với Ấn Độ.

Về phần mình, New Delhi cũng đang thực hiện chính sách hướng Đông nhằm tăng cường quan hệ với các nước châu Á khác, nhất là các nước đang có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc, trong đó có Nhật Bản, để làm đối trọng với Bắc Kinh. Do đó, trong khi chờ Thủ tướng Abe tới thăm và làm khách chính trong ngày Cộng hòa của Ấn Độ năm 2014, New Delhi đã trải thảm đỏ đón Nhật hoàng Akihito và Hoàng Hậu Michiko.

Với những toan tính đó của hai nước, trong thời gian gần đây, quan hệ Nhật-Ấn đang có những bước tiến mới trên nhiều lĩnh vực, nhất là quốc phòng. Hai nước đã lên kế hoạch tiến hành cuộc tập trận hải quân chung vào cuối năm nay.

Bên cạnh đó, Nhật Bản đã nhất trí xuất khẩu máy bay US-2 có thể đậu trên cạn và dưới nước cho Ấn Độ để sử dụng trong các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ. Ngoài ra, hai nước sẽ thúc đẩy kế hoạch tiến tới ký kết một Hiệp định hợp tác hạt nhân dân sự./.