Taliban ước tính có khoảng 30.000 đến 75.000 chiến binh, cùng với những kẻ nổi loạn Afghanistan được Mỹ huấn luyện hiện là một lực lượng đáng gờm, mà các nước láng giềng cần phải tính đến.

Một lần nữa Afghanistan đã chứng minh rằng mảnh đất nghèo nàn và bị chiến tranh tàn phá này thực sự là nghĩa địa của các đế chế. Diktat (sự áp đặt) thay đổi chế độ đã thất bại ở Afghanistan. Mỹ kỳ vọng 300.000 quân Afghanistan và một lực lượng không quân đáng kể sẽ kiềm chế Taliban trong ít nhất 6 tháng. Nhưng, các lực lượng được Mỹ huấn luyện và trang bị này đã hạ súng mà không bắn một viên đạn nào. Giấc mơ của người Mỹ về một Afghanistan mới đã tan thành mây khói.

Taliban đã lấy cảm hứng từ Kinh Qur'an rằng khi bị tấn công và bị bức ép ra khỏi nhà, họ sẽ tham gia thánh chiến, thánh chiến trở thành bắt buộc. Lý tưởng của Taliban là chiến đấu vì Allah, một Đức Chúa Trời, một cuốn sách thánh và một nhà Tiên tri, nhưng, các lực lượng quân sự Afghanistan không có lý tưởng chiến đấu.

Tổng thống Mỹ than thở rằng Mỹ đã huấn luyện người Afghanistan và trang bị cho họ những vũ khí hiện đại nhất, nhưng đã không thể tạo dựng cho họ lý tưởng và ý chí chiến đấu. Dễ dàng đổ lỗi cho các lực lượng Afghanistan, nhưng người Mỹ thật khó để bỏ qua một số sự thật cay đắng.

Tham nhũng

Mỹ biết rằng chính phủ Afghanistan tham nhũng triệt để, họ ăn cắp tiền được cấp để xây dựng quân đội. Bản thân những người được Mỹ huấn luyện là vô thức (“kleptomaniacs”), họ thường ăn cắp bất cứ thứ gì không được bảo vệ, thậm chí cả nhiên liệu. Chính phủ Afghanistan là một chế độ dân sự trong khi quân đội Afghanistan là những người theo chủ nghĩa kleptomaniac.

Chính quyền thân Mỹ đã không nỗ lực để xóa bỏ ấn tượng về sự thối nát, ngày càng trở nên bị ghét bỏ. Bên cạnh việc ngốn tiền của Hoa Kỳ, các cơ quan chức năng của chính phủ còn kiếm được rất nhiều từ những người trồng cây thuốc phiện. Chỉ một nỗ lực yếu ớt đã được thực hiện, lên tiếng để buộc chính phủ Afghanistan phải chịu trách nhiệm.

Nuôi dưỡng quá mức

Từ năm 2001 đến năm 2020, Mỹ đã chi khoảng 144 tỷ USD và thông qua 10.000 nhà thầu của mình để huấn luyện, đào tạo lực lượng cho Afghanistan. NATO đã thành lập quỹ ủy thác khoảng 3,4 tỷ USD và cung cấp quá nhiều cho các học viên, cảnh sát và nhân viên an ninh nước này. Hoa Kỳ đã thuê các nhà thầu của mình để huấn luyện các lực lượng Afghanistan – những nhà thầu này có tầm nhìn hạn chế về tình hình mới hình thành.

Mỹ muốn giành chiến thắng trong cuộc chiến thông qua các nhà thầu hơn là thông qua binh lính của họ. Có thời điểm, số lượng nhà thầu vượt quá số lượng quân nhân của Bộ Quốc phòng, (117.227 nhà thầu so với 85.600 quân nhân) với chi phí 891 triệu USD Mỹ (Công ty Blackwater, KBR và Boeing). Taliban đã cài cắm người của họ vào hàng ngũ những người được huấn luyện và quân chính phủ để lấy thông tin.

Phiên dịch viên được ưu tiên

Các phiên dịch hợp tác với các lực lượng Mỹ và đồng minh được cấp thị thực Đặc biệt. Nếu trong năm 2008, khoảng 198 thị thực đã được cấp, thì trong năm 2017, khoảng 4.120 thị thực cùng với 12.050 thị thực cho người ăn theo đã được cấp, trong khi trong năm 2021, chỉ khoảng 360 thị thực cùng với 1.626 thị thực cho người ăn theo đã được cấp.

Nguồn tài chính của Taliban

Hoa Kỳ cho rằng Taliban sẽ bị bóp chết khi thiếu kinh phí. Tuy nhiên, ngược lại, Taliban không bị khủng hoảng tài chính nhờ sự nhạy bén về tài chính và gây quỹ. Năm 2020, Taliban đã thu về doanh thu 464 triệu USD từ khai thác mỏ, 240 triệu USD từ các khoản tài trợ nước ngoài, 160 triệu USD từ thuế, 80 triệu USD từ bất động sản và 416 triệu USD từ thu hoạch mùa màng. Trung bình lực lượng này kiếm được 1,6 tỷ USD để duy trì lực lượng của họ.

Chia rẽ và tranh giành quyền lực trong nội bộ ban lãnh đạo Taliban ở Afghanistan

VOV.VN - Tổ chức Taliban đã chiếm được chính quyền ở hầu khắp Afghanistan. Tuy nhiên đang xuất hiện nhiều phe phái tranh giành quyền lực với nhau trong nội bộ lực lượng Hồi giáo này. Sự chia rẽ bên trong Taliban khiến người ta lo ngại về nguy cơ bất ổn và bạo lực tại quốc gia Nam Á này.

Công nhận chuyển giao

Taliban đã tuyên bố rằng hệ thống chính phủ của họ sẽ dựa trên Đạo luật Hồi giáo Sharia; họ không có thiên hướng về mô hình dân chủ phương Tây. Trái ngược với ấn tượng thông thường, họ cũng không vội vàng để được quốc tế công nhận. Vẫn có Pakistan, Saudi Arabia, UAE, Trung Quốc, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng sẽ công nhận chính phủ mới ở Afghanistan. Họ không quan tâm lắm về việc dự trữ ngoại hối của Afghanistan đang bị phong tỏa và nằm ngoài tầm với của họ.

Nói dối công khai

Các tổng thống Hoa Kỳ, các chỉ huy quân sự và các nhà ngoại giao liên tục nói không đúng với công chúng Hoa Kỳ rằng họ đang đạt được tiến bộ ở Afghanistan.

Bộ Tứ ở vào thế khó

Ấn Độ và Hoa Kỳ, hai thành phần chính của Bộ tứ (QUAD) là những kẻ thua cuộc trên bàn cờ Afghanistan. Sự trỗi dậy của Taliban củng cố vị thế và triển vọng của Trung Quốc đối với sáng kiến Vành đai - Con đường. Hải quân Trung Quốc được cho sẽ chiến đấu gần bờ biển của mình, tuy nhiên, hải quân QUAD sẽ phải tiếp cận Trung Quốc với các vấn đề về chuỗi cung ứng.

Kết luận

Sự sụp đổ của Kabul vào tay Taliban đã tạo ra một bước ngoặt mới cho tình hình Afghanistan. Taliban mộc mạc cho thấy họ là những nhà đàm phán giỏi. Họ đã đàm phán tốt các điều khoản hòa bình với Mỹ và họ có khả năng chiến thắng các nhà lãnh đạo các phe phái thù địch./.