Thách thức đè nặng lên vai tân Thủ tướng Anh - Rishi Sunak

Việc ông Rishi Sunak trở thành chính trị gia hàng đầu của Anh là điều đáng chú ý. Cách đây chỉ 7 tuần, ông bị đánh bại trước bà Liz Truss trong cuộc đua trở thành lãnh đạo đảng Bảo thủ.

Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử nội bộ để tìm người thay thế bà Truss, ông Sunak được tuyên bố đủ điều kiện để trở thành lãnh đạo đảng Bảo thủ và sẽ là Thủ tướng Anh.

Ông Sunak sẽ tới Cung điện Buckingham vào sáng 25/10 diện kiến Quốc vương Charles III, sau đó ông sẽ chính thức trở thành tân Thủ tướng Anh.

Ông Sunak từng giữ chức Bộ trưởng Tài chính trong chính quyền của Thủ tướng Boris Johnson trong hai năm rưỡi, nhưng sau đó đã từ chức với lý do ông cảm thấy cách tiếp cận nền kinh tế của mình về cơ bản quá khác so với cách tiếp cận của Thủ tướng.

Thách thức của ông Sunak hiện giờ là chấm dứt những xáo trộn và khôi phục danh tiếng của nước Anh sau nhiệm kỳ thủ tướng ngắn ngủi của bà Liz Truss.

Thách thức vực dậy nền kinh tế Anh

Ông Sunak được cho là sẽ thực hiện kế hoạch kinh tế mà ông đã vạch ra trong nỗ lực tranh cử trở thành lãnh đạo đảng Bảo thủ hồi đầu năm nay. Khi đó, ông Sunak chỉ trích kế hoạch kinh tế của bà Liz Truss, cho rằng điều này sẽ tàn phá nền kinh tế Anh.

Ông đã đúng khi kế hoạch kinh tế của bà Liz Truss khiến đồng bảng Anh giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, giá trái phiếu sụp đổ, khiến chi phí đi vay tăng cao và đẩy các quỹ hưu trí đến bờ vực vỡ nợ.

Danh tiếng quốc tế của Anh đã bị ảnh hưởng từ trước khi bà Liz Truss nhậm chức. Những vụ bê bối “bất tận” buộc ông Johnson phải rời nhiệm sở, cùng các vấn đề gây tranh cãi hậu Brexit, đã khiến các nhà lãnh đạo thế giới mất thiện cảm với Vương quốc Anh.

Mặc dù vậy, điều đó không có nghĩa là Vương quốc Anh đã mất ảnh hưởng trên trường quốc tế. Sự ủng hộ đối với Ukraine đã khiến Anh - và đặc biệt là cá nhân ông Johnson - được nhiều nhà lãnh đạo phương Tây đánh giá cao.

Cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton trong một bài viết trên Politico ngày 24/10 cho rằng: “Anh là quốc gia hàng đầu hỗ trợ Ukraine. Dưới sự lãnh đạo của bộ ba Thủ tướng Boris Johnson, Ngoại trưởng Liz Truss và Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace, London luôn đi đầu trong giới lãnh đạo cũng như các giải pháp chính trị”.

Sự nổi lên của ông Sunak được cho là do sự hỗn loạn trong vài tháng qua trên chính trường Anh. Ông được coi là một “đôi tay an toàn”, được đánh giá cao vì cách điều hành nền kinh tế trong đại dịch Covid-19, hỗ trợ các doanh nghiệp và người dân với các chương trình chi tiêu lớn của chính phủ. Nhiệm vụ của ông hiện giờ rất rõ ràng: Mang lại sự bình yên.

Đoàn kết nội bộ đảng Bảo thủ

Theo CNN, ông Sunak phải kế thừa một chính đảng bị chia rẽ trong vài năm qua. Đảng Bảo thủ của năm 2022 được xác định bởi chủ nghĩa bè phái, khiến đảng này trở nên khó kiểm soát đối với cả ông Johnson và bà Truss.

Đảng Bảo thủ bị chia rẽ theo nhiều hướng chứ không chỉ là tả và hữu, nhưng thách thức lớn nhất mà ông Sunak có thể đối mặt là cánh dân túy ủng hộ Brexit vốn trung thành với ông Johnson.

“Thực tế, những nhân vật cứng rắn nhất trong nhóm cánh hữu ủng hộ Brexit có thể sẽ không ủng hộ bất kỳ ai vì họ biết rằng sẽ có một cuộc tranh cãi với Thủ tướng mới về Brexit. Một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Sunak sẽ là đàm phán Nghị định thư Bắc Ireland (một vấn đề gây tranh cãi trong thỏa thuận hậu Brexit). Nếu mọi việc không bắt đầu theo hướng mà họ muốn, họ có thể quay đầu”, bà Salma Shah, một cựu cố vấn của Đảng Bảo thủ, nói với CNN.

Trước mắt, việc kiểm soát nội bộ đảng Bảo thủ có thể nằm ngoài tầm tay của ông Sunak. Tuy nhiên, điều chắc chắn trong khả năng của ông là chính sách kinh tế và thỏa thuận với các đối tác quốc tế.

“Ông Sunak là người có nhiều kinh nghiệm toàn cầu ngoài lĩnh vực chính trị và cũng thỏa thuận với các nhân vật toàn cầu với tư cách là thủ tướng. Ông ấy là một người giao tiếp lưu loát và biết mình đang nói gì khi nói đến nền kinh tế. Vì vậy, tôi nghĩ rằng ông ấy sẽ được cộng đồng quốc tế chào đón nếu ông có thể ổn định được nền kinh tế cũng như chính trị của Vương quốc Anh”, ông Bale nói thêm.

Giữ ổn định cả kinh tế và chính trị

Kịch bản hoàn hảo nhất cho ông Sunak là ông có thể mang lại sự ổn định kinh tế và từ đó mang lại sự ổn định chính trị. Tuy nhiên, theo những người quan sát lâu năm về chính trị Anh, hai điều này không phải lúc nào cũng đi đôi với nhau.

“Ông Sunak sẽ phải thực hiện nhiều chính sách vì kế hoạch kinh tế bà Truss không được lòng các nhóm khác nhau về mặt chính trị vì nhiều lý do”, Vicky Pryce, cựu lãnh đạo Cơ quan Kinh tế Chính phủ Vương quốc Anh cho biết.

Theo bà Pryce, điều đó có thể có nghĩa là thắt lưng buộc bụng để cân bằng ngân sách, đánh thuế thu nhập đối với các công ty năng lượng và đảo ngược một số ý tưởng của bà Truss đối với các chủ ngân hàng.

Các nghị sĩ và các cố vấn đảng Bảo thủ có quan điểm trái chiều với việc ông Sunak trở thành Thủ tướng mới của Anh. Một số cảm thấy hài lòng, một số tỏ ra bất mãn. Một số người cho rằng ông Sunak sẽ quá mềm mỏng với Brexit. Một số người cho rằng cuộc bầu cử tiếp theo đã thất bại trước khi bắt đầu.

Về lý thuyết, vẫn còn ít nhất hai năm cho đến khi cuộc tổng tuyển cử tiếp theo sẽ được tổ chức tại Anh. Chừng đó thời gian là đủ để ông Sunak ổn định “con tàu” và khôi phục tín nhiệm của đảng Bảo thủ.

Dù vậy, tân thủ tướng có thể sẽ phải dành nhiều thời gian hơn để giải quyết các vấn đề chính trị nội bộ đảng Bảo thủ, thay vì giải quyết những vấn đề lớn mà nước Anh đang phải đối mặt./.