Ukraine: Hòa bình lâu dài không khả thi nếu các bên còn nghi kỵ

Dù đã nhất trí thiết lập vùng đệm phi quân sự 30km, Chính phủ Ukraine và phe đối lập vẫn chưa xác định được ranh giới rõ ràng của khu vực này. Giới quan sát nhận định, thỏa thuận ngừng bắn lâu dài cho Ukraine sẽ không khả thi chừng nào sự nghi kỵ lẫn nhau tiếp tục tồn tại. 

Binh sỹ Ukraine tuần tra tại vùng Donetsk ngày 16/9. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Người phát ngôn Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine Andri Lysenko hôm 22/9 cho biết, lực lượng đối lập đã có dấu hiệu giảm tấn công vũ trang. Do đó quân Chính phủ Ukraine cũng chuẩn bị rút vũ khí nặng khỏi vùng xung đột theo thỏa thuận đạt được ở Minsk hôm 19/9. Cụ thể, mỗi bên sẽ rút pháo binh và các khí tài hạng nặng về 15 km tính từ chiến tuyến, để tạo ra một vùng phi quân sự và cho phép triển khai phái bộ giám sát của Tổ chức An ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) trong khu vực ngừng bắn.

Cũng theo thỏa thuận này, các bên nhất trí rằng khu vực phi quân sự cần được chia làm nhiều vùng song quan chức quân sự 2 bên chưa xác định rõ ranh giới của vùng đệm này và đây là một vấn đề nan giải khi thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn lâu dài cho miền Đông Ukraine.

Đại diện trường trực của Nga tại Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu Andrei Kelin ngày 22/9 cho biết, vùng đệm phi quân sự tại miền Đông Ukraine sẽ được chia thành 5 khu vực đặt dưới sự giám sát của 350 quan sát viên quốc tế. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng Andrei Purgin hoài nghi về việc liệu Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu có thể đóng vai trò như một tổ chức giám sát hay không.

Theo ông Andrei Purgin, Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu không phải là lực lượng gìn giữ hòa bình và họ không có khả năng tiến hành tiến trình chia tách và kiểm soát mà chỉ có chức năng giám sát. Tạm thời, việc thiết lập vùng đệm này sẽ tạo điều kiện cho phe đối lập chuẩn bị cho mùa đông khắc nghiệt sắp tới như sửa chữa đường ống dẫn khí đốt để sưởi ấm, hệ thống điện, nước … Nhưng ông Purgin cho rằng, còn rất nhiều câu hỏi khác cần phải được giải đáp để đạt được 1 giải pháp hòa bình lâu dài cho cuộc xung đột ở Ukraine.

Ông Purgin cho biết: “Tôi mong chúng tôi có thể đạt được một lệnh ngừng bắn toàn diện trong thời gian ngắn nhưng tôi không thể dự đoán được thời gian chính xác. Còn rất nhiều vấn đề quân sự được đề cập một cách vội vàng và vì lý do chính trị nào đó mà họ đã mắt nhắm mắt mở đối với những vấn đề này. Có rất nhiều thị trấn trong khu vực kiểm soát chồng lấn với Chính phủ và điều này sẽ không dẫn đến thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, tôi hy vọng các cuộc hội đàm trực tuyến giữa các bên có thể sớm giải quyết vấn đề này”.

Sự nghi kỵ lẫn nhau càng trở nên phức tạp hơn khi Ngoại trưởng Ukraine Pavlo Klimkin ngày 22/9 kêu gọi “thiện chí chính trị” để duy trì lệnh ngừng bắn lâu dài ở miền Đông Ukraine nhưng không chỉ từ phe đối lập mà còn từ phía Nga: “Vài ngày trước, nhóm tiếp xúc 3 bên ở Minsk đã nhất trí việc rút vũ khí hạng nặng khỏi vùng đệm nhằm duy trì lệnh ngừng bắn lâu dài. Nhưng trước hết phải có thiện chí chính trị và điều này cũng phải đến từ cả phía Nga. Họ phải rút toàn bộ binh sỹ và vũ khí hạng nặng khỏi lãnh thổ Ukraine, đóng cửa biên giới giữa 2 nước và phóng thích con tin dưới sự giám sát của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu”.

Trong khi đó, phía Nga vẫn liên tục phủ nhận việc đưa binh sỹ vào Ukraine hay vũ trang cho lực lượng đối lập ở miền Đông. Trước đó, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko thậm chí tuyên bố, nếu tình thế đòi hỏi, Kiev sẽ cho xây dựng một tổ hợp phòng thủ hiện đại tại biên giới với Nga.

Ông Poroshenko cho rằng, nước này cần phải sẵn sàng phòng vệ nếu thỏa thuận hòa bình với lực lượng đối lập thất bại. Ngay sau đó, Thủ tướng Ukraine Arseny Yatsenuk thông báo khởi công công trình “biên giới quốc gia thực sự với Nga”. Chánh văn phòng Tổng thống Nga Sergey Ivanov cho rằng kế hoạch này sẽ khiến quan hệ hai nước không còn khả năng phục hồi./.