Hãy quản chứ đừng cấm

Bởi vậy, dưới góc nhìn của VOV Giao thông, thay vì đặt ra và áp dụng các công cụ hành chính thuần túy, cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ, quản lý bằng công nghệ để đưa loại hình vận tải này vào khuôn khổ.

Có lẽ ít loại hình vận tải nào thu hút sự quan tâm của cơ quan quản lý, của các nhà chuyên môn, chuyên gia, và của chính các doanh nghiệp vận tải như loại hình vận tải hành khách bằng hợp đồng- còn gọi là hợp đồng vận tải cá nhân, xe limuosine...

Chỉ trong vòng 10 năm, từ 2014 đến nay, Chính phủ đã 3 lần ban hành nghị định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, từ Nghị định 86/2014, Nghị định 10/2020, Nghị định 47/2022 và hiện đang tiếp tục sửa đổi mà trọng tâm là đề ra các giải pháp nhằm quản lý hiệu quả hơn với loại hình vận tải hành khách bằng xe hợp đồng.

Không phải ngẫu nhiên, cơ quan quản lý phải đau đầu với loại hình vận tải này, nhưng cũng chưa thật sự hiệu quả. Chẳng vậy mà dư luận ví xe hợp đồng là loại hình vận tải “ba không”: không nộp thuế giá trị gia tăng; không mất lệ phí bến bãi; không mua bảo hiểm cho hành khách, không chỉ làm gia tăng ùn tắc, gây mất an toàn giao thông, mà còn tạo sự cạnh tranh không bình đẳng với loại hình vận tải hành khách tuyến cố định.

Tuy vậy, đến thời điểm này, các quy định đặt ra để quản lý xe hợp đồng vận tải cá nhân, xe limuosine chủ yếu nhắm vào việc ngăn chặn tần suất xe xuất phát tại một điểm, tỷ lệ hành trình trùng lặp… Chẳng hạn, trước đây, Nghị định 86/2014 quy định mỗi xe, mỗi tháng không được thực hiện quá 70% tổng số chuyến có điểm đầu trùng lặp và điểm cuối trùng lặp.

Đến Nghị định 10/2020, tỷ lệ này đã hạ xuống, còn 30% và dự kiến tới đây Bộ GTVT đề xuất hạ tiếp xuống còn 10% tỷ lệ chuyến trùng lặp. Tuy vậy, tỷ lệ chuyến xe trùng lặp dễ dàng bị nhà xe lách luật bằng việc lập các văn phòng du lịch, trụ sở chi nhánh công ty chỉ cách nhau vài số nhà. Thậm chí, với doanh nghiệp có nhiều phương tiện cũng dễ dàng “lách luật” bằng việc đảo phương tiện vận chuyển.

Bởi vậy, một số chuyên gia cho rằng, việc áp dụng tỷ lệ chuyến trùng lặp, địa điểm đón/trả khách trùng lặp chỉ là giải pháp mang tính hành chính, chứ không thể giải quyết tận gốc vấn đề. Điều cần làm là phải phát triển thêm nhiều vị trí trung gian đưa đón và trả khách, chứ không chỉ gò cứng ở tại một số vị trí cố định, đồng thời phải kết nối một cách chặt chẽ với giao thông công cộng.

Hiện nhiều nước trên thế giới đã không còn bắt buộc xe khách phải vào bến tập trung như cách làm hiện nay ở nước ta mà họ cho các doanh nghiệp vận tải tự chủ động xây dựng các điểm dừng đón/trả khách trên lộ trình di chuyển của mình, giống như một bến ảo, chỉ là nơi xuất phát và kết thúc chuyến đi.

Những bến ảo phải đúng quy chuẩn, được đăng ký với cơ quan chức năng để làm cơ sở cho việc quản lý, thu thuế và doanh nghiệp vận tải chịu trách nhiệm hoàn toàn trong hoạt động tại các điểm đó. Tất cả các sai phạm phát sinh đều bị xử phạt rất nặng.

Đã đến lúc, cơ quan chức năng cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để quản lý, trao quyền chủ động cho các doanh nghiệp vận tải trong việc xác định các “bến ảo” đón trả khách để đăng ký với cơ quan quản lý.

Khi hoạt động của doanh nghiệp được đăng ký và quản lý chặt chẽ, đáp ứng được nhu cầu của hành khách, mới có thể ngăn ngừa tình trạng xe hợp đồng trá hình, len lỏi vào các tuyến phố, trong khi cơ quan quản lý không thể cấm, nhưng cũng chưa có giải pháp hữu hiệu trong việc xử lý, ngăn chặn.