Thổ Nhĩ Kỳ rút tàu thăm dò: Địa Trung Hải liệu đã “yên tiếng sóng”?

Động thái được kỳ vọng có thể làm dịu bớt căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp tại vùng biển giàu tàu nguyên thiên nhiên này. Chính phủ Hy Lạp đã ngay  lập tức hoan nghênh, gọi đây là “bước đi tích cực đầu tiên”.

Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis cho rằng việc tàu khảo sát Oruc Reis của Thổ Nhĩ Kỳ quay lại tỉnh miền Nam Antalya là một bước đi tích cực đầu tiên nhằm giảm bớt căng thẳng liên quan các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở khu vực ngoài khơi. Ông nhấn mạnh, đối thoại là cách duy nhất để giải quyết vấn đề cốt lõi giữa hai nước là phân định ranh giới các khu vực trên biển:

“Sự trở về của tàu Oruc Reis là một bước đi tích cực đầu tiên. Tôi hy vọng sẽ có các bước tiếp theo. Chúng tôi muốn đối thoại với Thổ Nhĩ Kỳ song trong bầu không khí không có hành động khiêu khích và đơn phương.”

Tuy nhiên, giống như Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, Thủ tướng Hy Lạp Mitsotakis cũng để ngỏ khả năng “hành động” khi một lần nữa nhấn mạnh chương trình mua sắm vũ khí và kiện toàn quân đội nhằm “tạo lá chắn cho quốc gia”.

Trước đó Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cảnh báo, quyết định rút tàu thăm dò khỏi Đông Địa Trung Hải không có nghĩa là nước này từ bỏ các quyền của mình. Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar khẳng định: “Không có vấn đề gì xảy ra tại khu vực. Đó là một công việc đã được lên kế hoạch từ trước của cơ quan chức năng Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ quyền của mình tại khu vực đó. Việc tàu Oruc Reis trở về nằm trong kế hoạch hoạt động của tàu này.”

Việc Thổ Nhĩ Kỳ triển khai tàu thăm dò địa chất Oruc Reis tới vùng biển tranh chấp với Hy Lạp ở Đông Địa Trung Hải hồi giữa tháng 8 vừa qua đã gây “sóng gió” cho quan hệ hai nước. Ankara và Athens thậm chí còn leo thang căng thẳng với nhiều hoạt động quân sự trên biển. Chính quyền Hy Lạp cũng kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ trừ khi nước này từ bỏ những đòi hỏi sở hữu các tuyến hàng hải tại các khu vực đang tranh chấp ở Đông Địa Trung Hải.

Nguyên nhân cốt lõi bắt nguồn từ nguồn khí đốt dồi dào tại khu vực. Việc phát hiện trữ lượng khí đốt khổng lồ ở Đông Địa Trung Hải trong những năm gần đây đã khơi mào cho một cuộc tranh giành nguồn tài nguyên không khoan nhượng không chỉ giữa hai nước này mà cả Cộng hòa Síp, Ai Cập và Israel.

Dẫu vậy, theo các nhà phân tích, quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ tạm dừng sứ mệnh thăm dò tại Đông Địa Trung Hải là một bước quan trọng nhằm tạo cơ hội cho ngoại giao. Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ hồi giữa tuần qua tuyên bố, các cuộc đàm phán đã bắt đầu giữa phái đoàn quân sự hai nước tại trụ sở Tổ chức quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Brussels, Bỉ, dù phía Hy Lạp tới nay vẫn chưa xác nhận thông tin. Ankara nhiều lần cho biết nước sẵn sàng đối thoại vô điều kiện, trong khi Athens khẳng định, đàm phán chỉ có thể diễn ra mà không có bất kỳ đe dọa nào./.