Phụ nữ bị quấy rối tình dục: Có ai dám lên tiếng?

Hiểm nguy luôn rình rập phụ nữ nơi công cộng

Tại Việt Nam có 87% phụ nữ và trẻ em gái từng bị quấy rối tình dục tại nơi công cộng. 89% nam giới và người đi đường chứng kiến các hành vi quấy rối đó và có đến 66% nam giới và người chứng kiến không có bất cứ một hành động nào can thiệp hay bênh vực nạn nhân bị quấy rối tại nơi công cộng. Đó là những con số đáng buồn qua một nghiên cứu của tổ chức Action Aid quốc tế tại Việt Nam.

Chương trình đạp xe "Hành trình tím" vì thành phố An toàn-thành phố tôi yêu

Điều đáng nói là, vẫn còn khá phổ biến tình trạng nếu phụ nữ trình báo việc họ bị lạm dụng tình dục với cảnh sát, nhiều khả năng họ sẽ bị đổ lỗi và nhạo báng vì cách ăn mặc của họ hay vì việc họ ra ngoài vào ban đêm.

Thông thường dư luận, thậm chí là báo chí lại quy kết lỗi sai cho chính những nạn nhân bị xâm hại tình dục bởi họ ở “sai địa điểm và thời điểm”. Nhưng sai lầm hơn, chính gia đình nạn nhân thường quyết định giữ im lặng, không trình báo vụ việc với cơ quan chức năng bởi họ coi đó là “vết nhơ” ảnh hưởng tới danh dự của gia đình, hoặc bởi họ không có niềm tin rằng công an và tòa án sẽ có thể mang lại sự công bằng cho họ.

Kết quả là những kẻ thủ phạm không bị trừng phạt sẽ vẫn tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm. Chính những hành động vô đạo đức này đã và đang gây ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến cuộc sống của những người phụ nữ. Nỗi sợ hãi đã trở thành một thực tế diễn ra hàng ngày, như một phần "hết sức bình thường" của cuộc sống. Điều đó cần phải được thay đổi, cần chấm dứt bạo lực tình dục đối với phụ nữ, chấm dứt sự tự do ngoài vòng pháp luật của những kẻ thực hiện hành vi xâm hại tình dục bằng các chế tài nghiêm khắc, cung cấp các dịch vụ công an toàn. Trên hết là xây dựng những thành phố an toàn cho phụ nữ và trẻ em.

Thành phố An toàn – tại sao không?

Ý tưởng xây dựng Thành phố An toàn trên thế giới đã được thực hiện từ năm 2007, tại Brazil. Đến nay, người dân và các tổ chức tại 20 quốc gia trên toàn thế giới  đã phát động chiến dịch xây dựng những thành phố an toàn cho phụ nữ với sự tham gia của 150 đô thị. Ước tính tới năm 2017 sẽ có 300 thành phố tham gia vào mạng lưới thành phố an toàn.

Chương trình Thành phố An toàn (TPAT) Việt Nam được bắt đầu từ năm 2013 tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Từ kết quả nghiên cứu của tổ chức Action Aid và CGFED, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã yêu cầu thử nghiệm lắp đặt camera giám sát trên xe buýt nhằm kiểm soát tình hình trộm cắp và quấy rối trên xe.

Hiện, đã có 15 tổ chức và hơn 1.000 cá nhân tham gia ủng hộ mạng lưới Thành phố An toàn. Năm nay, chương trình đã mở rộng ra 3 thành phố nữa là Hải Phòng, Uông Bí và Trà Vinh. Các hoạt động của chương trình tập trung nâng cao nhận thức của người dân tại các đô thị và kêu gọi họ tham gia xây dựng thành phố của họ trở nên an toàn.

Chương trình TPAT năm 2015 với khẩu hiệu “Thành phố An toàn – Thành phố Tôi yêu” và thông điệp kêu gọi “Tôi quan tâm, tôi hành động, còn bạn” chính thức khởi động ngày 22/10/2015 tại Hà Nội, với hoạt động Tọa đàm với báo giới về vai trò của truyền thông trong xây dựng Thành phố An toàn. Tiếp theo là chuỗi hoạt động khác như “Hành trình tím” – Chương trình Đạp xe vì Thành phố An toàn tại Hà Nội, Liên hoan âm nhạc đường phố tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, công bố báo cáo “Dịch vụ công mang tính nhạy cảm giới” tại Hà Nội và Liên hoan nghệ thuật quần chúng và nhảy flashmob tại các thành phố: Trà Vinh, Uông Bí và Hải Phòng…

Dự kiến đến năm 2025, sẽ có ít nhất 50% dân số toàn cầu, trong đó có 45% dân số Việt Nam sẽ sống ở các đô thị. Một thành phố an toàn trước hết phải tính đến cơ sở hạ tầng đô thị, nhưng quan trọng hơn cả đó là đô thị được quản trị hiệu quả, minh bạch và có trách nhiệm giải trình, sao cho mọi người dân được tiếp cận với các dịch vụ công có chất lượng, đặc biệt là phương tiện giao thông công cộng, công viên cây xanh, hệ thống chiếu sáng, nhà ở, nước sạch, an ninh trật tự, an toàn cho người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái –  những người hàng ngày vẫn liên tục phải đối mặt với nỗi lo lắng, sợ hãi bị quấy rối và lạm dụng.

Đại sứ Thiện chí của của Chương trình “Thành phố An toàn” năm 2015  là quán quân Vietnam Idol 2013, ca sĩ Nhật Thủy và nhóm nhạc Oplus. Với khẩu hiệu “Thành phố An toàn – Thành phố Tôi yêu” và thông điệp kêu gọi “Tôi quan tâm, tôi hành động, còn bạn?”, các hoạt động của chương trình tập trung nâng cao nhận thức của người dân tại các đô thị, tăng cường sự tham gia của giới trẻ vào các hoạt động của chương trình, kêu gọi họ tham gia xây dựng thành phố của mình trở nên an toàn với mục tiêu người dân thành phố sẽ được hưởng các dịch vụ công tốt hơn, tình trạng bạo lực với trẻ em và phụ nữ nơi công cộng sẽ chấm dứt và sẽ càng nhiều thành phố được xếp hạng “an toàn”.

Chương trình Thành phố An toàn do Tổ chức ActionAid quốc tế tại Việt Nam (AAV) và Trung tâm Nghiên cứu & Ứng dụng khoa học về giới – gia đình – phụ nữ và vị thành niên (CSAGA) tổ chức./.