Đồng hành cùng âm nhạc dân tộc

Là người có khiếu âm nhạc và yêu mến thơ văn từ thuở niên thiếu nên khi có nhân duyên bước vào cửa chùa rũ bỏ mọi tục lụy phát nguyện tu hành, không gian thanh tịnh cõi tu thiền lại tạo cho tâm hồn Thượng tọa Thích Chân Quang (TT Thích Chân Quang) những ngẫm suy về văn hóa của dân tộc. Mà âm nhạc là loại hình nghệ thuật có thể giúp gửi gắm được nhiều điều.   

Những ca khúc về tình người, tình yêu quê hương đất nước

TT Thích Chân Quang trụ trì chùa Phật Quang, ngôi chùa nằm trong vùng thung lũng được bao quanh bởi dãy núi Dinh thuộc huyện Tân Thành tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Cảnh rừng, núi, gió, mây, mưa nguồn, suối reo, ánh trăng thanh đậu đỉnh non, ngàn sao khuya thao thức… gợi những cảm xúc ấm áp tình người đã trở nên thơ, nên vần trong mỗi cung nhạc. Mỗi bài hát thay cho lời tự sự với đời, như những lời bày tỏ với người mẹ (trong ca khúc Trái tim người mẹ), với người cha (bài Nhớ về cha), với người thầy (bài Theo dấu chân thầy, Thầy về), với đệ tử (bài Thương đệ tử), về lòng từ bi (bài Tiếng hát từ bi), với tình yêu thiên nhiên (Rừng ơi, Khúc hát mưa rơi, Giọt nắng ban mai, Ánh trăng), với non nước (Núi rừng và bàn tay), quê hương (Quê hương yếu dấu, Tình quê hương, Xuân an vui, Mái chùa yêu thương, Cành hoa sen), với ước mơ về một thế giới hòa bình như (Thế giới thanh bình, Những điều thiêng liêng, Our Earth Home – Ngôi nhà trái đất của chúng ta), niềm thương yêu con người với con người (bài Hạnh phúc là khi, Cuộc sống vui, Nói với nhau, Rất thương anh, Chốn đảo bình yên), thể hiện lòng tôn kính đạo Phật (Vì đạo thiêng, Tôn kính Phật, Lời Phật dạy, Trung thu về thăm chùa, Xuân quỳ lạy Phật, Những điều thiêng liêng…) bày tỏ tình yêu đất nước, (như các bài: Tổ quốc Việt Nam, Đi giữa Hà Nội, Ngàn năm thăng Long) và những ca khúc về thiếu nhi... Những ca khúc hướng đến chân, thiện, mỹ, tác động đến tận cùng cái tâm của con người.

Mỗi nhạc phẩm của TT Thích Chân Quang càng ngày càng thể hiện nét riêng, qua hòa âm phối khí của cố nhạc sĩ Bảo Phúc, đã thu hút thính giả nhiều lứa tuổi. Có những bạn trẻ đã tải lên blog của mình trên 60 ca khúc của TT Thích Chân Quang để bạn bè cùng nghe. Họ có thể tìm thấy dấu lặng, dấu hỏi, dấu thăng của cuộc đời, vì đạo và đời cùng chung một bầu trời, cùng hưởng chung ngọn gió lành của đất nước.

Ở Việt Nam từ thời Lý – thời Trần đã có các dàn nhạc lễ của Phật giáo với hàng trăm người như trong đại lễ khánh thành chùa Diên Hựu. Theo GS Trần Văn Khê: “Âm nhạc Phật giáo có sự liên hệ sâu sắc với âm nhạc của dân tộc… Đề tài về âm nhạc dân tộc cũng như âm nhạc Phật giáo sẽ song hành đến vô tận”. 

TT Thích Chân Quang tới thăm bộ đội biên phòng

Đi thuyết giảng bất cứ nơi đâu, cảnh quan, những hình ảnh đẹp của non sông, cuộc sống của người lao động đều được in dấu trong TT Thích Chân Quang,trở thành những ca khúc. Ngoài những bản nhạc mang âm hưởng tôn giáo hát khi tụng kinh Phật hàng ngày, TT Thích Chân Quang có những ca khúc giàu bản sắc dân ca Nam bộ, như bài Tình yêu quê hương, giai điệu réo dắt, quấn quýt ca từ tràn về hình ảnh bình dị của miền quê trong tiếng chuông u mặc yên ả:

“Con sông uốn quanh bên làng quê sau lũy tre
Thương cây lúa non trên đồng xanh theo gió nhẹ
Xa nghe tiếng chuông khi chiều buông nghe tiếng kinh
Ta thương mến nhau trong tình quê hương đậm sâu…”

Có vốn kiến thức sâu về âm nhạc, những sáng tác của tác giả Chân Quang không quá gò bó vào khuôn khổ, lời ca khúc không khoa trương, rất có chiều sâu trong ý nhạc, gần gũi với cảm thụ với người nghe.  

TT Thích Chân Quang với các trẻ em khiếm thính

“Nghìn năm Thăng Long”- duyên nợ với Hà Nội

Không sinh ra ở đất Thăng Long, nhưng lần đầu đặt chân tới Hà Nội, người tu sĩ đã thấy gần gũi thân thương như đã có nhân duyên tự kiếp nào. Từng bước chân an lạc trên hè phố lao xao lá sấu rụng, vẳng nghe tiếng chuông chùa phía Tây hồ ngân vọng, vấn vít hương sen thanh tịnh. Bài hát “Đi giữa Hà

Nội” đã hình thành với những ca từ đầy cảm xúc như thế này:

“Lòng bồi hồi bước chân nhẹ trên đường phố
Trời Hà Nội gió mang về hương mùa thu
Từng nẻo đường vẫn in đây trang sử cũ
Người tìm người nước non này vẫn đợi chờ
Rồi buổi chiều nắng rơi vàng trên Hồ Gươm
Giọng Hà Nội tiếng muôn đời sao là thương
Về Hà Nội thấy thêm yêu, yêu Tổ quốc
Nguyện lòng rằng sẽ không phụ ơn của Người…”

Sau mỗi lần trở ra mảnh đất kinh kỳ thuyết pháp, TT Thích Chân Quang càng thấy như mắc nợ với những dấu ấn quá khứ của hào quang Thăng Long. Những tinh hoa Bắc Hà, những biểu tượng của đất ngàn năm văn hiến được TT Thích Chân Quang dành tâm huyết thể hiện trong nhạc phẩm “Nghìn năm Thăng Long”. Âm thanh của trống, phách, tiếng kèn, tiếng cồng, tiếng chiêng như hồn thiêng sông núi khởi về, lôi cuốn người nghe, gợi nên những hình ảnh hào hùng, lớp lớp quân sĩ, cờ xí rợp trời, tiến quân trong tiếng hò reo lẫn ánh thép của những đường gươm oai hùng đánh ngoại xâm giành chiến thắng. Dựa trên điệu thức Bắc, Nam xuân, Hò khoan tự tình dân tộc, nhịp Trống quân khoan thai khoáng đạt… ca khúc mang âm hưởng đầy chất dân gian. Hình ảnh linh thiêng vua Lý Thái Tổ trùng trùng cùng các quần thần dời đô về đất Đại La xây đắp cơ đồ đã mở đầu ca khúc “Nghìn năm Thăng Long”:

“Thuyền về trên sông dậy sóng

Nghe nhạc phẩm Nghìn năm Thăng Long

Người về xây đắp cơ đồ
Trùng trùng quân theo nhịp trống
Hào hùng linh khí kinh đô
Nghìn năm hiên ngang. Rồng bay thênh thang
Muôn đời dựng xây ô hay non nước huy hoàng
Đường gươm tung bay lời thơ mê say
Muôn hồng nở hoa í a thắm tươi tình người
Câu hát dịu ngọt, sóng xanh nhấp nhô mặt hồ…”

Dựa trên chất liệu lịch sử và tận dụng sự phong phú của âm nhạc dân tộc, TT Thích Chân Quang đã sáng tạo theo nhịp một điệu hò niệm Phật. Lời và nhạc đan xen nhau, những âm hưởng nhấn nháy lẩy hạt ca trù, âm “i” của chèo, âm “a” của tuồng, “dô ta” của nhịp chèo trong nhịp gõ, tiếng cồng, tiếng trống phách của nhạc cụ truyền thống… tạo nên nét đặc trưng của ca khúc. Có thể thấy ước nguyện của vị chân tu cũng là ước nguyện của hàng chục triệu người dân Việt là đất nước sẽ mãi mãi an bình, trở thành con rồng của Châu Á trong tương lai. Người nghe sẽ thấy điều ấy ở đoạn kết của ca khúc:

“Tình yêu non nước đong đầy
Hồn thiêng sông núi còn đây
Gửi lòng ra bốn phương trời, xây tình nhân ái đẹp tươi
Nguyện cầu xin nắm tay nhau để cho hạnh phúc bền lâu
Thủ đô yêu dấu muôn đời
Rồng bay trên khắp đất trời”…/.