Hủy thỏa thuận vaccine Covid-19: Quan hệ Israel – Palestine vẫn chưa thể hàn gắn?

Thỏa thuận vaccine bị hủy bỏ

Các quan chức Israel đang nỗ lực khôi phục các cuộc đàm phán để cung cấp vaccine Covid-19 cho chính quyền Palestine sau khi thỏa thuận hôm 18/6 bất ngờ bị hủy bỏ. Giới chức Palestine cho biết, lượng vaccine do Israel cung cấp đã gần đến ngày hết hạn sử dụng và không đáp ứng tiêu chuẩn của họ.

Khoảng 5 triệu người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza vẫn chưa tiếp cận với nguồn cung vaccine Covid-19 do các chuyến hàng bị chậm trễ. Trong khi đó, hầu hết người dân ở Israel đang dần quay trở lại cuộc sống bình thường.

Theo Washington Post, việc phá vỡ thỏa thuận vaccine đã làm nảy sinh các thuyết âm mưu và làm tổn hại vị thế của chính quyền Palestine trong lòng người dân.

Ngày 18/6, các quan chức Israel đã vui mừng khi hoàn tất thỏa thuận ba bên giữa nước này với Palestine và Pfizer. Theo đó, Israel sẽ gửi hơn 1 triệu liều vaccine Covid-19 cho chính quyền Palestine để đổi lấy số vaccine tương ứng cho Israel vào cuối năm nay.

Các quan chức Israel cho biết, động thái này đánh dấu khởi đầu cho sự hàn gắn trong quan hệ giữa Israel và Palestine sau nhiều năm rạn nứt dưới thời Thủ tướng Benjamin Netanyahu.

Bộ trưởng Y tế Israel Nitzan Horowitz hôm 18/6 viết trên Twitter rằng “việc trao đổi vaccine là vì lợi ích của tất cả các bên”. Ông Horowitz cũng hy vọng thỏa thuận này sẽ thúc đẩy “hợp tác giữa Israel và Palestine”.

Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau, Thủ tướng Palestine Mohammad Shtayyeh đã hủy bỏ thỏa thuận vaccine. Ông Shtayyeh cho rằng 100.000 liều vaccine Pfizer trong lô hàng đầu tiên từ Israel sẽ hết hạn vào cuối tháng 6, sớm hơn so với dự kiến.

Bộ trưởng Y tế Palestine Mai al-Kaila cho biết, các quan chức y tế đã kiểm tra số lượng vaccine và phát hiện ra chúng “không đạt tiêu chuẩn để sử dụng và vì vậy chúng tôi quyết định trả lại”.

Bộ Y tế Israel cho biết, họ sẽ không nhận lại những liều vaccine từ Palestine. Theo giới chức Israel, nếu chính quyền Palestine không sử dụng số vaccine này, chúng sẽ bị hủy bỏ.

Palestine không cần sự hỗ trợ từ Israel?

Việc trao đổi vaccine Covid-19 đã được tiến hành trong vài tháng dưới thời cựu Thủ tướng Netanyahu. Một quan chức Israel giấu tên nói rằng, nước này ưu tiên chuyển giao những liều vaccine có hạn sử dụng ngắn.

Quan chức này cũng cho biết, Israel đã đề nghị tài trợ ống tiêm và các thiết bị y tế khác để hỗ trợ chiến dịch tiêm chủng cho Palestine, nhưng phía Palestine đã từ chối lời đề nghị này.

Sau khi thỏa thuận vaccine bị hủy bỏ hôm 18/6, nhiều thông tin lan truyền trên mạng xã hội cho rằng, Israel muốn “đầu độc” người dân Palestine bằng những liều vaccine hết hạn sử dụng. Các nhà hoạt động đối lập ở Palestine đang kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về thỏa thuận vaccine và các bên tham gia ký kết.

“Chúng tôi có thể tự mua vaccine Covid-19 và chúng tôi không cần sự hỗ trợ từ Israel”, một quan chức của lực lượng Fatah nói.

Kể từ khi triển khai chiến dịch tiêm chủng vào tháng 12/2020, Israel - quốc gia đã mua hàng triệu liều vaccine với giá cao hơn thị trường và ký thỏa thuận chia sẻ dữ liệu với Pfizer, đã tự khẳng định là “nhà lãnh đạo vaccine toàn cầu”. Chính phủ Israel đã dỡ bỏ quy định đeo khẩu trang trong không gian kín vào ngày 15/6, sau khi nhiều chuyên gia y tế kết luận rằng nước này đã đạt trạng thái miễn dịch cộng đồng.

Palestine đã nhận được các lô hàng vaccine từ chương trình chia sẻ vaccine Covid-19 trên toàn cầu COVAX và từ Nga, Trung Quốc và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, cũng như vài nghìn liều vaccine được tặng từ Israel, dù thời gian chuyển giao chậm hơn đáng kể so với kế hoạch.

Bộ trưởng Y tế Palestine Mai al-Kaila hôm 19/6 cho biết, khu vực Bờ Tây đã ghi nhận thêm 106 ca mắc Covid-19 và 1 ca tử vong do Covid-19. Dải Gaza cũng ghi nhận một bệnh nhân Covid-19 tử vong trong ngày này. Bà Mai al-Kaila cho biết, trong số khoảng 5 triệu người Palestine sống ở khu vực Bờ Tây và Dải Gaza, 270.800 người đã tiêm chủng đầy đủ và 174.800 người khác đã được tiêm mũi vaccine đầu tiên.

Phần lớn khu vực Bờ Tây cũng như Dải Gaza, nơi đang bị Israel và Ai Cập phong tỏa, nằm dưới sự quản lý của Israel.

Trong nhiều tháng, các tổ chức nhân quyền đã kêu gọi Israel, với tư cách là quốc gia đang chiếm đóng, phải cung cấp sự hỗ trợ y tế để thúc đẩy chiến dịch tiêm chủng đang bị chậm trễ ở Palestine. Tuy nhiên, cựu Thủ tướng Netanyahu khẳng định chính quyền Palestine phải tự chịu trách nhiệm về sức khỏe cộng đồng theo các điều khoản của hiệp định Oslo.

“Israel đã từ chối cung cấp vaccine cho chúng tôi trong một thời gian dài, ngay cả khi họ có sẵn hàng triệu liều vaccine. Bây giờ khi vaccine sắp hết hạn, họ lại muốn thực hiện thỏa thuận này”, Mustafa Barghouti, một bác sĩ người Palestine và là nhà hoạt động chính trị cho biết./.