Tại sao Lê Phổ trở thành họa sĩ triệu USD?
Sở hữu 8 bức tranh chạm mức cả triệu USD, danh họa Lê Phổ được mệnh danh là "danh họa triệu USD". Tên tuổi ông nằm trong nhóm tứ kiệt bên cạnh Mai Trung Thứ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm. Tác phẩm của ông theo trường phái ấn tượng Pháp nhưng luôn gợi nhiều kỷ niệm về Đông Dương, bàng bạc tính cách Á Đông
Danh họa triệu USD
Theo Giám đốc điều hành thị trường Việt Nam của Sotheby's Ace Lê, danh họa Lê Phổ có 8 bức tranh được gõ búa với giá cả triệu USD. Bức Gia đình trong vườn (La famille dans le jardin) của ông được bán với giá 2,37 triệu USD (hơn 55 tỷ đồng). Đây là bức tranh có giá cao nhất của danh họa trên sàn đấu giá quốc tế.
“Gia đình trong vườn là sáng tác lụa lớn thứ hai của Lê Phổ xuất hiện trước công chúng, với kích cỡ 91,3x61,5cm, từng được đấu giá trước đó năm 1999, đi kèm giấy chứng thực từ Alain Le Kim là con trai cố họa sĩ. Tác phẩm được sáng tác khoảng 1938, tức một năm sau khi ông qua Pháp định cư vĩnh viễn”, ông Ace Lê chia sẻ.
Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi khẳng định bức tranh Gia đình trong vườn mới được đấu giá thể hiện rõ ràng tính cách, phong cách mỹ thuật của cố danh họa. Là bạn thân của con trai họa sĩ Lê Phổ, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi có nhiều ấn tượng với tác phẩm của họa sĩ nổi tiếng.
Lê Phổ được xưng tụng là "danh họa Việt Nam trên đất Pháp". Ông sinh năm 1907, định cư ở Pháp năm 1937 cho tới khi qua đời năm 2001 tại Paris. Ông nằm trong nhóm tứ kiệt bên cạnh Mai Trung Thứ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm.
“Gia đình trong vườn có sự mơ màng. Tranh Lê Phổ luôn đầy ắp nét mơ màng, gợi cho người xem nhớ đến những nét đặc trưng của Đông Dương thế kỷ 20”, ông Ngô Kim Khôi nói với Tiền Phong.
Lê Phổ hoàn thành bức họa Gia đình trong vườn khoảng năm 1938 - khi ông sống ở Pháp. Bức tranh ra đời trong thời kỳ vàng son của Lê Phổ.
Theo nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi, một trong những lý do khiến bức Gia đình trong vườn có giá trị cao nằm ở chất liệu lụa. “Khổ tranh to cùng chất liệu lụa được giới sưu tầm tranh hiện nay đặc biệt ưa chuộng. Tranh lụa hầu hết có giá cao hơn tranh sơn dầu”, ông nói.
“Tranh Lê Phổ luôn đầy ắp nét mơ màng, gợi cho người xem nhớ đến những nét đặc trưng của Đông Dương thế kỷ 20”, ông Ngô Kim Khôi nói.
Lê Phổ được mệnh danh là “danh họa triệu USD”, bởi nhiều tác phẩm được gõ búa với giá cao.
Đứng ngay sau bức Gia đình trong vườn trong loạt tranh triệu USD của danh họa Lê Phổ là bức Dáng hình trong vườn được gõ búa với giá 2,28 triệu USD (hơn 53 tỷ đồng) trong phiên của Sotheby's năm 2022.
Một loạt tác phẩm của ông được bán với giá cả triệu USD có thể kể đến Khỏa thân đạt mức 1,4 triệu USD (hơn 32 tỷ đồng) trong phiên đấu giá 20th century & contemporary art hồi tháng 5/2019, Trà và đồng điệu bán ở mức 1,36 triệu USD (hơn 32 tỷ đồng) vào tháng 10/2022, Thiếu nữ choàng khăn bán giá 1,1 triệu USD (hơn 25 tỷ đồng) trong phiên của Christie's Hong Kong hồi tháng 5/2021. Bức Chân dung trong rừng bán với giá 1,05 triệu USD (hơn 24 tỷ đồng) trong phiên đấu giá của Sotheby’s tháng 03/2021.
Chất Á Đông của Lê Phổ
Trong 8 bức tranh được bán với giá cả triệu USD của danh họa Lê Phổ có 5 bức tranh do nhà đấu giá Sotheby’s giới thiệu và đấu giá. Nhà đấu giá này nhận xét những tác phẩm của Lê Phổ làm nổi bật chủ đề về cuộc sống gia đình. Sotheby’s mô tả tranh của Lê Phổ giống các bức tranh thuộc trường phái ấn tượng Pháp.
Nhận định về tác phẩm của Lê Phổ, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi cho rằng tranh Lê Phổ luôn gợi nhiều kỷ niệm về Đông Dương, bàng bạc tính cách Á Đông. Ông nói rằng yếu tố này làm nên sự quyến rũ cho các tác phẩm của Lê Phổ.
Tính chất Á Đông làm nên thành công cho tranh Lê Phổ giữa trời Âu. Không có tính Á Đông, người ta có thể không biết Lê Phổ là ai. Ông không vẽ những gì không phải Á Đông", nhà phê bình Ngô Kim Khôi.
Phong cách đặc trưng khi sáng tác của Lê Phổ là “exoticism” (tính hương xa) - một xu hướng diễn tả nghệ sĩ say mê với những ý tưởng và phong cách từ những vùng xa xôi và lấy cảm hứng từ chúng.
“Lê Phổ thủy chung với hình ảnh người phụ nữ Đông Dương dịu dàng với tà áo dài - vẻ đẹp không thể tìm thấy ở phương Tây. Tính chất Á Đông làm nên thành công cho tranh Lê Phổ giữa trời Âu. Không có tính Á Đông, người ta có thể không biết Lê Phổ là ai. Ông không vẽ những gì không phải Á Đông”, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi nhận định.
Hơn 60 năm sống ở Pháp giúp Lê Phổ có nhiều hợp đồng với các phòng tranh ở nước ngoài. Ông có cơ hội, điều kiện sáng tác nhiều hơn các danh họa Việt Nam cùng thời.
Đời ông sáng tác ngàn tác phẩm, theo tỷ lệ thường thấy ở nhiều danh họa quốc tế, khoảng 10% trong số này sẽ vượt mức 100.000 USD, Lê Phổ sẽ có vài chục tranh chạm mốc triệu USD trong tương lai gần", nhà nghiên cứu mỹ thuật Lý Đợi.
Nhà nghiên cứu/giám tuyển mỹ thuật Lý Đợi cho rằng không chỉ danh họa Lê Phổ mà nhiều họa sĩ bắt đầu sống ở Pháp khi trưởng thành. Họ hòa nhập khá trọn vẹn về ngôn ngữ và đời sống, nhưng về tâm tư, văn hóa, nghệ thuật lại thường “riêng một góc trời”.
"Nếu họ chọn vẽ giống như Tây phương có vẻ dễ dàng hơn cho họ ở nhiều khía cạnh, thậm chí cả thị trường. Thế nhưng các tác phẩm quan trọng của họ thường là những điển tích từ văn hóa, văn chương hoặc các câu chuyện xưa của Việt Nam", ông Lý Đợi phân tích./.
