Tranh lụa Nguyễn Phan Chánh trên báo Pháp cách đây 81 năm

Năm 1931, họa sĩ Nguyễn Phan Chánh sáng tác tranh lụa "Chơi ô ăn quan" cùng một số họa phẩm khác như "Cô gái rửa rau", "Em bé cho chim ăn", "Lên đồng". Cũng năm này tại triển lãm Paris (Pháp), một số tranh lụa của Nguyễn Phan Chánh đã được giới thiệu. Lần đầu tiên công chúng Pháp biết tranh lụa Việt Nam qua bút pháp Nguyễn Phan Chánh. Sau cuộc triển lãm ở Paris, hoạ sĩ Nguyễn Phan Chánh được coi là người đặt nền tảng cho tranh lụa hiện đại Việt Nam.

Họa báo L'Illustration xuất bản tại Pháp ngày 3 tháng 12 năm 1932 giới thiệu 4 bức tranh này của hoạ sĩ.  Bạn Phạm Hùng cho biết: “Tôi tình cờ có duyên mua được những trang báo này trước khi biết được Nguyễn Phan Chánh là ai. 4 trang báo in hình 4 bức tranh tiêu biểu của Phan Chánh với kỹ thuật mầu rất đẹp và còn nguyên vẹn sau 81 năm.

Tôi mua được 4 trang báo này trên E-bay và từ một công ty chuyên bán những sách, báo, bài viết xưa.. với giấy chứng nhận gốc gác… rất chuyên nghiệp. Lý do tôi mua tờ báo này là vì những bức tranh lụa rất đẹp, nhìn vào là biết ngay tranh Việt Nam chứ không thể nhầm lẫn được với tranh Trung Quốc, Nhật Bản hay bất cứ quốc gia châu Á nào khác. Chỉ là rất tình cờ thôi, và khi biết ra được đây là 4 trang báo có đến 80 năm tuổi đời, tôi lại càng thấy thích nó hơn.

Sau đó thì tôi tra Google và mới biết về họa sĩ Nguyễn Phan Chánh. Điều thú vị là tiểu sử của ông gắn liền với bài báo này khi đó là lần đầu tiên nghệ thuật Việt Nam được giới thiệu đến công chúng Pháp. Tôi đã nhờ người quen làm khung treo đặc biệt với loại kính không làm phai màu (chống ánh sáng) và trên nền giấy không có chất acid để tránh làm vàng úa tờ báo; trưng bày ở một vị trí trang trọng trong nhà.

Tuy báo được in từ hơn 80 năm về trước, nhưng kỹ thuật in rất đẹp và công phu. Vì tờ Illustrator là một nguyệt san (hay bán nguyệt san?) chú trọng về nghệ thuật nên rất kỹ lưỡng về cách in ấn. 4 bức tranh được in riêng và dán vào 4 trang báo chứ không phải được in luôn vào trang báo như thời nay. Sau 80 năm mà màu sắc vẫn còn như xưa, và cũng vì đây là một tờ báo nổi tiếng nên người ta đã sưu tầm và gìn giữ bao lâu nay. Sau này họ không bán nguyên tờ báo nữa mà chọn lựa những bài viết trong đó để lấy ra bán riêng và vì vậy, 4 trang báo này nằm ở trong đề tài "Nghệ Thuật Việt Nam".

Trang báo giới thiệu bức "Em bé cho chim ăn"

"Cô gái rửa rau"

"Chơi ô ăn quan"

"Lên đồng"

1 trong 4 trang báo được độc giả Phạm Hùng trưng bày trang trọng trong gia đình

Đọc những bài viết về họa sĩ Nguyễn Phan Chánh, ta thấy hầu hết đều nhắc đến bài báo này và 4 bức tranh được đưa sang Pháp triển lãm và đấu xảo sau đó. Cả 4 bức tranh đều được bán và đến nay, hình như vẫn còn ít nhất 1 bức tranh trong số 4 bức tranh lụa này vẫn mất tích trong khi số còn lại dần dần đã tìm lại được đường về Việt Nam và được trưng bày ở Bảo tàng Mỹ thuật”.