Bảo tồn Lễ cúng Bến nước của đồng bào Ê Đê

Năm nay, Lễ cúng Bến nước được tổ chức vào đúng ngày rằm tháng Giêng, tại bến nước buôn Đung, xã Ninh Tây, thị xã Ninh Hoà.

Ngay từ sáng sớm, tiếng cồng chiêng đã vang vọng khắp không gian, các già làng, em nhỏ và nam thanh nữ tú với trang phục truyền thống nô nức kéo đến nhà sinh hoạt cộng đồng của thôn để tham gia lễ hội.

Theo nghi thức, trước khi làm lễ cúng, Bến nước sẽ được cả buôn làng vệ sinh sạch sẽ, và tiến hành “Đóng Bến nước”, không ai được sử dụng, lấy nước cho đến khi Lễ cúng Bến nước được thực hiện xong.

Lễ cũng sẽ được bắt đầu từ nhà sinh hoạt cộng đồng - trước đây sẽ là nhà Rông; sau khi xin phép thần linh, trời đất, đoàn rước lễ vật, dẫn đầu là thầy cúng và các già làng, tiến về Bến nước. Tại Bến nước, thầy cúng sẽ sắp xếp mâm lễ với thịt heo, rượu cần, canh bồi… và tiến hành nghi thức cúng. Đây là nghi lễ truyền thống, biểu hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với thần nước - vị thần đã mang đến nguồn nước sạch, mát lành cho dân làng sử dụng quanh năm, mang lại may mắn, sức khoẻ cho đồng bào và mùa màng tốt tươi.

Ông Ycho Mluo, già làng Buôn Đung chia sẻ, Lễ cúng Bến nước là một lễ cúng thiêng liêng của lòng biết ơn và sự kính trọng đối với thiên nhiên, môi trường sống của đồng bào Ê Đê người dân, buôn làng. Lễ hội là dịp tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, cũng như cầu mong sự an lành cho cộng đồng người Ê Đê. Đặc biệt, lễ hội này còn có ý nghĩa to lớn trong việc gìn giữ, bảo tồn những nét văn hoá tốt đẹp của đồng bào, góp phần gắn kết cộng đồng trong buôn làng, giúp đồng bào đoàn kết, cùng nhau lao động sản xuất, đấu tranh với cái xấu, bảo vệ buôn làng...

Cô giáo mầm non H- Hằng (sinh năm 1992) xúng xính trong bộ trang phục truyền thống của đồng bào Ê Đê không giấu được niềm tự hào: Lễ cúng Bến nước là một nét văn hoá tốt đẹp của đồng bào, là dịp để các bạn trẻ giao lưu, mặc những bộ trang phục truyền thống, qua đó, bảo tồn những giá trị, văn hoá tốt đẹp của dân tộc mình.

“Để bảo tồn và phát triển văn hóa, sự tham gia của thế hệ trẻ là yếu tố hết sức quan trọng, góp phần duy trì và làm sống dậy các lễ hội truyền thống. Mình sẽ nỗ lực để giáo dục các em nhỏ về vẻ đẹp văn hóa của dân tộc mình, qua đó giữ gìn và phát huy những phong tục, tập quán quý báu, để chúng không chỉ là dấu ấn của quá khứ mà còn là di sản vô giá cho thế hệ tương lai,” cô giáo H. Hằng chia sẻ.

Trong nỗ lực đó, việc giáo dục văn hóa cho các em nhỏ đã được thể hiện qua các hoạt động giáo dục nghệ thuật đặc sắc, các em nhỏ được học múa, đánh cồng chiêng… qua đó, không chỉ truyền đạt kiến thức và kỹ năng nghệ thuật, những hoạt động này còn góp phần nuôi dưỡng tình yêu và niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc từ khi còn nhỏ.

Theo bà Bùi Thị Song Na - Phó phòng Văn hoá Thông tin thị xã Ninh Hoà,  nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá của đồng bào dân tộc thiếu số trên địa bàn, hiện địa phương đang triển khai thực hiện đề án phục dựng lại Lễ cúng Bến nước - một phần không thể thiếu của bản sắc văn hóa và tinh thần cộng đồng, đặc biệt là đối với cộng đồng người Ê Đê tại đây.

Thực tế, lễ hội cúng Bến nước đã tồn tại từ rất lâu đời và là một nét đẹp truyền thống của cộng đồng người Ê Đê. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có sự thay đổi về lối sống, sự phát triển của xã hội và cả sự thiếu hụt nguồn lực, lễ hội này đã dần bị mai một và không còn được tổ chức quy mô lớn như trước.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, thị xã Ninh Hòa đã và đang triển khai nhiều biện pháp cụ thể nhằm phục dựng lễ hội cúng Bến nước; đồng thời, đầu tư xây dựng 2 nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng tại 2 xã Ninh Tây và Ninh Tân nhằm giúp đồng bào bảo tồn tốt hơn những nét văn hoá đặc sắc của dân tộc mình.

“Hiện nay, địa phương cũng đang tích cực huy động nguồn lực từ xã hội hóa để đảm bảo kinh phí cho việc tổ chức lễ hội hàng năm. Sự đầu tư này không chỉ giúp phục hồi và duy trì lễ hội mà còn là cách để khích lệ cộng đồng tham gia vào việc gìn giữ và truyền bá giá trị văn hóa truyền thống.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đang phối hợp với các bên liên quan, bao gồm cả các chuyên gia văn hóa, những người giàu kinh nghiệm trong cộng đồng người Ê Đê, để xây dựng một đề án toàn diện nhằm phục dựng lễ hội cúng Bến nước một cách chính xác và đầy đủ nhất”, bà Song Na cho biết.