Người Hà Nhì (Điện Biên) vui Tết truyền thống Hồ Sự Chà
VOV.VN - Hồ Sự Chà (Khù Sự Chà) được coi là một trong những tết truyền thống quan trọng trong năm của đồng bào Hà Nhì tại Điện Biên.
Đồng bào Hà Nhì ở tỉnh Điện Biên có 2 nhóm chính là Hà Nhì Lạ Mí và Hà Nhì Cồ Chồ. Tại tỉnh Điện Biên, người Hà Nhì sinh sống chủ yếu ở 21 bản, thuộc 4 xã của huyện Mường Nhé, gồm: Sín Thầu, Chung Chải, Sen Thượng và Leng Su Sìn. Có nhiều lễ hội truyền thống, nhưng Hồ Sự Chà (Khù Sự Chà) được coi là một trong những tết truyền thống quan trọng trong năm của đồng bào Hà Nhì nơi đây.
Theo truyền thống, người Hà Nhì Lạ Mí ăn tết Hồ Sự Chà vào ngày Thìn cuối cùng của tháng cuối năm, còn người Hà Nhì Cồ Chồ sẽ ăn tết vào ngày Dần của tháng đó.
Năm nay, người Hà Nhì tại Điện Biên đồng loạt ăn tết Hồ Sự Chà trong 3 ngày, từ ngày 15 - 17/12. Tết Hồ Sự Chà diễn ra vào thời điểm bản làng đã thu hoạch xong mùa màng, khép lại một năm lao động sản xuất.
Trong ngày tết đầu tiên, từ sáng sớm, các gia đình đã làm bánh trôi (Chà Lẹ) để cúng mời tổ tiên, vừa thông báo với tổ tiên về việc năm hết tết đến, vừa là món ăn điểm tâm cho tổ tiên khi về ăn tết cùng con cháu.
Bánh trôi của người Hà Nhì được làm từ bột nếp nương rất dẻo, bánh dâng cúng tổ tiên phải làm to hơn bánh thường. Sau khi cúng tổ tiên, các thành viên trong gia đình mới được ăn bánh, mổ lợn, làm lý, làm thực phẩm ăn tết và mời khách.
Trong ngày tết, thịt lợn dâng cúng tổ tiên là lễ vật bắt buộc các gia đình phải có. Gia đình nào vì hoàn cảnh khó khăn không mổ được lợn, phải đi xin của anh em về để làm lý.
Khi mổ lợn đón tết, người Hà Nhì thường bói gan lợn. Nếu gan lợn lành lặn, màu sắc tươi thì tốt, mật lợn phải căng dầy thì năm đó chăn nuôi mới phát triển, anh em con cháu sẽ vui vẻ thuận hòa.
Một nghi thức cúng tổ tiên, thần linh của người Hà Nhì trong ngày đầu năm mới.
Sang ngày tết thứ hai, sáng sớm các gia đình sẽ tổ chức giã bánh dày (Gạ bạ).
Mẻ bánh đầu tiên sẽ được nặn một chiếc bành tròn đem cúng mời tổ tiên. Trong ngày này, các gia đình vẫn tổ chức vui chơi thăm hỏi chúc tết lẫn nhau.
Ông Nguyễn Quang Hưng, Bí thư Huyện ủy Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) cho biết: Năm nay. Ban Thường vụ Huyện ủy Mường Nhé quyết định tổ chức tết Hồ Sự Chà tập trung cho đồng bào Hà Nhì tại khu vực bản Tá Miếu (Miếu to), xã Sín Thầu...
Chương trình nhằm từng bước xây dựng nơi này thành điểm tổ chức lễ tết thường xuyên cho đồng bào giao lưu, gặp gỡ. Trước hết, là làm điểm đối với đồng bào Hà Nhì, sau đó sẽ tiếp tục làm đối với 10 đồng bào dân tộc khác trên địa bàn.
Nghi thức dâng lễ vật cúng tế trong ngôi miếu ở bản Tá Miếu (xã Sín Thầu). Mỗi năm, khi bản Tá Miếu chuẩn bị bước vào tết cổ truyền Hồ Sự Chà thì đều phải thực hiện nghi thức này.
Trong ngày Tết cổ truyền Hồ Sự Chà, các thiếu nữ thường lựa chọn cho mình những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất, mới nhất để mặc đi chúc tết, tham dự lễ hội.
Thiếu nữ Hà Nhì tham dự hội xuân, chơi trò chơi ném còn (Lên pô pè) trên thảo nguyên bản Tá Miếu.
Tết Hồ Sự Chà là dịp để những người con xa quê trở về sum họp, đoàn tụ bên gia đình, người thân, báo hiếu tiên tổ, các bậc sinh thành và vui chơi, thăm hỏi người thân, bạn bè, họ hàng, dòng tộc. Dịp Tết Hồ Sự Chà, người Hà Nhì ai cũng vui vẻ, hân hoan và cùng chúc cho nhau những điều may mắn, tốt đẹp, thắt chặt tình đoàn kết bản làng nơi biên cương./.
