Sách thiếu nhi về bảo tồn động vật hoang dã đoạt giải A giải thưởng Sách Quốc gia 2021

Tối 12/11, Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 4 - giải thưởng danh giá hàng đầu của lĩnh vực báo chí, xuất bản, văn hóa văn nghệ đã diễn ra tại Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam.

Dự Lễ trao giải có ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Vũ Đức Đam, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch; ông Đỗ Tiến Sỹ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam; cùng đại diện các bộ, ngành Trung ương, tác giả, nhóm tác giả; dịch giả, nhóm dịch giả; các nhà xuất bản và các đơn vị liên kết xuất bản tham dự Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ tư.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia cho biết, giải thưởng được tổ chức, triển khai theo đúng Điều lệ, Quy chế của giải và có những nét mới. Tham dự giải lần này có 47/59 Nhà xuất bản tham gia; với 365 cuốn sách cho 284 bộ sách và tên sách. So với mùa giải lần thứ ba, mùa giải lần này ít hơn 1 nhà xuất bản tham gia, nhưng nhiều hơn 29 bộ sách, tên sách và 3 cuốn sách.

Để bảo đảm lực lượng và chất lượng của các hội đồng chấm giải - một trong những nhân tố quan trọng hàng đầu quyết định thành công của giải - Ban Tổ chức đã sớm rà soát, bổ sung, thay thế một số thành viên các hội đồng do điều kiện thời gian và sức khỏe không thể tiếp tục tham gia chấm giải. Đồng thời, để tạo nguồn cho các mùa giải sau, Ban tổ chức đã mời một số chuyên gia, nhà khoa học có uy tín, phù hợp các chuyên ngành sách tham gia, tăng thêm số lượng thành viên chấm giải trong các hội đồng so với các mùa giải trước. Hội đồng chấm Sơ khảo có 5 tiểu ban sách. 

Nét nổi bật trong mùa giải lần này là mảng sách thiếu nhi. Tuy số lượng không nhiều so với các mảng sách khác, thể loại khá phong phú, chất lượng được đánh giá cao hơn so với những năm trước. Trong mùa giải này, sách thiếu nhi chiếm 1 giải A, 4 giải B, 2 giải C. 

Bên cạnh những mặt đạt được, Giải thưởng sách Quốc gia lần này còn những hạn chế cần sớm khắc phục như: Nhà xuất bản chưa lựa chọn được các đầu sách để tham gia dự giải thưởng, trong các tác phẩm được lựa chọn giảm số đầu sách dịch chiếm tỷ lệ cao hơn sau mỗi mùa giải trước. Những mùa giải gần đây, trong các tác phẩm đạt giải cao còn thiếu vắng các tác phẩm văn học, nhất là tác phẩm văn học trong nước, các tác phẩm công nghệ thông tin chuyển đổi số để phục vụ đại chúng…

Phát biểu tại lễ trao giải, Bí thư trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh sách là kho tàng tri thức của nhân loại. Tư tưởng về học tập suốt đời, thường xuyên, đã trở thành hệ tư tưởng nổi bật.

Tiếp cận sách là tiếp cận tri thức, văn hóa, tâm hồn, cốt cách của con người Việt Nam. Giải thưởng Sách quốc gia là sự tiếp nối của giải thưởng Sách Việt Nam, có tác động mạnh mẽ đến cộng đồng và được công chúng đón nhận. 

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định qua 4 năm tổ chức, Giải thưởng sách Quốc gia lần thứ 4 ngày càng chuyên nghiệp, trở thành giải thưởng uy tín, góp phần động viên, khích lệ công tác nghiên cứu, sáng tác, biên soạn sách.

Để giải thưởng sách quốc gia tiếp tục được lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội, ông Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội xuất bản Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, đổi mới tổ chức tốt hơn nữa giải thưởng sách quốc gia hàng năm; nâng tầm giải cả về quy mô và chất lượng tác phẩm, chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá cho giải thưởng, huy động sự tham gia tích cực của các nhà xuất bản, đơn vị phát hành các tác giả dịch giả cũng như sự ủng hộ của toàn xã hội đối với giải thưởng. Qua đó, đưa giải thưởng sách quốc gia trở thành một trong những giải thưởng uy tín, một thước đo về hiệu quả chất lượng của công tác xuất bản.

"Điều quan trọng hơn nữa là chúng ta phải làm sao tiếp tục là đưa sách đến với nhân dân, phải làm sao đưa xuống nhanh nhất và nhân dân được tiếp cận nhiều nhất để góp phần vào việc học tập, nâng cao trình độ về văn hóa về tinh thần và hướng tới cuộc sống chân thiện mỹ trong tình hình mới. Sau giải thưởng này, Ban tổ chức và các cơ quan chức năng chúng ta cần đẩy mạnh kế hoạch tuyên truyền các tác phẩm được giải thưởng, phối hợp với các đài phát thanh truyền hình xây dựng các chuyên trang chuyên mục giới thiệu sách hay sách có giá trị và số hóa các tác phẩm nhằm lan tỏa rộng rãi các tác phẩm đạt giải tác phẩm hay đến đông đảo bạn đọc", Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Năm nay, Giải thưởng Sách quốc gia đã tìm ra 24 tên sách, bộ sách để tôn vinh trong đó có 2 giải A, 9 giải B, 13 giải C thuộc 5 mảng sách: Chính trị, kinh tế; Khoa học tự nhiên và công nghệ; Khoa học xã hội và nhân văn; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi.

Các cuốn sách, bộ sách đạt giải được đánh giá là những tác phẩm giàu tính sáng tạo, mang tinh thần nhân văn sâu sắc, những công trình nghiên cứu khoa học công phu, nghiêm túc, có nhiều giá trị khoa học, xã hội và thực tiễn cao.

Giải A được trao cho 2 tác phẩm:

1. "Súng, vi trùng và thép - Định mệnh của các xã hội loài người", tác giả Jared Diamond, người dịch: Trần Tiễn Cao Đăng, Nhà xuất Thế giới, đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Omega Việt Nam.

2. “Chang hoang dã - Gấu”, tác giả và lời: Trang Nguyễn, tranh: Jeet Zdung, Nhà xuất bản Kim Đồng. 

Cuốn "Súng, vi trùng và thép - Định mệnh của các xã hội loài người" của tác giả Jared Diamond xuất bản vào năm 1997, đây cuốn sách khoa học phổ thông thứ hai và nổi tiếng nhất của ông. Cuốn sách cung cấp một lược sử về các xã hội của loài người trong khoảng 13 nghìn năm trở lại đây. Cuốn sách tập trung tìm lời giải đáp cho câu hỏi tại sao lịch sử đã diễn ra trên mỗi châu lục 1 khác. Với 4 phần chính chia làm 20 chương sách, tác giả chỉ ra những nguyên nhân cốt lõi đã sản sinh ra các xã hội khác nhau trên khắp các châu lục hiện nay. 

Tuy cuốn sách về lịch sử đã qua song chủ đề của nó lại có ý nghĩa quan trọng trong thế giới hôm nay. Lịch sử những tương tác giữa các dân tộc khác nhau là cái định hình thế giới hiện đại. Sách đã được trao giải Pulitzer năm 1997. Bản dịch tiếng Việt được đánh giá dễ hiểu, hấp dẫn, lôi cuốn. 

Còn sách tranh “Chang hoang dã - Gấu” của tác giả Trang Nguyễn đã chinh phục giới làm sách và bạn đọc bởi lời dẫn, tranh sinh động, gửi thông điệp về giá trị của thiên nhiên, sự sống của trái đất và muôn loài. Đồng thời đây cũng là câu chuyện đầy cảm hứng khích lệ những trái tim nhỏ bé dám dấn thân thực hiện ước mơ bằng ngọn lửa bừng sáng. 

Sách dựa trên trải nghiệm của chính tác giả Trang Nguyễn (Nguyễn Thị Thu Trang) - nhà sáng lập và giám đốc điều hành WildAct (tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn động vật hoang dã và môi trường tại Việt Nam).

Cuốn sách kể hành trình đưa chú gấu Sorya về với thiên nhiên. Khi 8 tuổi, trong một lần đi học về, nhân vật Chang vô tình chứng kiến cảnh những chú gấu bị hành hạ trong trại để lấy mật. Hình ảnh khiến cô hứa với bản thân khi lớn lên sẽ không để các loài động vật hoang dã bị hành hạ như vậy nữa. Sau khi ra mắt bạn đọc Việt, cuốn sách đã được phát hành tại Anh, Mỹ, Hàn Quốc; được mua bản quyền để xuất bản ở Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Na Uy, Nga.

Giải B được trao cho 9 tác phẩm:

1. "Hồ Chí Minh - Biểu tượng của hòa bình, tình hữu nghị giữa Việt Nam và thế giới"; nhóm tác giả: Trưởng Ban biên soạn PGS.TS. Lê Văn Lợi, Ths. Nguyễn Hồng Kỳ, người dịch: Nguyễn Mạnh Chương, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật.

2. "Bộ sách gồm hai cuốn: Điện thần và nghi thức hầu đồng Việt Nam và Thánh Mẫu linh tiêm", tác giả Olivier Tessier (Tổ chức biên soạn), dịch và giới thiệu tập 1:  Nguyễn Thị Hiệp, Marcus Durand, Philippe Papin, dịch và giới thiệu tập 2: Phạm Văn Ánh, Nguyễn Thị Hiệp, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM.

3. "Nghệ thuật Huế", tác giả: Léopold Michel Cadière, Edmond Gras, người dịch: Nguyễn Thanh Hằng, Nhà xuất bản Thế giới, đơn vị liên kết: Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.

4. "Bài thơ của một người yêu nước mình", tác giả: Nhà thơ Trần Vàng Sao, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, đơn vị liên kết: Công ty Cổ phần Văn hoá và Truyền thông Nhã Nam.

5. "Tinh hoa văn hóa xứ Thanh", tác giả: Hoàng Tuấn Phổ, Nhà xuất bản Thanh Hóa.

6. "Lướt cùng Tí Địa lí", tác giả Xuân Đài, Uyên Trương, Nhà xuất bản Kim Đồng.

7. Loài Plastic - Khi nhựa trỗi dậy, tác giả: Team Loài Plastic (Nhóm tác giả), Nhà xuất bản Kim Đồng.

8. "Dạy con tài chính" (6 tập) (Song ngữ Việt Anh), nhóm tác giả Lê Thị Linh Trang, Ngô Thị Thanh Tiên, người dịch: Nguyễn Thị Tâm Thi, minh họa tập 1, 2, 3, 4: Hồ Thị Mỹ Anh, minh họa tập 5, 6: Trần Hải Nam, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM.

9. "Chuyện của anh em nhà Mem và Kya", tác giả: Nguyễn Quang Thiều, minh họa: Kim Duẩn, Nhà xuất bản Trẻ.

Giải C được trao cho 13 cuốn sách, bộ sách:

1. Bộ sách gồm hai cuốn: "Giải quyết tranh chấp di chúc, thừa kế, hôn nhân và gia đình" và "Giải quyết tranh chấp quyền và nghĩa vụ về tài sản", tác giả: Luật sư Nguyễn An, Nhà xuất bản Hồng Đức.

2. "Con đường công nghiệp hóa trong thế kỷ XXI - Những thách thức mới và những mô hình nổi trội", tác giả: Adam Szirmai, Wim Naudé và Ludovico Alcorta (biên soạn), biên dịch: Nguyễn Văn Phúc, Nguyễn Đoan Trang, Nguyễn Xuân Điền, Nguyễn Linh Phương, hiệu đính: Nguyễn Văn Phúc, Vũ Thị Lanh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật.

3. "Nhà nước thế tục", tác giả: Đỗ Quang Hưng, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật.

4. "Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu", tác giả: Trịnh Khắc Mạnh (Chủ biên), Dương Văn Hoàn, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

5. "Ý thức về chủ quyền và lợi ích quốc gia của một số nhà cải cách ở khu vực Đông Á nửa cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX", tác giả: Nguyễn Tiến Dũng, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, đơn vị liên kết: Công ty TNHH Quốc tế Mai Hà.

6. "Triệu chứng học nội khoa" (hai tập), nhóm tác giả: GS.TS. Ngô Quý Châu (Chủ biên) và các Đồng chủ biên gồm GS.TS. Đỗ Doãn Lợi, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh, PGS.TS. Đỗ Gia Tuyển, PGS.TS. Nguyễn Vĩnh Ngọc, PGS.TS. Phan Thu Phương, GS.TS. Phạm Quang Vinh, GS.TS. Phạm Thắng, PGS.TS. Nguyễn Thị Vân Hồng, PGS.TS. Nguyễn Khoa Diệu Vân, PGS.TS. Nguyễn Văn Liệu, GS.TS. Đỗ Doãn Lợi, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh, PGS.TS. Đỗ Gia Tuyển, PGS.TS. Nguyễn Vĩnh Ngọc, PGS.TS. Phan Thu Phương, GS.TS. Phạm Quang Vinh, GS.TS. Phạm Thắng, PGS.TS. Nguyễn Thị Vân Hồng, PGS.TS. Nguyễn Khoa Diệu Vân, PGS.TS. Nguyễn Văn Liệu, Nhà xuất bản Y học.

7. "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh ung bướu", tác giả: PGS. TS. Lương Ngọc Khuê, GS.TS. Mai Trọng Khoa (Đồng chủ biên), Nhà xuất bản Y học.

8. "Trả lời ngắn gọn những câu hỏi lớn", tác giả: Stephen Hawking, dịch giả: Nguyễn Văn Liễn, Nhà xuất bản Trẻ.

9. "Đội trinh sát và con chó Sara", tác giả: Trung Sỹ, Nhà xuất bản Lao, đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Truyền thông Sống.

10. "Người công giáo cộng sản", tác giả: Trần Việt Trung. Nhà xuất bản Văn học.

11. "Du hành giữa các văn bản - Nguyễn Huy Thiệp và xã hội Việt Nam sau 1975", tác giả: Nguyễn Văn Thuấn, Nhà xuất bản Đại học Huế.

12. "Cuốn sách về quyền lực - Nó là cái gì, ai có nó, và tại sao?", nhóm tác giả: Claire Saunders, Hazel Songhurst, Georgia Amson - Bradshaw, Minna Salami, Mik Scarlet, minh họa: Joelle Avelino, David Broadbent, biên dịch: Kim Ngọc, Nhà xuất bản Kim Đồng.

13. "Nâu Nâu thị thành - Xanh Xanh đồng quê", tác giả: Mo Willems, minh họa: Jon J Muth, biên dịch: Hoài Anh. Nhà xuất bản Hà Nội, đơn vị liên kết: Công ty CP Thương mại và Xuất nhập khẩu Ngọc Ánh - Crabit Kidbooks.

Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư khép lại một mùa giải thành công, giữ nguyên giá trị, tôn vinh những người viết sách và tạo cảm hứng, động lực cho những người hoạt động trong ngành xuất bản tiếp tục góp phần phát hiện, lưu giữ, quảng bá những tác phẩm có giá trị đến với đông đảo bạn đọc, thúc đẩy sự nghiệp xuất bản phát triển theo đúng định hướng và phù hợp với xu hướng hội nhập./.