Truyện về sự va đập văn hóa phố - làng đoạt giải Nhất cuộc thi "Làng Việt thời hội nhập"

Sáng 11/11, Báo Nông thôn Ngày nay phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam, Ban Văn học Nghệ thuật (VOV6 - Đài Tiếng nói Việt Nam) tổ chức tổng kết và trao giải cuộc thi viết truyện ngắn “Làng Việt thời hội nhập”. 

Cuộc thi được phát động và nhận tác phẩm dự thi từ ngày 26/4/2019 và kết thúc nhận bài vào ngày 28/2/2021 (tính theo dấu bưu điện hoặc thư điện tử). Tổng số tác phẩm gửi về Ban tổ chức là hơn 1.256 tác phẩm, có 800 tác phẩm hợp lệ và 456 tác phẩm không hợp lệ.

Cuộc thi truyện ngắn "Làng Việt thời hội nhập" đã nhận được sự hưởng ứng của rất nhiều cây viết chuyên nghiệp, các nhà văn, nhà thơ. Nhà văn Nguyễn Văn Thọ, nhà văn Nguyễn Hiếu, nhà văn - nhà thơ Trần Chiến, nhà văn Hoàng Minh Tường, nhà văn Hồ Thị Ngọc Hoài, nhà thơ - nhà báo Nguyễn Kim Nhũ, nhà văn Nguyễn Trí, nhà văn Trần Văn Thước, nhà văn Trần Thanh Cảnh… Đáng chú ý, có những tác giả cùng lúc gửi nhiều tác phẩm dự thi như tác giả Trần Thị Trang ở Hà Nội gửi 34 tác phẩm; tác giả Đặng Ngọc Hưng ở Hà Nội gửi 13 tác phẩm; tác giả Đỗ Xuân Thu với tổng 11 tác phẩm dự thi...

Đặc biệt, cuộc thi còn có sự tham gia của một tác giả khiếm thị là Nguyễn Văn Thuận đến từ Hưng Yên; tác giả nhiều tuổi nhất là ông Bùi Quang My với bút danh: Linh Phương Giang (ở Xã Đông Quang, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình) đã gửi 3 truyện ngắn: “Khoảng trời riêng của bố”, “Thằng cháu đích tôn”, Kể về một mối tình” bằng bản viết tay gửi Ban tổ chức.

Phát biểu tại lễ trao giải, ông Lưu Quang Định, Tổng biên tập Báo Nông thôn Ngày nay, Báo điện tử Dân Việt đánh giá đây là một cuộc thi đặc biệt khi diễn ra trong bối cảnh cả thế giới phải đối diện với dịch Covid-19 – một đại dịch  khiến nhân loại nói chung và người dân Việt Nam nói riêng phải đương đầu với muôn vàn khó khăn, thử thách, mất mát và đau thương.

Dẫu vậy, cuộc thi truyện ngắn “Làng Việt thời hội nhập” vẫn nhận được sự hưởng ứng nhiệt thành từ các tác giả chuyên và không chuyên trong cả nước. Tròn 24 tháng diễn ra cuộc thi, Ban tổ chức đã nhận được 1.256 truyện ngắn của rất nhiều tác giả thuộc nhiều thành phần, độ tuổi, nghề nghiệp... khác nhau gửi về dự thi. Tất cả đều thể hiện một tinh thần đau đáu với sự thay đổi của làng quê Việt giữa thời hội nhập.

Các truyện ngắn dự thi “Làng Việt thời hội nhập” đã góp phần khái quát nên bức tranh chân thực, sống động, đa sắc… về làng quê Việt trong thời hội nhập sâu rộng. Trong đó, nhiều tác phẩm đã có những góc nhìn, góc khai thác đầy nhân văn, nhân bản về những vùng đất, con người, câu chuyện, sự việc… đầy thân quen và cũng đầy mới mẻ. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều tác phẩm đi sâu vào phản ánh những mặt trái đầy gai góc và trần trụi về sự thay đổi của làng quê Việt Nam và cả thân phận của người nông dân phía sau luỹ tre làng. Nhiều truyện ngắn đã để lại những ấn tượng sâu đậm và đẹp đẽ trong lòng bạn đọc. 

Ông Lưu Quang Định cũng cho biết: "Có người nói rằng: “Trong thời buổi hội nhập sâu rộng trên nhiều lĩnh vực của đời sống, làng quê Việt đang thay đổi chóng mặt từng ngày thì cuộc thi “Làng Việt thời hội nhập” đã góp phần giúp người thành thị hiểu hơn về làng quê, giúp người quê hiểu và sống đầy đủ hơn với chính mình”.

Tuy nhiên, chúng tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng, ai trong mỗi chúng ta cũng lớn lên với một làng quê. Dẫu sinh ra và lớn lên ở phố thị thì nguồn gốc của chúng ta vẫn là nông dân, vẫn là người quê. Vì lẽ đó, dẫu mọi thứ đổi thay tới đâu thì tình yêu dành cho làng quê trong những góc sâu thẳm nhất của tâm hồn vẫn luôn tồn tại như một mạch ngầm xuyên suốt không gian và thời gian.

Và chúng ta không được phép để văn chương về nông thôn, về làng quê Việt “trôi dạt” theo lãng quên của đời sống hiện đại. Trong những đổi thay của thời cuộc, người nông dân và làng quê Việt phải càng được quan tâm nhiều hơn và phải có một chỗ đứng xứng đáng trong dòng chảy văn chương nước nhà". 

Đánh giá về chất lượng các tác phẩm, Hội đồng Giám khảo nhận định, các truyện ngắn dự thi đã góp phần khái quát nên bức tranh chân thực, sống động về làng quê Việt trong thời buổi hội nhập sâu rộng về mọi mặt của đời sống. 

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Sơ khảo chia sẻ: "Qua cuộc thi tôi nhận thấy có sự kết nối cái cũ và cái mới, khắc họa được sự vươn mình của nông thôn, nông dân. Nhìn vào khía cạnh tác động tiêu cực nhiều hơn của kinh tế thị trường, của sự hội nhập, phá mất nền tảng nông thôn nông dân nhưng cũng có những tác phẩm đề cập mặt tích cực, tấm gương điển hình. Không chỉ các nhà văn chuyên nghiệp mà ngay cả những tác giả mới, những người ở vùng nông thôn, thầy giáo ở vùng xâu vùng xa đều đảm bảo được chất lượng của truyện ngắn gửi về".

Trải qua hai vòng Sơ khảo và Chung khảo, Ban tổ chức là những nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học có uy tín và tên tuổi đã chọn được 16 tác phẩm để trao giải (1 Giải Nhất, 2 Giải Nhì, 3 Giải Ba, 10 Giải Tư). Truyện ngắn "Con chú con bác" của nhà báo, nhà thơ Trần Chiến đã đoạt Giải Nhất của cuộc thi.

Trưởng ban giám khảo Hội đồng chung khảo, nhà văn Nguyễn Bình Phương nhận định: “Truyện “Con chú con bác” của tác giả Trần Chiến có lối kể chuyện theo kiểu cổ điển. Nghệ thuật kể chuyện không có sự cống hiến mới. Nhưng truyện đã đề cập, mổ xẻ và tìm ra một phần quan trọng nguyên nhân sự rạn nứt của nông thôn. Tư tưởng sâu, thấy được sự xáo trộn là từ bên ngoài, với sự xâm nhập của các hệ tư tưởng, các quan điểm sống vênh lệch khiến cho nó rạn nứt, biến chuyển ghê gớm. Truyện đạt độ hoàn hảo, đáp ứng được sát các tiêu chí của cuộc thi". 

2 Giải Nhì của cuộc thi được trao cho các tác giả Nguyễn Thị Minh Thúy (bút danh An Thư) với tác phẩm "Xóm cồn" và Lê Ngọc Hạnh với truyện ngắn "Cô Sáu cam". 

Nhà văn Lê Minh Khuê nhận xét: "Truyện “Xóm cồn” của tác giả An Thư viết về làng quê Việt Nam, trong đó truyện nêu được vấn đề người đàn bà nông dân có cuộc sống khổ như thế nào. Nói lên được đời sống của người nông dân trong thời cuộc hiện nay". Còn tác phẩm "Cô Sáu cam", nhà văn đánh giá tác giả dùng giọng kể của người Nam bộ, kể rủ rỉ, rủ rì rất hay. Đây cũng là một phong cách truyện thêm sự phong phú trong giải thưởng.

3 Giải Ba được trao cho các tác giả Trần Nhã Thụy với truyện ngắn "Vân tay mắt Phật", Phát Dương với truyện ngắn "Trò săn vịt", Ngô Hòa Bình với truyện ngắn “Hoa mía”.

10 Giải Tư được trao cho các tác giả Nguyễn Quốc Trung - “Dân cạp đất”, Nguyễn Hiệp - “Tắm Tết”, Trần Văn Thước - “Cánh diều đã bay lên”, Nguyễn Trí - “Nhỏ mà lớn”, Nguyễn Thái Hải - “Hương bưởi ổi”, Vân Hạ - “Đồng cỏ”, Đặng Ngọc Hưng - “Ông Tiến Vlog và cây đa làng Lường”, Nguyễn Thị Tường Linh - "Nắng ở cuối cùng sông”, Phạm Thị Thúy - “Lên sóng” và NSND Hoàng Cúc - “Về nhà”.

Tại lễ trao giải, Ban tổ chức cũng đã trao 9 giải thưởng của BTC dành cho các tác giả đã có những đóng góp, hưởng ứng cuộc thi với tác phẩm chất lượng. Do tình hình dịch Covid-19 phức tạp ở nhiều nơi nên một số các tác giả không thể đến nhận giải. 

Cuộc thi viết truyện ngắn "Làng Việt thời hội nhập" không chỉ tìm ra các tác giả viết về đề tài nông thôn trong thời kỳ hội nhập mà BTC cuộc thi còn thực hiện in tuyển tập những truyện ngắn xuất sắc nhất đóng góp một phần nhỏ trong kho tàng truyện ngắn về đề tài nông thôn.

Tuyển tập truyện ngắn với tựa đề “Thổn thức gió đồng” bao gồm 28 tác phẩm, trong đó có 16 tác phẩm đạt giải thưởng và 12 tác phẩm xuất sắc nhất lọt vào chung khảo như: “Thổn thức gió đồng” của tác giả Vũ Thị Quỳnh Dao “Bút danh: Dương Giao Linh”; “Ông ngoại” của nhà văn Trần Thanh Cảnh; “Sớm mai” của nhà văn Nguyễn Trọng Văn; “Hưu quê” của nhà văn Ngô Văn Giá; “Người tạo ra di tích” của nhà văn Nguyễn Hiếu; “Người giữ thành hoàng làng” của nhà văn Đỗ Xuân Thu… 

Phát biểu tại lễ trao giải, nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà văn Việt Nam nhận định: "Cuộc thi "Làng Việt thời hội nhập" là cuộc thi chạm đến văn học, đặc biệt là văn học nông thôn. Có thể nói rằng, các nhà văn Việt Nam rất mạnh khi tiếp cận với đề tài nông thôn. Nhắc đến văn học nông thôn, chúng ta may mắn và tự hào khi có được những nhà văn xuất sắc như: Nam Cao, Nguyên Hồng, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Ngọc Tú... Sau này các nhà văn hiện đại cũng rất thành công với những đề tài này. Nông thôn hiện nay đã mở ra những diện mạo mới trong bối cảnh mới.

Cuộc thi viết Làng Việt thời hội nhập đã đặt ra những câu chuyện vô cùng mới mở. Những câu chuyện không chỉ phản ánh đời sống của nông dân, nông thôn nói riêng mà còn đặt ra rất nhiều những vấn đề mới mẻ. Những vấn đề này không chỉ là của câu chuyện văn chương nói riêng mà còn giúp những nhà lãnh đạo, nhà quản lí thấu hiểu và tìm ra những cách thức quản lí, điều hành đất nước. Đây là những ý nghĩa mang tính chất định hướng, xây dựng lâu dài. Qua đây, tôi mong muốn cuộc thi sẽ tiếp tục được tổ chức trong những năm tiếp theo để tạo ra sân chơi cho những cây viết lần đầu cầm bút và những nhà văn nổi tiếng của đất nước”./.