Xử 6 cựu quan chức đường sắt: Không hối lộ đừng nghĩ tham gia hợp đồng

Sáng 26/10, TAND Hà Nội đưa vụ án “6 cựu quan chức đường sắt nhận hối lộ ra xét xử”. Sau phần làm thủ tục, và công bố bản cáo trạng truy tố, tòa bước vào phần thẩm vấn.

Bị cáo Phạm Hải Bằng (SN 1969, trú tại Hà Nội, cựu Phó Giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt – RPMU – thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam) là bị cáo đầu tiên trả lời HĐXX.

Phạm Hải Bằng cho hay, được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc RPMU từ tháng 7/2006.

Bằng được giao nhiệm vụ Chủ nhiệm dự án Tuyến số 1. Với vai trò vị trí chủ nhiệm dự án, chức trách nhiệm vụ của Bằng là đầu mối quan lý toàn bộ các lĩnh vực liên quan đến quá trình chuẩn bị và thực hiện dự án; tổ chức thực hiện và trực tiếp thực hiện các công việc của dự án trong phạm vi được ủy quyền…; phụ trách tổ dự án, được thừa ủy quyền của giám đốc ký ban hành các văn bản nghiệp vụ thông thường thuộc phạm vi công việc của dự án để gửi đến các nhà thầu.

Các bị cáo tại phiên tòa.

Đối với hợp đồng tư vấn thiết kế với JTC, Bằng cho hay tổng giá trị của hợp đồng giai đoạn 1 là 2,9 tỷ Yên Nhật và 320 tỷ đồng.

Ngay sau khi dự án được triển khai, lường trước một số khó khăn lớn có thể phát sinh vì đây là tuyến đường sắt quốc gia nên đã đề xuất thay đổi một số nội dung trong phụ lục hợp đồng.

Phụ lục hợp đồng được các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam và JICA phê duyệt. So với hợp đồng cũ, phụ lục hợp đồng tăng tiền Yên Nhật còn tiền Việt Nam giảm. Tổng giá trị tăng gần 7% so với hợp đồng cũ.

Theo lý giải của Bằng, việc tăng số Yên Nhật và giảm tiền VNĐ do số tiền vượt trội trong việc thuê các chuyên gia nước tham tham gia tư vấn thiết kế dự án.

Tại tòa, bị cáo Bằng khai, trong quá trình triển khai, phía ban quản lý dự án có họp với JTC để triển khai công việc liên quan, bàn về nội dung cụ thể của gói thầu.

Hai bên có nêu khó khăn thuận lợi có thể xảy ra. Bên tư vấn trình bày rằng, liên quan đến báo cáo, hội thảo tư vấn không có kinh nghiệm về các thủ tục của Việt Nam nên có ý “nhờ vả” ban dự án lo giúp.

Nói về khoản kinh phí 3 triệu Yên Nhật trong lễ ký kết hợp đồng, Bằng cho biết, đấy là ý kiến của đối tác, vì họ muốn có một lễ ký hợp đồng quy mô để lấy tiếng.

Chủ tọa đặt câu hỏi, việc đã dự tính trước những khó khăn trong thực hiện hợp đồng, vậy vì sao lại không đưa vào trong hợp đồng? Bị cáo Bằng cho hay, trong hợp đồng có nêu vấn đề trách nhiệm của tư vấn để lường trước những khó khăn.

Chủ tọa tiếp tục đặt câu hỏi: Vậy tại sao lại không lấy tiền trong hợp đồng để giải quyết những khó khăn hay tổ chức hội thảo, hội nghị…

Bị cáo Bằng cho hay: “Bị cáo không biết, còn đối với lễ ký hợp đồng, phía liên doanh tư vấn chủ động đề nghị”.

Bị cáo Bằng tiếp tục khai, việc nhận tiền ngoài hợp đồng từ liên doanh tư vấn không phục vụ cho ban nên không đưa vào sổ theo dõi. Việc quyết toán khoản tiền này như thế nào, bị cáo Bằng không biết.

Đối với các khoản tiền nhận ngoài hợp đồng, Bằng cho biết không nhớ nhận bao nhiêu lần từ nhà thầu.

Tổng số tiền 5 tỷ đồng trong tổng số 11 tỷ đồng, Bằng thừa nhận chịu trách nhiệm chi tiêu, còn chi tiêu thế nào, Bằng không nhớ chính xác.

Bị cáo Bằng cho rằng, mình không chủ động đặt vấn đề khó khăn về tiền mà chỉ mà phía Nhật Bản chủ động đưa số tiền ngoài hợp đồng.

Tại tòa chủ tọa công bố lời khai của các bị cáo liên quan trong vụ án ở phía Nhật Bản mà cơ quan điều tra thu thập được như: “Tại dự án này, trước khi bước vào đàm phán hợp đồng, ông Bằng đã yêu cầu Liên doanh JTC ký hợp đồng với nhà thầu phụ, Bằng sẽ là người trung gian. Bằng nhận tiền dưới danh nghĩa là tiền giới thiệu nhà thầu phụ cho tôi. Tôi nghĩ chẳng phải ông Bằng đang làm béo bụng cá nhân ông ấy hay sao”.

Một lời khai khác của phía Nhật Bản cho rằng: “Tôi cho rằng, nếu từ chối yêu cầu đưa hối lộ, ông Bằng là người có quyền cao đến mức như vậy thì đừng nói đến việc tham gia đàm phán hợp đồng, có thể không thỏa thuận được các điều khoản về giá trị hợp đồng hay các điều kiện của hợp đồng ký kết, hoặc hợp đồng sẽ bị kéo dài….”

Còn theo một lời khai thác thì: “Chi hối lộ cho ông Bằng vẫn đảm bảo lợi nhuận…”

Tuy nhiên, bị cáo Bằng phủ nhận và cho rằng không đề nghị phía đối tác đưa tiền.

Về việc số tiền nhận ngoài hợp đồng không đưa vào sổ sách theo dõi, Bằng cho biết, sau khi chi tiêu thì xóa đi vì đây là khoản tiền không nằm trong hoạt động chi tiêu do nhà nước quy định

Nhận thức về khoản tiền 11 tỷ đồng ngoài hợp đồng, bị cáo Bằng cho rằng, khoản này này đáng lẽ ra phía liên doanh tư vấn phải dùng để thực hiện các khoản cho hội nghị, hội thảo, các cuộc họp bồi dưỡng cho các đại biểu đến dự, chi phí báo cáo…  nhưng do họ không nắm được thủ tục, trong quá trình thực hiện thì RPMU thay mặt liên doanh tư vấn thực hiện các khoản chi tiêu này.

“Lót tay” cho lãnh đạo để cảm ơn

Đối với việc chuyển tiền cho các lãnh đạo Trần Văn Lục, Trần Quốc Đông, Nguyễn Văn Hiếu, Bằng khai nhận chuyển 100 triệu đồng cho Trần Văn Lục để cảm ơn vì khi bị cáo Lục còn làm lãnh đạo tại RPMU đã có công dìu dắt Bằng trong nghề. Thời điểm chuyển 100 triệu vào dịp Tết năm 2010, khi bị cáo Lục đã chuyển công tác.

Vấn đề này bị cáo Lục cho hay, Bằng không thông báo cho biết nhận tiền từ JTC.

Tết 2010, Bằng mang túi quà đến nhà bị cáo Lục nhưng cũng không nói gì. Đến sau Tết khi kiểm tra túi quà mới biết có 100 triệu đồng. “”Bị cáo nghĩ đấy là tình cảm thực tế 10 năm gắn bó với nhau. Bị cáo cũng đã có công trong việc quy hoạch đào tạo cấp lãnh đạo đối với Bằng. Bằng chúc tết là dựa trên tình cảm”, bị cáo Lục nói.

Ngoài chuyển tiền cho bị cáo Lục, Bằng còn chuyển tiền cho bị cáo Trần Quốc Đông 2 lần với tổng số tiền 30 triệu đồng. Đây cũng là món quà của Bằng gửi lãnh đạo và dịp Tết.

Về món quà của thuộc cấp được Trần Quốc Đông lý giải rằng, thực tế cuộc sống ở Việt Nam lễ tết biếu nhau quà, tiền là phổ biến nên bị cáo không suy nghĩ sâu sắc. Bị cáo không suy xét kỹ nguồn tiền bất chính mà Bằng làm quà ngày tết là tiền bất chính từ JTC.

Đối với Nguyễn Văn Hiếu, Bằng khai nhận đưa cho cựu lãnh đạo này 50 triệu đồng nhưng tại tòa, bị cáo Hiếu phủ nhận.

Cũng tại phiên tòa sáng nay, chủ tọa thẩm vấn bị cáo Nguyễn Nam Thái và bị cáo Phạm Quang Duy. Bị cáo Thái cho biết chỉ nhận tiền gián tiếp của JTC từ Phạm Hải Bằng. Còn bị cáo Phạm Quang Duy khẳng định nhận một lần trực tiếp từ phía đối tác Nhật Bản số tiền 3 triệu Yên, sau đó ra phố Hà Trung (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) đổi sang tiền VNĐ để tổ chức lễ ký kết hợp đồng.

Chi phí chung của số tiền ngoài hợp đồng này được dùng cho chi phí của ban quản lý dự án, nghỉ mát, chi phí cho đoàn thanh niên, hội phụ nữ…

Theo nhận thức của bị cáo Nam Thái việc nhận tiền là: “Mình làm đúng, giúp cho công việc của dự án được trôi chảy, nhưng sau khi làm việc với cơ quan điều tra thì bị cáo nhận thức mình sai”, Nam Thái khai.

Chiều nay, tòa sẽ tiếp tục thẩm vấn các bị cáo và người liên quan trong vụ án “6 cựu quan chức đường sắt nhận hối lộ”./.