ĐBQH: “Chính phủ nên nghiên cứu và triển khai xây dựng quỹ dự phòng an sinh xã hội"

Thảo luận tại hội trường về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước sáng 31/5, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung, đoàn Hải Dương đặt vấn đề về bảo đảm quyền an sinh xã hội cho người lao động.

Chính sách phải thiết thực cho người lao động

Đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp thời gian qua đã làm thị trường lao động Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề. Tình trạng sụt giảm sản xuất của các doanh nghiệp dẫn đến hàng trăm ngàn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, nhất là tại các khu công nghiệp, gây ảnh hưởng tới đời sống và quyền an sinh xã hội của người lao động.

“Mất việc làm có thể được xem là một trong những rủi ro lớn nhất bởi lẽ khi đó người lao động rất dễ bị tổn thương do mất đi nguồn thu nhập chính, mất đi cơ sở kinh tế cần thiết để ổn định cuộc sống cho bản thân và cho cả người phụ thuộc vào họ như trẻ em hay người già không còn sức lao động. Họ không còn khó có khả năng chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như chăm sóc sức khỏe y tế lương thực thực phẩm”, đại biểu đoàn Hải Dương nêu ý kiến.

Theo nữ đại biểu, khi rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp, họ còn có nguy cơ đối mặt với những áp lực thậm chí là khủng hoảng về tinh thần và có thể dẫn tới những hành động tiêu cực ảnh hưởng không chỉ bản thân và gia đình họ mà còn kéo theo nhiều hệ lụy cho xã hội như bạo lực bỏ học hay tệ nạn xã hội.

“Tôi tự hỏi nếu người lao động đột ngột bị mất việc làm bị giảm giờ làm bị cắt giảm các khoản phúc lợi hoặc mất đi tiền lương hàng tháng trong tình huống đó. Nếu an sinh xã hội của người lao động không được bảo đảm tốt, nếu họ không được bù đắp cho thu nhập bị giảm sút, nếu trợ cấp thất nghiệp không đủ chi trả cho các nhu cầu thiết yếu hằng ngày thì phản ứng của họ sẽ ra sao? Chính phủ đã dự liệu những giải pháp kịp thời và dài hạn cho những rủi ro đó hay chưa? Bởi điều này không chỉ ảnh hưởng tới doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng tới cả nền kinh tế quốc gia”, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung đặt vấn đề.

Theo nữ đại biểu, ngoài việc cần thiết tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách xã hội theo hướng xử lý kịp thời và hiệu quả các rủi ro, người làm chính sách cần đặt người lao động ở vị trí trung tâm của chính sách và lợi ích quyền an sinh xã hội của họ làm tiêu chí đánh giá chất lượng và hiệu quả của chính sách khi đi vào thực tiễn cuộc sống.

“Chính phủ nên nghiên cứu và triển khai xây dựng quỹ dự phòng an sinh xã hội với tầm nhìn dài hạn nhằm hỗ trợ người lao động mất việc làm ứng phó với những khó khăn rủi ro đột ngột. Việc thiết lập quỹ dự phòng sẽ góp phần giảm tải gánh nặng cho quỹ an sinh xã hội truyền thống như Quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ bảo hiểm y tế. Qua đó bảo đảm tốt nhất quyền lợi và lợi ích của người lao động, góp phần củng cố mức độ an toàn và bền vững của hệ thống an sinh xã hội nước ta”, đại biểu Dung đề xuất.

Không phải lao động nào cũng có nhu cầu mua nhà ở xã hội nơi họ làm việc

Theo đại biểu Trần Thị Vân, đoàn Bắc Ninh, cả nước hiện có 7 triệu công nhân lao động trực tiếp tại khu công nghiệp, khu chế xuất. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nhà ở phục vụ cho công nhân chỉ mới đáp ứng được khoảng gần 30%. Công nhân lao động ngoại tỉnh chiếm 70% đang thuê trọ của các hộ gia đình tư nhân xây. Các phòng trọ này thì hầu hết đều rất chật hẹp chỉ từ 3-4 m2 trên một người không đảm bảo những điều kiện tối thiểu như ánh sáng vệ sinh diện tích và phòng cháy chữa cháy.

Tuy nhiên, khi tiếp xúc với gần 1.000 cử tri công nhân đại biểu thấy hơn 80% số công nhân chỉ có nhu cầu thuê trọ. Đó là các công nhân có tuổi đời từ 18 đến 25 và chưa lập gia đình. Lý do họ đưa ra là chưa có tiền, chưa có gia đình hoặc không biết có ở Bắc Ninh làm việc lâu dài hay không... Đối với số ít công nhân đã có gia đình cũng chọn thuê nhà trọ, bởi khắc phục được nhược điểm mà khi ở ký túc xá. Đó là giá thuê nhà rẻ hơn, thoải mái tự do về thời gian sinh hoạt, các nhu cầu dịch vụ thiết yếu như trợ như chỗ gửi con, phòng khám trạm y tế gần hơn…

“Chúng ta phải tách bạch nhu cầu mua nhà và nhu cầu của công nhân. Không phải ai làm khu công nghiệp cũng có nhu cầu định cư và mua nhà tại địa phương mà nơi họ đến làm việc”, đại biểu Trần Thị Vân nêu rõ.

Quan tâm đến vấn đề lao động Việt Nam, đại biểu Tô Ái Vang, đoàn Sóc Trăng cho biết, trong nền kinh tế thị trường, tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sẽ kéo theo tỷ lệ thất nghiệp tăng và lạm phát cũng tăng theo và ngược lại. Hiện nay Việt Nam đã tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN, việc ký kết các hiệp định thương mại đã mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, nhưng đi kèm là không ít thách thức, nhất là tỷ lệ thất nghiệp ngày càng gia tăng.

Điều này Chính phủ đã lường trước và đã có những quyết sách mang tính vĩ mô và cụ thể. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng thất nghiệp của người lao động và những tác động trực tiếp hay gián tiếp của thất nghiệp lên kinh tế xã hội tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề quan tâm.

Vì thế, đại biểu kiến nghị năm 2023 Chính phủ xác định là năm dữ liệu số Việt Nam, nên các bộ, ngành liên quan sớm hoàn chỉnh dữ liệu thống kê về tình trạng thất nghiệp hiện nay và phân thất nghiệp thành ba loại chính: thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối về mặt cơ cấu giữa cung và cầu lao động; thất nghiệp do tình trạng suy thoái về kinh tế và thất nghiệp xảy ra, quy luật cung cầu trên thị trường./.