Để vơi bớt những niềm đau

>> Bài 1: Di chứng chất độc da cam - nỗi đau còn đó

Hiểu rõ nỗi đau của nạn nhân chất độc da cam, chính quyền, đoàn thể của tỉnh Quảng Trị đã tuyên truyền thực hiện các chế độ, chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; phát hiện những bất cập trong thực hiện chế độ, chính sách đối với nạn nhân da cam. Qua đó, nhiều nạn nhân nhiễm chất độc da cam được hưởng chế độ chính sách, trợ cấp xã hội, vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Truyền cảm hứng tích cực cho nạn nhân da cam

Nhìn thấy một số bất cập và để bù đắp những thiệt thòi của nạn nhân chất độc da cam, Hội Người khuyết tật, nạn nhân da cam, bảo trợ người khuyết tật và bảo vệ quyền trẻ em tỉnh Quảng Trị đã vào cuộc. Một trong những hoạt động nổi bật của Hội là hỗ trợ lập mạng lưới giáo viên đến tuyên truyền cho nạn nhân da cam về chính sách; trợ giúp các gia đình vay vốn làm ăn, giúp họ thoát nghèo.

Ông Thái Vĩnh Liệu, Chủ tịch Hội, cho biết: Hội đã tập huấn đào tạo cho 30 giáo viên đến tận nhà các gia đình nạn nhân da cam tuyên truyền về luật, chính sách, văn bản của Đảng và Nhà nước, Công ước Liên Hợp quốc về quyền của người khuyết tật và đã đạt được hiệu quả rõ rệt. Anh Nguyễn Ngọc Dũng tâm sự, trong ba năm qua, anh cùng các giáo viên tình nguyện đã đến trên 100 xã trong toàn tỉnh Quảng Trị để phổ biến về các chính sách liên quan đến người khuyết tật, tổ chức nhiều lớp phòng chống bạo lực giới, truyền thông về các phương pháp sống tự lập và độc lập, nâng cao năng lực bản thân. Những buổi tuyên truyền tận nơi, trả lời trực tiếp những câu hỏi còn khúc mắc như vậy đã cải thiện được cách nhìn, cách nghĩ của những người khuyết tật.

Lê Văn Trung, quê ở Vĩnh Thủy, Vĩnh Linh, bị tật ở chân từ nhỏ, cũng là do di chứng của chất độc da cam để lại từ người cha Lê Văn Việt, từng tham gia kháng chiến ở vĩ tuyến 17, Quảng Trị. Đi lại khó khăn, làm việc gì cũng không thuận lợi, học đến cấp hai, bị bạn bè chế nhạo nhiều, Trung đã nghỉ học. Ban đầu, Trung trách cứ, dằn vặt bố mẹ, “sinh con ra làm chi cho con cực như ri?”. Đến khi thấy mẹ đêm đêm trở mình, rồi ngồi dậy khóc một mình, cộng thêm sự tuyên truyền về chính sách của đội nhóm giáo viên, Trung mới tỉnh ngộ. Trung xin bố mẹ mua một chiếc máy xay xát gạo để kiếm tiền nuôi thân. Ban đầu, bố mẹ không đồng ý vì lẽ: “Mi như rứa thì mần răng được?”. Với sự cương quyết và quyết tâm của Trung, bố mẹ cũng đi vay tiền ngân hàng chính sách mua máy theo đúng mong ước của con. Sau một thời gian, thấy khả năng làm được việc, Trung mạnh dạn vay thêm vốn mua máy xúc phục vụ nông nghiệp trị giá 850 triệu đồng. Vừa làm, anh vừa dạy nghề cho học viên, thời gian từ 5 đến 6 tháng, có người 1 năm, không thu phí. Anh nói vì các em tuổi còn trẻ, chưa có tiền, vả lại, các em đi theo phụ giúp mình, công lao đó cũng coi như đã trả phí. Cứ tự lực cánh sinh như vậy, đến nay, anh Trung đã mua thêm một chiếc xe tải chở máy xúc, xây được ngôi nhà một tầng rộng rãi làm nơi sinh hoạt cho vợ và hai con.

Gan dạ trong thời chiến, vượt khó trong thời bình

Tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, vào cuối thập kỷ 60 của thế kỷ XX, ông Trương Đức Hai bị nhiễm chất độc da cam khi còn là dân quân du kích của xã Trung Hải. Ông kể, hồi đó, ông hít phải luồng gió màu vàng thổi từ phía Tây tỉnh Quảng Trị đưa xuống, nên đau đầu, chóng mặt, hắt hơi, sổ mũi cả tuần trời. Sau này mới biết, luồng gió màu vàng ấy chứa chất độc hóa học. Di chứng ông mang theo bên mình sau chiến tranh là thương binh hạng 2/4 và căn bệnh tiểu đường. Rời quân ngũ, dù thời bình không tiếng súng nhưng cuộc sống của gia đình ông Hai khó khăn, vất vả bộn bề. Vợ ngã bệnh vì căn bệnh ung thư tuyến giáp, bốn con còn thơ dại, ông quyết định xin nghỉ hưu sớm ở cơ quan hành chính sự nghiệp, về làm đủ mọi việc xoay sở nuôi con. Căn phòng tập thể chật hẹp, tạm bợ được cho ở nhờ có lúc bị đòi lại. Thấy tình cảnh của ông, lãnh đạo địa phương can thiệp cho ông được quyền hóa giá căn nhà tập thể. Rồi để có tiền cho con ăn học đại học, có lúc ông phải cầm thẻ thương binh để đi vay tiền đóng học phí. Sau này, vay mượn vốn của bạn bè, thành lập một công ty nhỏ, kể từ đó, cuộc sống mới dần đi lên. Giờ đây, bốn người con đều đã tốt nghiệp đại học, có công ăn việc làm ổn định.

Trong chiến tranh, ông Trương Đức Hai là một dũng sĩ bắn tỉa làm kinh hồn bạt vía quân thù, được bà con địa phương tôn vinh bằng câu “Nhất Kỳ, nhì Hai”. Gan dạ trong thời chiến, quyết chí trong thời bình, anh hùng lực lượng vũ trang Trương Đức Hai đã phát huy phẩm chất của bộ đội Cụ Hồ, vững vàng trên mọi trận tuyến. Trong ánh mắt của chiến sĩ bắn tỉa Trương Đức Hai hôm nay, ông lại đau đáu nghĩ về những đồng đội đã cảm tử vì Tổ quốc. Khi được Nhà nước phong tặng anh hùng, ông dành toàn bộ tiền thưởng để mong mỏi góp sức xây dựng nhà bia tưởng niệm anh hùng liệt sĩ tại Di tích khu căn cứ Quán Ngang, nơi có hàng trăm cán bộ, chiến sĩ của Tiểu đoàn 31 bộ đội đặc công, các đơn vị bộ đội địa phương đã hy sinh anh dũng. Ở độ tuổi bên kia dốc của cuộc đời, cựu chiến binh 50 tuổi đảng lại nỗ lực đi huy động vốn từ bạn bè, các nhà hảo tâm cùng nguồn đóng góp của nhân dân và cán bộ công chức trong toàn huyện Gio Linh để nhà bia tưởng niệm sớm hoàn thành, là điểm đến tham quan, tìm hiểu lịch sử cho du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Bằng ý chí sắt đá, tự lực vươn lên cộng với sự giúp đỡ của địa phương, cộng đồng, nhiều nạn nhân chất độc da cam đã đứng lên bằng chính sức lực của mình, lập thân lập nghiệp, trở thành tấm gương lao động sản xuất giỏi, góp sức làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn.

Vận động viện trợ phi chính phủ nước ngoài để khắc phục hậu quả chiến tranh

Trong giai đoạn từ 2014 - 2019, Quảng Trị là một trong những điểm sáng về thu hút, vận động nguồn vốn viện trợ phi chính phủ nước ngoài của cả nước với tổng giá trị viện trợ xấp xỉ 100 triệu USD. Những chương trình, dự án mà các tổ chức phi chính phủ nước ngoài triển khai thuộc các lĩnh vực khắc phục hậu quả chiến tranh, hỗ trợ phát triển kinh tế… Ông Phạm Văn Mạnh, Phó Chủ tịch Hội người khuyết tật nạn nhân da cam/dioxin và bảo trợ xã hội huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị hồ hởi khoe: RENEW hay Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ thông qua Trung tâm hành động vì phát triển cộng đồng (ACDC) thường tổ chức các hoạt động truyền thông thay đổi nhận thức và hành động; hỗ trợ xe đẩy, xe lăn, xe lắc cho nạn nhân da cam rất hiệu quả và tích cực.

Bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam, cho biết: Chính phủ Mỹ đã thỏa thuận thực hiện các dự án giai đoạn 2021 - 2025 với kinh phí 65 triệu USD hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc cung cấp các dịch vụ dành cho người khuyết tật ở 8 tỉnh trong đó có Quảng Trị. Dự án hỗ trợ người khuyết tật này sẽ tác động tích cực tới ít nhất 100.000 người khuyết tật và gia đình của họ, mở rộng các dịch vụ hỗ trợ, phục hồi chức năng cho người khuyết tật tại 8 tỉnh bị phun rải nặng chất da cam.

Cần có chính sách ưu đãi đối với nạn nhân chất độc hóa học thế hệ thứ 3

Dù đã nỗ lực rất lớn góp phần “xoa dịu nỗi đau da cam” nhưng nỗi đau về hậu quả chiến tranh vẫn ám ảnh những người đang sống. Việc chăm sóc sức khỏe và ổn định cuộc sống cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin tiếp tục là bài toán cần sự giúp sức từ Nhà nước, chính quyền đoàn thể, người dân trong nước và quốc tế. Hiện nay, cả nước có khoảng 35.000 người thuộc thế hệ thứ 3 (cháu của người tham gia kháng chiến bị di chứng chất độc da cam/dioxin) chưa được hưởng chế độ, chính sách. Ông Thái Vĩnh Liệu, Chủ tịch Hội Người khuyết tật, nạn nhân da cam, bảo trợ người khuyết tật và bảo vệ quyền trẻ em tỉnh Quảng Trị, kiến nghị các ngành chức năng hữu quan xem xét giải quyết các chế độ chính sách cho thế hệ F2, F3 bị nhiễm chất độc da cam/dioxin. Bởi đây là nhóm mắc nhiều loại bệnh trong danh mục 17 bệnh, tật, dị dạng, dị tật liên quan đến phơi nhiễm với chất độc hóa học.

Ngoài chính sách bảo trợ xã hội, các cơ quan chức năng cần hỗ trợ dạy nghề, tạo cơ hội việc làm phù hợp với từng người, từng dạng tật. Dù rằng sự quan tâm, giúp đỡ, đồng cảm của cộng đồng không thể chữa lành những di chứng quái ác mà chiến tranh để lại nhưng cũng giúp nạn nhân và người nhà nạn nhân chất độc da cam nguôi ngoai phần nào nỗi đau và có thêm nghị lực vững tin vào cuộc sống./.