Dạy học tích hợp: Khó nhất là đội ngũ giáo viên

Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể do Bộ GD-ĐT vừa công bố khẳng định việc đổi mới căn bản việc dạy và học trong nhà trường phổ thông, trong đó nhấn mạnh việc dạy tích hợp.

Cụ thể, ở cấp THCS sẽ có những môn tích hợp mới là Khoa học tự nhiên được phát triển chủ yếu từ môn Vật lý, Hóa học và Sinh học; Khoa học xã hội được phát triển chủ yếu từ môn Lịch sử và Địa lý.

Theo Bộ GD-ĐT, dạy học tích hợp là định hướng dạy học giúp học sinh phát triển khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng... thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, để giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập và cuộc sống. Điều này cũng giảm tải thời gian dạy và tránh chồng chéo kiến thức giữa các môn.

Giáo viên đã đáp ứng được dạy tích hợp?

Theo ông Đỗ Văn Hán, Giám đốc Sở GD-ĐT Lai Châu: Đội ngũ giáo viên có thể chưa đáp ứng ngay được việc dạy tích hợp. Vấn đề đào tạo mới, đào tạo lại giáo viên cần có một quá trình. Tuy nhiên, để đáp ứng theo yêu cầu đặt ra, có thể sử dụng giáo viên liên môn. Bởi vì có giáo viên không cần đào tạo lại vẫn có thể dạy được. Rất nhiều giáo viên giỏi Toán vẫn có thể đồng thời giỏi tiếng Anh, nhiều giáo viên cùng một lúc có thể dạy được 3  môn.

Dạy học tích hợp đòi hỏi giáo viên vừa vững kiến thức, vừa giỏi phương pháp (Ảnh minh họa)

Ông Đỗ Văn Hán nói: “Bài toán đào tạo lại để phù hợp với cách dạy mới phải được đặt ra cho từng giáo viên, chứ không thể đặt chung vào tổng thể. Theo tôi, việc này ít nhất cũng phải một năm”.

Giám đốc Sở GD-ĐT Lai Châu nhấn mạnh, đổi mới giáo dục như đề án là đi từ “ngọn”. Các trường ĐH, CĐ sư phạm đào tạo chưa gắn với các trường phổ thông. Do đó, chính các trường sư phạm nên tranh thủ kinh nghiệm của các trường phổ thông để tính đến câu chuyện đào tạo lại giáo viên.

Đối với giáo dục địa phương, ông Đỗ Văn Hán thừa nhận có 2 khó khăn để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, đó là đội ngũ giáo viên chưa thể đáp ứng ngay được; thứ hai là người quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu của điều kiện mới, chưa kể khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất.

“Trước hết, chúng tôi thực hiện chỉ đạo của Bộ GD-ĐT, đầu tiên là tất cả thầy cô giáo phải nghiên cứu chương trình, góp ý kiến cho Bộ và tự trang bị cho mình kiến thức. Trên cơ sở đó tính toán, đáp ứng được nhu cầu dạy và học hiện nay” – ông Đỗ Văn Hán nói.

PGS.TS. Trần Xuân Nhĩ, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam cũng khẳng định, khó nhất trong chương trình giáo dục phổ thông dạy học tích hợp là đội ngũ giáo viên. Hiện chúng ta đang dạy theo từng môn, do đó chuyển sang phương án một giáo viên dạy tích hợp sẽ rất khó khăn. Đối với Khoa học xã hội hay Khoa học tự nhiên thì điều này không phải dễ dàng.

PGS.TS. Trần Xuân Nhĩ dẫn chứng: “Trước đây ta chỉ đào tạo chuyên sâu. Ví dụ tôi chuyên dạy Vật lý, Sinh học hay Tin học thì nay một lúc tôi phải dạy cả 3 môn đó trong Khoa học tự nhiên, nhất là với cấp 2 thì chuyện đó không phải dễ dàng. Phải rất công phu, bồi dưỡng, đào tạo lại đội ngũ giáo viên thì chúng ta mới có thể làm được”.

Như thế nào là dạy tích hợp?

PGS.TS. Lê Kim Long, Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục – ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết, từ xưa đến nay mô hình dạy tích hợp nhiều môn chưa có ở Việt Nam. Trước đây chỉ có trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 có dạy xuyên ban. Có nghĩa ai học Hóa – Sinh thì sẽ học 2 ban này và dạy một môn, ví dụ như dạy Hóa học hoặc Sinh học. Khi chuyển sang nâng cao trình độ, học thạc sĩ thì giáo viên phải học thêm.

PGS.TS. Lê Kim Long chia sẻ: “Nếu nói rằng các thầy cô có 3 tháng hè bồi dưỡng thêm, ôn lại để dạy thì chuyện đó không khả thi. Các cụ đã nói biết 10 dạy 1. Bây giờ chưa đạt đến 10 thì ít nhất phải đạt đến 5. Nói như thế có thể chưa hiểu hết ý tưởng của lãnh đạo Bộ trong chuyện chỉ đạo dạy tích hợp”.

PGS.TS. Lê Kim Long cho biết, Trường ĐH Giáo dục đã từng mời một số chuyên gia đến thảo luận về chuyện dạy tích hợp. Vị Hiệu trưởng này dẫn chứng: “Tôi lấy ví dụ, ông Christopher – Tổng Hiệu trưởng Trường Olympia đến trình bày một bài tích hợp. Ông ấy hỏi tôi là dạy cái gì? Tôi bảo ông ấy dạy bài Quốc ca của Mỹ. Trong bài đó tích hợp cả lịch sử - tại sao có bài Quốc ca ấy, có cả âm nhạc, cả lời văn trong bài hát”.

Theo đó, Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục cho biết, dạy tích hợp có nghĩa phần nội dung này phải gồm cả nội dung kia; dạy chính môn gì thì phải đưa các nội dung khác vào, và giáo viên hiểu biết đến đâu thì đưa đến đấy. Còn bắt buộc phải dạy 2 môn thì là khó.

Tuy nhiên, trong trình độ tiểu học hoặc THCS, với môn Khoa học chẳng hạn, có thể tập hợp một số vấn đề nào đó hoặc dạy theo chủ đề. Cái đó không phải là điều khó khăn bởi vấn đề quan trọng là phải điều chỉnh hài hòa giữa một bên là kiến thức và một bên là phương pháp. Giáo viên rất giỏi về kiến thức nhưng không có phương pháp tốt thì hiệu quả giảng dạy sẽ thấp. Ngược lại, kiến thức không tốt nhưng phương pháp giỏi thì cũng không đi đến đâu cả./.