Quan hệ Việt Nam – Malaysia ngày càng phát triển tốt đẹp trên cơ sở đối tác chiến lược

Ngày 30/3/1973, Việt Nam và Malaysia thiết lập quan hệ ngoại giao. Từ đó đến nay, quan hệ hai nước nhìn chung vẫn tiếp tục phát triển tốt đẹp trên cơ sở Đối tác Chiến lược được thiết lập từ tháng 8/2015. Hai nước đang tích cực triển khai Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2021-2025 đã được thông qua tại Kỳ họp lần thứ 6 Ủy ban Hợp tác về Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam – Malaysia (JCM 6, 15/11/2021).

Hai bên đã thường xuyên trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao: chuyến thăm Việt Nam của Quốc vương Muhammad V (3/2009, 9/2013); Thủ tướng Najib Tun Razak (4/2014); Thủ tướng Mahathir Mohamad (8/2019); các chuyến thăm Malaysia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (9/2011), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (8/2015), Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình (7/2017). Hai nước đang tích cực chuẩn bị cho chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob (dự kiến 20-21/3/2022).

Tiếp xúc cấp cao tiếp tục được duy trì linh hoạt từ năm 2020 đến nay: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Thủ tướng Malaysia (23/6/2020) về hợp tác đối phó dịch bệnh; Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hội đàm trực tuyến với Bộ trưởng Ngoại giao Hishammuddin Hussein (23/10/2020) để trao đổi về các vấn đề hợp tác song phương; Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hội đàm trực tuyến với Bộ trưởng Ngoại giao Hishammuddin Hussein nhân dịp nhậm chức (14/4/2021). Hai bên đã tổ chức thành công Đối thoại chiến lược quan chức cấp cao lần thứ 2 (28/4/2021) theo hình thức trực tuyến cấp Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao và JCM 6 theo hình thức trực tuyến cấp Bộ trưởng Ngoại giao (15/11/2021).

Các cơ chế hợp tác song phương gồm có hợp tác giữa Ủy ban hỗn hợp về hợp tác Kinh tế, Khoa học và kỹ thuật Việt Nam – Malaysia; Ủy ban Hợp tác Quốc phòng; Ủy ban hỗn hợp Thương mại Việt Nam – Malaysia; Ủy ban Hợp tác Khoa học Công nghệ.

Trên cơ sở Hiệp định về Hợp tác quốc phòng song phương (08/2008) và Ý định thư về Hợp tác quốc phòng (02/2015), quan hệ quốc phòng hai nước thời gian qua được quan tâm thúc đẩy, đạt được kết quả thiết thực trên một số lĩnh vực. Hợp tác quốc phòng được duy trì thông qua trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng.

Hợp tác an ninh không ngừng đẩy mạnh. Hai bên tăng cường trao đổi thông tin liên quan công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia. Năm 2015, hai bên đã ký kết Hiệp định về hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia.

Năm 2021, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam trong ASEAN và thứ 9 trên thế giới. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Malaysia trong ASEAN. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 12,5 tỷ USD năm 2021 (tăng 25,3% so với cùng kỳ 2020). Việt Nam xuất chủ yếu sang Malaysia điện thoại và linh kiện, dầu thô, gạo, cà phê, hải sản; nhập chủ yếu máy vi tính và sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị, xăng dầu, hàng điện gia dụng và linh kiện, hoá chất. Hai tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Malaysia đạt gần 2,2 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2021.

Malaysia là nhà đầu tư lớn thứ hai trong ASEAN tại Việt Nam (sau Singapore), đứng thứ 10/140 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 668 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 13 tỷ USD. Malaysia đã đầu tư vào 32/63 tỉnh thành của Việt Nam, trong đó đứng đầu là TP Hồ Chí Minh, tiếp theo là Trà Vinh, Hà Nội và các địa phương khác.Việt Nam có 21 dự án đầu tư còn hiệu lực sang Malaysia với tổng vốn đăng ký đạt 853 triệu USD, đứng thứ 9/78 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam.

Hiện đang có khoảng hơn 1000 lưu học sinh viên Việt Nam du học tại Malaysia. Hai bên đã ký MOU về hợp tác giáo dục ngày 06/3/2019 (thay cho Bản ghi nhớ ký năm 2004).

Năm 1994 hai bên đã ký kết Hiệp định hợp tác du lịch. Kể từ khi miễn thị thực cho công dân hai nước mang hộ chiếu phổ thông (tháng 9/2001) và cải thiện kết nối hàng không, lượng du khách Malaysia đến Việt Nam tăng nhanh. Năm 2019, khách Malaysia đi du lịch Việt Nam đạt hơn 605 nghìn lượt, tăng 12,2% so với năm 2018.

Cộng đồng người Việt tại Malaysia tính đến hết năm 2021, số lượng người Việt Nam tại địa bàn còn khoảng 28.000 - 29.000 người. Cộng đồng người Việt tại địa bàn chủ yếu là người lao động giản đơn, thu nhập thấp hoặc trung bình, điều kiện việc vất vả, trình độ hạn chế, hoặc các doanh nghiệp kinh doanh nhỏ, số lượng ít.

Trong nỗ lực cùng ứng phó với đại dịch COVID-19 và trên cơ sở quan hệ Đối tác Chiến lược giữa hai nước, Việt Nam đã triển khai công tác viện trợ y tế cho Malaysia trị giá 50.000 USD (tương ứng 6500 bộ đồ bảo hộ PPE); ngày 13/5/2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đã tặng Quốc hội Malaysia 20.000 chiếc khẩu trang y tế thông qua ĐSQ Malaysia tại Hà Nội./.