"SGK sai phải sửa, không gây hoài nghi với người dân và cử tri"

Đến nay, nền giáo dục Việt Nam đã trải qua 4 cuộc cải cách lớn với nhiều nhóm nội dung cải cách, trong đó việc thay đổi nội dung chương trình sách giáo khoa (SGK) luôn nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân và ý kiến từ dư luận.

Sau hơn 1 tháng đưa vào dạy và học chương trình phổ thông 2018 và SGK lớp 1 mới cho năm học 2020-2021, dư luận đã có nhiều ý kiến chỉ trích khi SGK Tiếng Việt lớp 1 thuộc bộ Cánh Diều có nhiều “hạt sạn” dù đã qua thẩm định và thực nghiệm. Đây cũng là vấn đề làm nóng nghị trường tranh luận tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XIV lần này.

Tại phiên thảo luận chiều 3/11, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (Đoàn Nam Định) cho rằng, bước đầu ngành giáo dục triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, sử dụng SGK mới khó tránh sai sót, song việc thực hiện kéo theo nhiều bất cập thì thiết nghĩ cần phải nhìn nhận lại.

“Sách giáo khoa đã sai thì buộc phải sửa”

Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nêu cụ thể các bất cập của chương trình phổ thông mới và SGK mới, trong đó, năm học này, mỗi nhà trường được lựa chọn các cuốn SGK lớp 1 trong 5 bộ sách khác nhau. Mỗi bộ sách từ 9-10 cuốn với giá thành từ 180.000-200.000 đồng/bộ. Dù giá thành cao hơn những năm trước nhưng vẫn trong phạm vi chấp nhận được. Tuy nhiên, một số nơi đã xảy ra tình trạng bắt các em học sinh mua sách tham khảo, cá biệt có những phụ huynh đã phải bỏ ra hàng triệu đồng để mua SGK và sách tham khảo cho con.

Điều khiến dư luận “dậy sóng”, đặc biệt là các bậc phụ khuynh không khỏi băn khoăn là SGK ở một số bộ sách còn có sự thiếu trong sáng về ngôn ngữ, thiếu hệ thống logic, chưa khai thác được kho tàng văn hóa của Việt Nam, dẫn tới giáo viên vừa dạy và vừa phải điều chỉnh. Điều đáng nói là những tồn tại này chỉ đến khi chính thức đưa vào sử dụng mới bộc lộ, mà không được phát hiện sớm hơn trong quá trình biên soạn và thẩm định.

“Là đại biểu đang công tác trong ngành giáo dục, bản nhân tôi cảm thấy rất tiếc về sự cố này. Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) khẳng định phê duyệt sách đúng quy định, hội đồng thẩm định quốc gia cho biết đã làm hết sức trách nhiệm và nhóm tác giả biên soạn sách cho biết nội dung đưa vào SGK đã được chọn lọc và phù hợp”, đại biểu Phương Thảo nói.

Tuy nhiên, ĐBQH Đoàn Nam Định nhấn mạnh việc không đánh đồng, quy kết rằng tất cả các bộ SGK lớp 1 đều có vấn đề, đồng thời, phải làm rõ có hay không tình trạng sai sót và nếu nó thì sai ở đâu, thuộc cuốn nào, bộ sách nào và trách nhiệm xử lý, khắc phục hậu quả thuộc về ai.

Đại biểu Phương Thảo nhấn mạnh: “Theo quan điểm của tôi, SGK đã sai thì bắt buộc phải sửa, không thể để một thế hệ học sinh của chúng ta phải học SGK sai sót như vậy. Do đó, đối với các bộ SGK lớp 1 đang lưu hành trên thị trường, tôi đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GD-ĐT tạm dừng thực hiện, cần khẩn trương rà soát toàn bộ SGK này. Đối với từng môn học cần thành lập một hội đồng thẩm định cấp quốc gia với tất cả các thành viên mới hoàn toàn, thẩm định lại khách quan, minh bạch, từng bài học, từng nội dung. Và chỉ khi nào được xác định chính xác thì mới cho SGK vào sử dụng nhằm tạo sự yên tâm cho toàn xã hội. Trong thời gian thẩm định SGK, cần tránh trường hợp việc thu hồi sách chỉ diễn ra cục bộ từng địa phương, từng bộ sách. Cần phải có phương án dạy cho trẻ lớp 1 thống nhất tại các nhà trường trên toàn quốc. Để thay thế trong thời gian này cần sử dụng các bài học tương đương trong SGK cũ, hoặc có thể tăng thời lượng trải nghiệm hay giáo dục hoạt động cho học sinh”.

Góp ý thẳng thắn về SGK, đại biểu Phương Thảo tiếp tục đề cập khía cạnh kinh tế, theo đó cho rằng, để thực hiện thẩm định lại SGK cần phải làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan từ biên soạn, thẩm định, đến phê duyệt để ban hành. Trong đó, với các nhóm tác giả, với nguồn lợi mà họ thu được phải gắn với trách nhiệm đến khâu cuối cùng, sách của nhóm nào sai sót thì chủ biên của nhóm đó phải chịu trách nhiệm. Đặc biệt, khi thu hồi để chỉnh sửa thì cần phải cung cấp sách thay thế và miễn phí, tránh để phụ huynh và học sinh thiệt hại kép. 

Khi một bộ SGK chỉnh sửa là việc làm có phạm vi lớn, có đối tượng chịu trác động rất rộng, từ từng học sinh, phụ huynh, tới nhà trường và các địa phương. Đây không còn là nội bộ vấn đề trong ngành giáo dục mà kéo theo sự vào cuộc của nhiều cơ quan. “Để khắc phục dự kiến sẽ tốn kém về tiền của, gây ảnh hưởng đến việc sử dụng tài sản, cá nhân, tổ chức, tới tài sản của Nhà nước. Vì vậy, để tránh làm bức xúc trong nhân dân, cần có sự vào cuộc của cơ quan điều tra. Về việc quy trách nhiệm trước cơ quan có thẩm quyền, tôi đề nghị cần xem xét từng khâu để làm rõ mức độ sai sót, vì pháp luật đã có đầy đủ quy định để có thể tiến hành xử lý hay kỷ luật các cá nhân khi có dấu hiệu sai phạm”, đại biểu Phương Thảo nhấn mạnh.

Tranh luận tại nghị trường sau ý khiến của đại biểu Phương Thảo, đại biểu Bùi Văn Phương (Đoàn Ninh Bình) cũng cho rằng, năm đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, việc biên soạn SGK là vấn đề rất lớn. Ngành giáo dục đã có nỗ lực rất lớn nhưng có những thiếu sót không thể tránh khỏi. Song theo đại biểu Bùi Văn Phương, những thiếu sót là những ngữ điệu phục vụ cho học sinh học âm, học vần là chưa thực sự phù hợp chứ không phải sai đến mức nghiêm trọng như đại biểu Đặng Thị Phương Thảo đề nghị phải chuyển đến cơ quan điều tra.

“Chúng ta phải thận trọng không gây tâm lý hoang mang và hoài nghi với nhân dân và cử tri. Tôi xin nhắc lại những vấn đề của SGK là chưa thực sự phù hợp. Bộ GD-ĐT đã có văn bản gửi các địa phương, hướng dẫn giáo viên khi giảng những bài có liên quan đến ngữ liệu này cần điều chỉnh cho phù hợp”, ĐBQH Đoàn Ninh Bình nói.

Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo rà soát các bộ SGK

Lắng nghe ý kiến của các ĐBQH, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đã một lần nữa khẳng định, qua rà soát, kiểm tra, Bộ GD-ĐT ghi nhận ý kiến đóng góp của nhân dân về nội dung sách Tiếng Việt lớp 1 có dữ liệu chưa được phù hợp. Bộ đã yêu cầu Hội đồng thẩm định, tác giả, nhà xuất bản lắng nghe tiếp thu và hiện đang chỉnh sửa cho phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 1.

“Theo kinh nghiệm phát hành các đợt SGK trước và kinh nghiệm thế giới thì SGK sẽ được hiệu đính, chỉnh sửa thường xuyên để phù hợp thực tiễn chứ không phải ban hành xong là xong. Bộ đã yêu cầu tất cả rà soát, căn cứ thực tiễn 1 năm thực hiện. Theo Nghị quyết 122, sau 1 năm, Bộ cho tổng kết rút kinh nghiệm hoàn thiện SGK”, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói.

Theo người đứng đầu ngành giáo dục, chủ trương mới là đổi mới chương trình, đặc biệt là thực hiện đổi mới SGK trong lộ trình 5 năm. Năm nay là năm đầu tiên thực hiện với khối lượng lớn gồm 46 cuốn SGK nên khó tránh khỏi những thiếu sót.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cũng khẳng định, SGK là tài liệu sử dụng chính thức và bắt buộc. Còn tài liệu, sách tham khảo không phải bắt buộc trong nhà trường. Sách tham khảo là do các nhà xuất bản sản xuất và Giám đốc nhà xuất bản phải chịu trách nhiệm trước các cơ quan và quản lý ấn phẩm xuất xuất bản này.

Bộ GD-ĐT cùng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ngồi lại với nhau để tăng cường quản lý sách lậu, sách không đảm bảo chất lượng để đảm bảo thị trường sách tham khảo tốt hơn.

“Chúng tôi cũng ban hành Thông tư 21, trong đó nói rõ không được ép học sinh mua sách tham khảo dưới bất kỳ hình thức nào. Rất tiếc là thời gian qua, một số nhà trường chưa thực hiện tốt quy định này. Bộ GD-ĐT đã thanh tra, chấn chỉnh. Tới đây, Bộ sẽ sửa Thông tư 21 theo hướng tăng chế tài, quản lý chặt sách tham khảo”, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nêu rõ.

Cũng theo người đứng đầu ngành giáo dục, giá SGK lớp 1 mới cao hơn khoảng 2 lần, lý do là sách biên soạn theo cách tiếp cận chương trình phổ thông mới, tăng cường phẩm chất năng lực, số trang dài hơn, chất liệu, màu tốt hơn nên khối lượng, giá thành cao hơn. SGK mới thực hiện chủ trương xã hội hóa nên không được trợ cấp về biên soạn như sách cũ. Bộ GD-ĐT đã đề nghị giảm chi phí giá thành và NXB cũng đã giảm 2-3 lần, đồng thời trình bày phương án giảm giá và được Bộ Tài chính đồng ý.

Bộ Trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh: “Bộ GD-ĐT cũng đã phối hợp Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ trình Thường vụ Quốc hội, đưa SGK vào vào mặt hàng nhà nước ổn giá, định giá”./.