Tài xế công nghệ chưa mặn mà với Bảo hiểm xã hội

Cực nhọc những cuốc xe

Gần 22h giờ, anh Nguyễn Minh Nhật, xe ôm Grab vẫn ngồi đợi ngoài một cửa hàng đồ ăn trong siêu thị, mong chờ nốt đơn hàng khách ăn khuya trước khi trở về nhà trọ. Anh Nhật bắt đầu ngày làm việc từ 5h, suốt ngày trong thời tiết nắng nóng ở TP.HCM anh nghỉ rất ít thì được tổng cộng được 23 cuốc xe. Anh Nhật làm xe ôm công nghệ đã hơn một năm nay, mỗi tháng thu nhập khoảng từ 7-8 triệu đồng.

Thu nhập đó tạm đủ trang trải cuộc sống hàng ngày vì anh sống độc thân, ở trong một phòng trọ nhỏ xíu, không sắm sửa đồ dùng gì ngoài chiếc tủ lạnh mini 90 lít và chiếc quạt, vài cái chén, tô và nồi để ăn mì...

Anh Nhật cũng chia sẻ, đề phòng bị lúc ốm đau, Nhật đã mua thẻ Bảo hiểm Y tế để đi khám bệnh. Anh cũng biết có thể mua Bảo hiểm xã hội tự nguyện, tuy nhiên do thu nhập bấp bênh nên chưa nghĩ đến việc tham gia. Nhưng nếu có chính sách ưu đãi cho các tài xế công nghệ tương đương với các công nhân trong doanh nghiệp (người lao động đóng 10.5%, doanh nghiệp đóng 21.5%) thì anh chắc chắn sẽ đóng Bảo hiểm xã hội.

“Chi phí của chúng tôi được ít, nếu đóng bảo hiểm thì khó lại càng khó thêm. Nếu công ty hỗ trợ được như các doanh nghiệp bình thường hoặc nhà nước hỗ trợ thì tôi vẫn đóng bình thường. Nhưng nếu đóng để quy định theo giờ làm với công ty thì tôi làm không đóng được. Vì nếu hôm nào mệt hoặc tinh thần không tốt, tôi buộc phải nghỉ ở nhà", anh Nhật bày tỏ.

Khác với anh Nhật, anh Lê Bá Lam, ngụ tại Thủ Đức cũng chạy xe ôm công nghệ với thu nhập dao động từ 7-10 triệu đồng và vợ anh là công nhân thu nhập 6-8 triệu đồng, không nghĩ đến việc đóng bất kỳ một loại bảo hiểm nào. Anh Lam tính, mỗi tháng vợ chồng trang trải cuộc sống xong chỉ dư được 5-6 triệu thì đã gửi 4 triệu đồng về quê nuôi con, nên không thề đóng thêm khoản gì, dù đó là bảo hiểm cần thiết:

“Tiền ăn của tôi còn lay lắt qua ngày, tiền đâu mà đóng bảo hiểm y tế hay xã hội gì. Nói chung, chúng tôi chạy xe giờ chỉ có mua bảo hiểm xe máy để khỏi công an bắt thôi. Còn sức khỏe thì tôi cũng bán lưng cho trời bán mặt cho đất thôi chứ tiền đâu mà nghĩ tới mua bảo hiểm”, anh Lam tâm sự.

Tình cảnh của anh Lam cũng là của hầu hết tài xế xe ôm công nghệ hiện nay. Theo khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp với Trung tâm Tư vấn Sức khỏe và Phát triển cộng đồng thực hiện đầu năm 2022, có 2/3 các tài xế công nghệ đã có gia đình và 60% trong số họ đang gánh trách nhiệm lớn lao là kiếm tiền để nuôi dưỡng từ 2 người trở lên.

Trong khi, thu nhập từ nguồn tài xế xe máy bình quân là 318.000 đồng/ngày và 7 triệu đồng/tháng; tài xế ô tô là 564.000 đồng/ngày và 12 triệu đồng/tháng (đã trừ phí, xăng). Ngoài thu nhập trên, các loại thưởng, trợ cấp, chương trình hỗ trợ từ công ty cung ứng dịch vụ với mức khá thấp và không thường xuyên.

Mong chờ chính sách BHXH cho tài xế công nghệ

Mặc dù mức thu nhập không cao, song tài xế công nghệ phải làm việc rất căng thẳng, trong điều kiện vất vả: thời tiết, đường sá, va quệt, tai nạn bất cứ lúc nào... Hiện mới chỉ có 7% số tài xế tham gia BHXH, số còn lại chưa tham gia chủ yếu do không đủ tiền.

Vừa qua cơ quan Bảo hiểm xã hội TP.HCM đã tuyên truyền về BHXH tự nguyện, trong đó lái xe công nghệ là một nhóm đối tượng được chú trọng tiếp cận. Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Trưởng phòng Truyền thông Phát triển đối tượng- Bảo hiểm xã hội TP.HCM cho biết, chính sách BHXH tự nguyện với phương thức đóng linh hoạt, mức đóng phù hợp với khả năng tài chính của gia đình và có thể thay đổi mức đóng từ thấp lên cao hơn.

Trong trường hợp rủi ro, bị giảm thu nhập thì người tham gia có thể tạm ngừng đóng và được bảo lưu thời gian đóng để làm cơ sở cộng nối thời gian đóng sau đó. Do đó, các tài xế không cần băn khoăn về việc phải có mức thu nhập đều đặn hàng tháng vì vẫn được bảo lưu.

Cũng theo bà Hạnh, tham gia BHXH tự nguyện, sau này các tài xế sẽ được hưởng lương hưu nhằm giảm bớt khó khăn, rủi ro, có được thu nhập nhất định để trang trải sinh hoạt hàng ngày khi về già. Hiện, những người thuộc đối tượng hộ nghèo được Nhà nước hỗ trợ 30%, hộ cận nghèo được hỗ trợ 25%. Còn các tài xế công nghệ thuộc nhóm đối tượng khác được hỗ trợ 10%, vì vậy hiện nay các bác tài có thể tham gia BHXH tự nguyện với mức đóng phù hợp.

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh cho biết: “Đối với tài xế chạy xe công nghệ sẽ được nhà nước hỗ trợ 10% trên số tiền đóng BHXH tự nguyện hàng tháng theo mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn, tương đương 33.000 đồng/tháng. Như vậy số tiền đóng BHXH tự nguyện cho các bác tài là 297.000/tháng”.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã kiến nghị cơ quan BHXH nên nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để doanh nghiệp có thể cung cấp dịch vụ nền tảng hỗ trợ các tài xế công nghệ tiếp cận, tham gia vào quá trình phát triển hệ thống an sinh thuận tiện, phù hợp với đặc điểm việc làm, nghề nghiệp của họ./.