Giải bài toán trục lợi quỹ Bảo hiểm thất nghiệp thế nào?

Thời gian qua, dù triển khai nhiều giải pháp, song việc thu hồi tiền bảo hiểm thất nghiệp sai quy định vẫn gặp không ít khó khăn. Theo số liệu từ Bộ LĐ-TB-XH, về tình hình thu hồi tiền bảo hiểm thất nghiệp theo kiến nghị của Thanh tra Bộ Tài chính, tính đến 31/5/2021 số tiền đã thu hồi được là hơn 1,4 tỷ đồng, chiếm 81% so với tổng số phải thu hồi, vẫn còn gần 20% số tiền chưa được thu hồi.

Bộ LĐ-TB-XH cho biết, việc chưa thể thu hồi được hết tiền bảo hiểm thất nghiệp sai quy định do ý thức tuân thủ pháp luật của người lao động còn hạn chế, đồng thời các chế tài xử phạt chưa đầy đủ hoặc còn nhẹ chưa đủ sức răn đe nên vẫn còn trường hợp người lao động không phối hợp cung cấp hồ sơ có liên quan để xác minh về số tiền phải thu hồi, hoặc cố tình không nộp lại số tiền bị thu hồi (chiếm 75,56% tổng số trường hợp chưa thu hồi được).

Người hưởng bảo hiểm thất nghiệp chủ yếu là lao động phổ thông, thu nhập không cao nên khả năng tích lũy ít. Đặc biệt, trong thời gian qua do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, kinh tế khó khăn nhiều doanh nghiệp giảm giờ làm, cắt giảm lao động, giảm lương,... nên người lao động càng khó khăn hơn trong việc nộp lại tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định.

Ngoài ra, đối tượng hưởng bảo hiểm thất nghiệp chủ yếu là lao động phổ thông nên rất dễ nhảy việc, thay đổi nơi ở, số điện thoại liên lạc...Do đó, việc liên hệ để xác minh, thu hồi tiền hưởng các chế độ bảo hiểm thất nghiệp gặp nhiều khó khăn (chiếm khoảng 22% tổng số trường hợp chưa được thu hồi).

Một số nguyên nhân bất khả kháng khác khiến không thể thu hồi được tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định như: tử vong, định cư ở nước ngoài…

Một số chuyên gia về lao động cũng cho rằng, hiện nay vẫn có tình trạng người lao động chủ động nghỉ việc để hưởng trợ cấp thất nghiệp trong khi đơn vị vẫn bố trí được việc làm cho người lao động. Đơn cử như người lao động được hưởng chế độ thai sản chủ động xin nghỉ việc để hưởng trợ cấp thất nghiệp và trợ cấp thai sản. Có thể thấy, khái niệm về thất nghiệp vẫn chưa thực sự đúng bản chất.

Để giải bài toán thu hồi tiền bảo hiểm thất nghiệp sai quy định, ngăn chặn tình trạng trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp, Bộ LĐ-TB-XH cho biết sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trong thời gian qua, Bộ đã có văn bản chỉ đạo các Sở Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp với cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh/thành phố đẩy mạnh kiểm tra, rà soát để kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp phải thu hồi tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng đang xây dựng đề án ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực việc làm và dự án ứng dụng công nghệ thông tin về bảo hiểm thất nghiệp. Trong đó có việc kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu với cơ quan bảo hiểm xã hội, dự kiến năm 2022 hoàn thành.

Bên cạnh đó, Bộ cũng đã và đang tăng cường hoạt động rà soát, liên hệ, đề nghị người lao động cung cấp hồ sơ có liên quan nhằm xác minh lại các trường hợp bị thu hồi trước khi ban hành quyết định thu hồi; phân định rõ lý do thu hồi để ban hành quyêt định xử phạt vi phạm hành chính đối với các trường hợp có hành vi vi phạm.

Song song với đó là hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, hình sự trong lĩnh vực bảo hiểm thất nghiệp nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người lao động, khắc phục tình trạng gian lận, trục lợi bảo hiểm thất nghiệp; tăng cường thanh công tác thanh tra, kiểm tra việc hưởng sai…

Bộ cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm, trong đó có các giải pháp nhằm hạn chế tình trạng gian lận, trục lợi Quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Bổ sung các quy định về việc xóa nợ đối với số tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định không thế thu hồi được trong một số trường hợp bất khả kháng như: người lao động bị chết, mất tích, đi định cư nước ngoài, mất khả năng lao động mà không có tích lũy để nộp lại tiền phải thu hồi.

Bộ LĐ-TB-XH cho rằng, để nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tiền bảo hiểm thất nghiệp sai quy định, cần bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc phối hợp với cơ quan có liên quan thực hiện thu hồi tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định của người lao động đang làm việc tại đơn vị. Bên cạnh đó cũng cần bổ sung các quy định nhằm hỗ trợ việc thực hiện thu hồi, nâng cao trách nhiệm của người lao động cũng như người sử dụng lao động trong việc thực hiện thu hồi như khấu trừ vào tiền lương hằng tháng, tiền hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội (ốm đau, tai nạn, thai sản,...), tiền hưởng bảo hiểm xã hội một lần của người lao động để trả khoản tiền hưởng bảo hiểm thất nghiệp sai quy định bị thu hồi./.