Bước sang quý III/2022, kinh tế Việt Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu tác động đan xen nhiều mặt bởi tình hình chính trị thế giới phức tạp, khó lường.
Kinh tế Việt Nam nửa đầu năm 2022 có nhiều tín hiệu phục hồi tích cực, với tốc độ tăng trưởng GDP đạt 6,42%, cao hơn cùng kỳ năm 2020 và 2021, nhưng vẫn chưa trở lại mốc của năm 2019 khi chưa xảy ra đại dịch Covid-19.
Số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho thấy, nhiều tín hiệu tích cực của đà phục hồi kinh tế 6 tháng đầu năm. Cụ thể: Tăng trưởng GDP quý II năm 2022 ước tính đạt 7,72% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng của quý II các năm trong giai đoạn 2011-2021. GDP 6 tháng đầu năm 2022 tăng 6,42%, cao hơn tốc độ tăng trưởng của cùng kỳ 2 năm trước. Cả nước có 76.200 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tăng 13,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Thu hút vốn FDI đạt mức tăng cao nhất cùng kỳ 5 năm qua, vượt con số 14 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu gần chạm mốc 186 tỷ USD, trong khi kim ngạch nhập khẩu dưới mức 185 tỷ USD, thặng dư thương mại 710 tỷ USD…
Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục Trưởng Tổng cục Thống kê, đánh giá: Đóng góp vào mức tăng GDP 6 tháng qua là tốc độ tăng 7,72% ở quý II, ghi nhận mức tăng cao hơn cùng kỳ giai đoạn 10 năm trước. Đây là một con số đáng khích lệ trong bối cảnh kinh tế quốc tế nhiều biến động và những hậu quả của đại dịch còn chưa được khắc phục hết.
“Với quyết tâm phục hồi kinh tế, tạo đà hoàn thành các mục tiêu giai đoạn 2021-2025, được sự tin tưởng của cộng đồng doanh nghiệp và người dân; dịch bệnh được kiểm soát tốt; sự kiện Sea Games 31 được tổ chức thành công góp phần thúc đẩy thương mại-du lịch sôi động hơn, tạo cú huých cho phục hồi kinh tế. Trên cơ sở đó, kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm đã khởi sắc trên nhiều lĩnh vực, một số ngành có mức tăng cao hơn trước khi có dịch như: công nghiệp chế biến chế tạo, doanh thu dịch vụ tiêu dùng, xuất khẩu hàng hóa…”, bà Hương nói.
Từ tốc độ tăng trưởng 6 tháng đầu năm, lãnh đạo Tổng cục Thống kê khẳng định, kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi mạnh hơn trong các tháng còn lại của năm, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao. Quan trọng nhất, công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động và linh hoạt nhằm bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2022 ở mức khoảng 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng của bức tranh kinh tế nửa đầu năm, bước sang quý III/2022, kinh tế Việt Nam còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu tác động đan xen nhiều mặt bởi tình hình chính trị thế giới phức tạp, khó lường. Kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, đứt gãy chuỗi cung ứng, giá hàng hóa thiết yếu tăng cao, lạm phát cao trên toàn cầu…
Theo nhiều chuyên gia kinh tế, một trong những rủi ro lớn nhất của nền kinh tế trong năm 2022 chính là lạm phát. Các dự báo của các tổ chức trong nước, quốc tế, cũng như các chuyên gia kinh tế đều cho rằng, lạm phát năm nay sẽ tiệm cận ngưỡng 4% mà Chính phủ đặt ra, chứ không thể ở mức thấp như những năm vừa qua.
Ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, hoạt động của nền kinh tế Việt Nam năm 2022 diễn ra trong bối cảnh dự báo tình hình quốc tế và trong nước có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn. Tăng trưởng kinh tế thế giới chưa vững chắc và dự báo thấp hơn năm 2021, rủi ro tiếp tục gia tăng; trong nước sức chống chịu và nguồn lực của nhà nước, doanh nghiệp và người dân giảm sút, tạo áp lực lạm phát.
Kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nguyên, nhiên vật liệu nhập khẩu. Áp lực lạm phát đối với kinh tế Việt Nam đến từ lạm phát chuỗi cung ứng; giá nguyên, nhiên vật liệu thế giới tăng cao và tổng cầu trong nước tăng đột biến. Bên cạnh đó, khủng hoảng Nga-Ukraine chưa có hồi kết càng làm trầm trọng thêm sự đứt gãy chuỗi cung ứng, đẩy giá nguyên, nhiên vật liệu và lạm phát thế giới tăng cao, lập kỷ lục trong mấy thập kỷ gần đây.
“Trong nước, dự báo giá lương thực, thực phẩm, giá dịch vụ giáo dục; giá nhiên liệu, năng lượng tăng trong những tháng cuối năm. Vì vậy, dự báo lạm phát năm 2022 của nền kinh tế Việt Nam trong khoảng 4-4,5%, cao hơn mục tiêu Quốc hội đặt ra nhưng là mức thấp trong bối cảnh lạm phát thế giới tăng cao”, ông Nguyễn Bích Lâm dự báo.
Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cũng cho rằng, rủi ro lớn nhất của cả thế giới hiện nay là lạm phát. Chỉ số lạm phát bình quân toàn cầu năm nay dự báo khoảng 6,2%, so với năm ngoái chỉ 4,2%, vì vậy, hầu hết ngân hàng Trung ương các nước buộc phải tăng lãi suất, hệ lụy rất lớn.
Bên cạnh đó, TS. Cấn Văn Lực cũng chỉ ra một số lo ngại khác với kinh tế Việt Nam là chất lượng tăng trưởng hai năm vừa qua bị thay đổi, năng suất lao động rất thấp, chỉ tăng khoảng 4-4,5%, thấp hơn nhiều năm trước đó. Trong khi thị trường tài chính, thị trường bất động sản lại phát sinh quá nhiều vấn đề.
Dựa trên các phân tích ảnh hưởng của các diễn biến kinh tế lớn đến Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực dự báo 2 kịch bản tăng trưởng GDP năm 2022 - 2023. Theo đó, ở kịch bản cơ sở, GDP Việt Nam sẽ tăng từ 5,5 – 6% trong giai đoạn này; ở kịch bản tiêu cực, GDP năm 2022 – 2023 chỉ tăng trưởng 4,5 – 5%.
“Các biến số trong 2 kịch bản trên sẽ phụ thuộc vào mức độ thực hiện Chương trình phòng, chống dịch; Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 – 2023; và khả năng Việt Nam giảm thiểu tác động từ chiến sự Nga – Ukraine”, TS. Cấn Văn Lực cho biết.
Trao đổi với phóng viên Báo điện tử VOV, TS. Trần Hoàng Ngân, chuyên gia kinh tế cũng thẳng thắn chỉ rõ kinh tế Việt Nam đang đứng trước rất nhiều khó khăn và thách thức, đặc biệt là từ xung đột giữa Nga và Ukraine kéo dài, dẫn đến khủng hoảng về năng lượng và giá nhiên liệu, xăng dầu khí đốt tăng kéo theo giá các mặt hàng tăng cũng như vấn đề khủng hoảng về lương thực trên thế giới.
“Với một đất nước có độ mở kinh tế lớn như Việt Nam thì chúng ta sẽ bị ảnh hưởng bởi tình hình biến động của thế giới, đặc biệt là vấn đề nhập khẩu lạm phát”, TS. Trần Hoàng Ngân lo ngại.
Cũng theo ông Ngân, nếu so với cùng kỳ thì GDP Quý II/2022 tăng trưởng khá tốt. Nếu như chúng ta kiểm soát tốt được lạm phát, chấp nhận các khoản chi hỗ trợ, các khoản chi để giảm thuế, kéo giữ giá xăng dầu cũng như sử dụng thêm các công cụ kiểm soát giá, chống đầu cơ, lũng đoạn thị trường, chống hành vi “té nước theo mưa”, giữ được ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát tốt lạm phát thì tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm nay sẽ hoàn toàn có khả năng thực hiện được mục tiêu mục tiêu đề ra từ 6 - 6,5%.
“Tổ chức S&P đã đưa ra dự báo chúng ta sẽ tăng trưởng tới 6,9% và ngay cả Ngân hàng phát triển châu Á ADB cũng dự báo chúng ta sẽ tăng trưởng trên 6,5%, như vậy điều quan trọng hiện nay là chúng ta phải kiểm soát được lạm phát và giữ được ổn định kinh tế vĩ mô”, TS. Trần Hoàng Ngân nhận định.
Còn ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, trong bối cảnh mới, để đạt mục tiêu tăng trưởng Quốc hội đặt ra phải thực hiện thành công Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó, nhất thiết phải đáp ứng được 3 yêu cầu chính: đó là phải khẩn trương, kịp thời hiện thực hóa các hỗ trợ đến tay người dân và doanh nghiệp; tiếp đến là tăng khả năng hấp thụ, tránh dàn trải, lãng phí nguồn lực; và việc công khai, minh bạch vừa là giải pháp vừa là yêu cầu để nâng cao hiệu lực, hiệu quả và hoàn thành mục tiêu chương trình.
“Để Chương trình thực sự là ‘phao cứu sinh’ giúp phục hồi và vực dậy nền kinh tế, đòi hỏi nỗ lực của tất cả các bên, từ Nhà nước đến người dân và doanh nghiệp. Bản thân mỗi doanh nghiệp trước hết tự thay đổi để thích ứng với thay đổi trong bối cảnh mới. Doanh nghiệp cần năng động, chủ động, sáng tạo hơn, quản trị tốt hơn để thích ứng tốt hơn với xu hướng kinh doanh mới, thói quen tiêu dùng mới và công nghệ mới,” ông Hiếu nhấn mạnh.
Trong báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu tháng 6/2022, WB dự báo tăng trưởng của Việt Nam đạt 5,8% trong năm 2022, cao hơn so với dự kiến tăng trưởng của Philippines, Malaysia, Indonesia và Thái Lan.
WB nhận định, nền kinh tế Việt Nam đã duy trì đà phục hồi mạnh mẽ bất chấp tình trạng bất định toàn cầu gia tăng liên quan đến cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine, giá cả hàng hóa thế giới tăng cao và sự gián đoạn chuỗi cung ứng do tình trạng phong tỏa để kiểm soát dịch Covid-19 tại Trung Quốc.
WB cho rằng, Việt Nam cần thận trọng với rủi ro lạm phát liên quan đến xu hướng giá nhiên liệu và hàng hóa nhập khẩu tăng. Điều này có thể cản trở quá trình phục hồi tổng cầu trong nước. Các chuyên gia cho rằng, cần có những biện pháp hỗ trợ tạm thời, trong đó hỗ trợ trực tiếp có mục tiêu để giúp các hộ nghèo chống chọi với giá nhiên liệu tăng.
Mới đây, Văn phòng Nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) dự báo tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam đạt 6,5%, dẫn đầu tăng trưởng khu vực ASEAN. Trong khi đó, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), cho rằng, tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2022 có thể đạt 6,5% khi nền kinh tế dần phục hồi nhờ tỷ lệ tiêm chủng vaccine Covid-19 cao, sự chuyển đổi sang cách tiếp cận ngăn chặn đại dịch linh hoạt hơn, mở rộng thương mại và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế của chính phủ.
Còn theo dự báo của IMF, tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2022 có thể đạt mức 6%. Việt Nam đã đạt được tỷ lệ tiêm chủng cao, giúp cho việc chuyển hướng chiến lược sang sống chung với Covid-19. Kể từ khi nới lỏng các hạn chế, việc di chuyển đã được cải thiện và sự phục hồi kinh tế vẫn đang tiếp diễn, được hỗ trợ bởi các chính sách kinh tế vĩ mô nới lỏng. Đặc biệt, việc ban hành Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế là kịp thời và phù hợp để thúc đẩy sự phục hồi kinh tế.
Song, IMF cũng cảnh báo, vẫn sẽ có những rủi ro và sự bất định đáng kể đối với triển vọng kinh tế Việt Nam. Rủi ro đối với tăng trưởng nghiêng về phía tăng trưởng chậm lại, trong khi rủi ro đối với lạm phát nghiêng về phía tăng lạm phát. Trong ngắn hạn, rủi ro bên ngoài trước mắt là sự gia tăng căng thẳng địa chính trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh tế và lạm phát do cầu bên ngoài yếu hơn, giá hàng hóa cao hơn và sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu kéo dài. Tăng trưởng chậm lại đáng kể ở Trung Quốc có thể làm điều này nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, còn các rủi ro khác liên quan đến những biến thể của Covid-19, việc thắt chặt các điều kiện tài chính toàn cầu, diễn biến trên thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp trong nước… ./.
