Không chỉ thoát nghèo, nhiều người Khmer được học hành, trang bị kiến thức ở trường đại học đã quay trở về quê hương để làm giàu.
Trong phóng sự trước, phóng viên VOV.VN trong chuyến công tác về vùng đồng bào dân tộc Khmer ở Trà Vinh đã ghi nhận những nỗ lực của người dân và chính quyền các cấp trong việc duy trì đời sống tinh thần, tín ngưỡng, tôn giáo, tạo nên sự đa dạng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là đời sống vật chất của họ. Với những câu chuyện thật, người thật, phóng viên VOV.VN ghi lại những đổi thay trong vùng đồng bào dân tộc Khmer ở Trà Vinh – cộng đồng chiếm gần 1/3 dân số ở địa phương này. Đói nghèo trong vùng đồng bào Khmer giờ đây đã không còn là nỗi ám ảnh. Nhiều người Khmer đã vươn lên làm giàu, thành công ngay trên mảnh đất quê hương.
Ấp Cầu Tre, xã Long Thới, huyện Tiểu Cần có 440 hộ, trong đó 96% là người Khmer. Người dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa. Khoảng những năm 2000, hộ nghèo ở đây chiếm 1/3. Nhưng kể từ khi có Chương trình 134, 135 của Chính phủ, bộ mặt nông thôn ở Cầu Tre, ở Long Thới đã đổi khác rất nhiều. Bắt đầu là đường giao thông nông thôn. Khi đường đến tận cánh đồng thì lúa không còn bị tư thương ép giá. Rồi người nghèo được hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, được cho vay vốn từ ngân hàng chính sách. 7 hộ trong ấp được Nhà nước hỗ trợ mua đất ở, mỗi hộ ít nhất là 300m2. Đặc biệt, với Nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Trà Vinh về phát triển toàn diện vùng đồng bào Khmer, đời sống ở các thôn, ấp, phum, sóc đã có sự thay đổi căn bản, trong đó có ấp Cầu Tre.
Đến cuối năm nay, ấp Cầu Tre chỉ còn 3 hộ nghèo. Những căn nhà lá đã được thay thế bằng những căn nhà cấp 4 ấm áp từ sự chung tay, giúp sức của cộng đồng.
Nếu như trước đây, Cầu Tre có 130 hộ nghèo thì nay, con số này rút ngắn chỉ còn 7 hộ. Trung tuần tháng 8 năm nay, gia đình anh Thạch Thanh Tuấn ở ấp Cầu Tre chính thức chuyển vào căn nhà mới trên nền ngôi nhà lá cũ kỹ, dột nát. Căn nhà được xây dựng bằng nguồn hỗ trợ của Nhà nước, các nhóm thiện nguyện, vốn vay của ngân hàng chính sách với tổng giá trị gần 100 triệu đồng. 2 căn nhà tình thương nữa cũng đang được xây dựng từ nguồn vốn ăn sinh xã hội. Dự kiến cuối năm nay, ấp Cầu Tre sẽ chỉ còn 3 hộ nghèo. Giờ, những hộ khá giả trong ấp có mức thu nhập từ 80-100 triệu đồng/năm, bình quân cũng trên 60 triệu đồng/năm.
Không chỉ thụ động chờ sự hỗ trợ của Nhà nước, những mô hình sáng tạo, giúp nhau thoát nghèo trong đồng bào Khmer xuất hiện ngày càng nhiều. Từ năm 2007, sau khi học lớp khuyến nông của huyện, bà Diệp Thị Trang ở xã Đại An, huyện Trà Cú đã mở 17 lớp dạy nghề đan lát hàng thủ công mỹ nghệ cho chị em trong thôn. Giờ, tổ hợp tác của bà có 87 chị em tham gia với những sản phẩm không đủ để bán và xuất khẩu. Những đôi bàn tay thoăn thoắt của các bà, các chị trong tổ hợp tác đã làm ra nhiều sản phẩm mô phỏng vật dụng trong nhà, nông cụ sản xuất như ấm chén, nơm, đó... thu nhỏ dể bán cho khách du lịch.
“Chị em vừa làm việc nhà, vừa đan lát thêm cũng kiếm được từ 100-120 ngàn đồng/ngày. Mỗi tháng, tổ hợp tác của chúng tôi sản xuất được khoảng 1.500 bộ sản phẩm mà vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu” - bà Trang, tổ trưởng Tổ hợp tác cho hay.
Tổ hợp tác mây tre đan của Diệp Thị Trang có 87 chị em tham gia với những sản phẩm không đủ để bán và xuất khẩu
Còn tại HTX Phú Cần, huyện Tiểu Cần, với mô hình cánh đồng mẫu lớn, 110 hộ dân đã “góp gạo thổi cơm chung” từ 15 năm nay. Cánh đồng mẫu lớn có diện tích 110ha với lợi ích hơn hẳn cách làm cũ, manh mún, nhỏ lẻ. Toàn bộ kênh dẫn nước đến cánh đồng được Nhà nước hỗ trợ. Toàn bộ giống lúa được HTX cung cấp và sản phẩm làm ra được HTX bao tiêu. Ông Thạch Xê - nông dân HTX Phú Cần cho biết: Gia đình ông có 1,5ha. Khi tham gia cánh đồng mẫu lớn, lúa cho thu hoạch 3 vụ, thay vì 2 vụ như cách làm cũ. Thu nhập từ lúa kết hợp với chăn nuôi bò, gia đình ông thu nhập mỗi năm cũng được từ 90-100 triệu đồng.
“Nhiều nông dân ở đây mong muốn tham gia cánh đầu mẫu lớn. Họ được tự quản lý phần diện tích của mình. Nhà nước quản lý về buôn bán, tưới tiêu, nông dân không phải trả tiền tưới tiêu. Nhiều hộ tự sản xuất bên ngoài thì tốn chi phí hơn”- Ông Thạch Xê chia sẻ.
Thành công từ mô hình cánh đồng mẫu lớn, tới đây, ngoài HTX Phú Cần, huyện Tiểu Cần sẽ thành lập thêm một HTX nữa để nông dân sản xuất lúa theo quy mô lớn. Đó là hướng thoát nghèo bền vững.
HTX Phú Cần, huyện Tiểu Cần, với mô hình cánh đồng mẫu lớn, 110 hộ dân đã “góp gạo thổi cơm chung” từ 15 năm nay
Không chỉ thoát nghèo, nhiều người Khmer được học hành, trang bị kiến thức ở trường Đại học đã quay trở về quê hương để làm giàu. Tại Trà Vinh, sản phẩm mật hoa dừa nức tiếng đã vươn ra 30 tỉnh, thành trong cả nước, được xuất khẩu đi Nhật Bản, Hà Lan. Ít ai biết được, bà chủ của cơ sở này là một người Khmer còn rất trẻ, học thạc sĩ về công nghệ thực phẩm và đã đầu quân cho nhiều tập đoàn lớn.
“Quê hương Trà Vinh của tôi có vùng nguyên liệu dừa lớn thứ hai ở Việt Nam. Tại thời điểm năm 2018, dừa ở đây rất rẻ, hầu như không có người mua. Tôi suy nghĩ, trăn trở và thấy rằng, đây là thời điểm thích hợp để quay về quê hương làm một cái gì đó. Càng nghiên cứu về mật hoa dừa, tôi thấy, nếu mình làm thành công về ngành này thì sẽ giúp cho quê hương rất nhiều” – bà Thạch Thị Chal Thi – Giám đốc Công ty TNHH Trà Vinh Farm (Sokfarm) tại khóm 2, thị trấn Tiểu Cần, huyện Tiểu Cần chia sẻ.
Sokfarm đi vào hoạt động, hơn 30 hộ nông dân ở Tiểu Cần đã có nguồn thu nhập cao gấp 3- 5 lần so với trước đây
4 năm nay, khi Sokfarm đi vào hoạt động, hơn 30 hộ nông dân ở Tiểu Cần đã có nguồn thu nhập cao gấp 3- 5 lần so với trước đây. Thay vì trồng dừa lấy quả thì họ học cách mát-xa hoa dừa để lấy mật cung cấp cho Sokfarm, từ đó chế biến ra nhiều sản phẩm như mật hoa dừa cô đặc, nước uống giải khát, đường, dấm, mật hoa dừa lên men ... giúp ổn định đường huyết, ổn định huyết áp và bổ sung dinh dưỡng. Mỗi tháng, Sokfarm nhập khoảng 30-35 tấn mật hoa dừa của nông dân. Đó là cách thoát nghèo bền vững, phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu ở ĐBSCL (có những thời điểm, dừa chỉ cho hoa, không cho trái), bảo vệ môi trường. Ngay cả khi dịch bệnh, khi dừa không thể tiêu thụ được ở nhiều địa bàn thì nông dân ở đây vẫn yên tâm làm mật từ hoa dừa.
Từ năm 2011, Tỉnh ủy Trà Vinh bắt đầu ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển toàn diện vùng đồng bào Khmer và nhiều chủ trương, chính sách nhằm huy động các giải pháp và nguồn lực xã hội cho mục tiêu phát triển toàn diện vùng đồng bào Khmer. Tỉnh tập trung điều chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội; ưu tiên những công trình, dự án có tác động đến phát triển đời sống vùng tập trung đồng bào Khmer. Ðồng thời, tỉnh thực hiện xã hội hóa lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa và môi trường; đẩy mạnh xúc tiến, mời gọi đầu tư, tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp đầu tư vào vùng đồng bào Khmer để tạo việc làm, thu nhập ổn định.
Ngoài việc ban hành 04 Nghị quyết chuyên đề về phát triển toàn diện vùng đồng bào Khmer, Tỉnh ủy Trà Vinh còn đưa nội dung công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc vào văn kiện đại hội Đảng qua các kỳ Đại hội đảng bộ tỉnh.
Năm 2021, Trà Vinh đề ra chỉ tiêu toàn tỉnh giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 1-1,5%, riêng đồng bào Khmer giảm từ 2-3% theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. Tính đến hết năm 2021, trên địa bàn tỉnh Trà Vinh còn hơn 1600 hộ nghèo, trong đó vùng đồng bào Khmer có hơn 800 hộ. Theo chuẩn nghèo đa chiều, Trà Vinh có hơn 6.400 hộ nghèo người Khmer.
Ông Kim Hồng Danh - nguyên cán bộ Ban Dân tộc tỉnh Trà Vinh cảm nhận rất rõ hiệu quả từ những chính sách đặc thù của Nhà nước dành cho vùng đồng bào dân tộc, trong đó có Nghị quyết của Tỉnh ủy Trà Vinh dành cho người Khmer.
“Giờ, đi vào vùng đồng bào Khmer, nhà lá hầu như không còn. Bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt. Khi tôi còn công tác, tôi đến một ấp, có thể có 20 hộ nghèo, rất nghèo. Nhưng nay quay lại, vùng đó chỉ còn 3-5 hộ nghèo. Đó là những ví dụ rất thực tiễn, sinh động. Đời sống của đồng bào Khmer chưa hẳn đã giàu nhưng khoảng cách chênh lệch so với đồng bào Kinh hay Hoa ở Trà Vinh đã được rút ngắn rất nhiều”.
Ông Kim Hồng Danh nêu những ví dụ thực tiễn, đồng thời cho biết thêm: Chính sách của Nhà nước đi vào cuộc sống vì nó đáp ứng nguyện vọng của đồng bào như nhà ở, đất ở, đất sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm… Đồng bào khao khát những chính sách này.
Tiếp tục phát triển toàn diện vùng đồng bào Khmer giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 là mục tiêu mà tỉnh Trà Vinh hướng tới nhằm tạo chuyển biến căn bản về kinh tế, văn hóa, xã hội vùng đồng bào Khmer. Theo đó, địa phương này phấn đấu đến năm 2030 có 60% xã có đông đồng bào Khmer đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, cơ bản không còn huyện, xã, ấp đặc biệt khó khăn.
Từ chính sách đến cuộc sống dẫu còn nhiều khó khăn nhưng với những địa phương đặc thù, có đông đồng bào dân tộc như ở Trà Vinh, những nỗ lực đó rất đáng được ghi nhận. /.
