Thời gian qua, công an các đơn vị, địa phương đã liên tiếp phát hiện các vụ việc người dân trồng trái phép một lượng lớn các loại cây có chứa chất ma tuý. Điều đáng nói, việc trồng cây chứa chất ma túy không chỉ diễn ra ở địa bàn biên giới hẻo lánh như những năm trước đây, mà còn xuất hiện ở các tỉnh, thành phố. Tình trạng trồng trái phép các loại cây chứa chất ma tuý ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự.

Liên quan đến vấn đề này, PV VOV.VN trao đổi với  Đại tá Vũ Văn Hậu, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý, Bộ Công an.

Tuy nhiên, thời gian gần đây lại phát hiện nhiều vụ trồng cây thuốc phiện, cây cần sa. Gần đây, ngày 9/6, công an quận Long Biên, Hà Nội, phá thiện bắt giữ vụ trồng cây cần sa trái phép của ông Tiberghien Frederec (55 tuổi, quốc tịch Pháp) lấy vợ người Việt Nam. Vợ ông Tiberghien Frederec thuê 3.000 m2 đất bãi giữa sông Hồng để trồng cây ăn quả, cây hoa màu, nhưng ông ta lại trồng xen thêm cây cần sa. Kết quả là bắt giữ, phá bỏ 115 cây cần sa, khoảng 34 kg.

Nếu như trước đây, nói đến trồng cây thuốc phiện, người ta thường nghĩ đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, bởi, đây là nơi rất thích hợp để trồng loại cây này. Nhưng nay, cây thuốc phiện và cây cần sa được trồng xen canh, lẫn với các loại cây khác ở bất kỳ đâu. Và đặc biệt, người ta trồng ngay trong các vườn nhà.

Có thể nói, đây là tình trạng rất báo động. Khi chúng ta để tình trạng tái trồng cây ma túy tức là bao hàm cả cung và cầu, tức nguồn cung cũng tại chỗ, nguồn cầu cũng tại chỗ, đó là nguy cơ mà chúng ta cần phải giải quyết sớm.

PV: Vậy theo Đại tá, ngăn chặn tình trạng này bằng cách nào?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Ma túy trước đây được biết đến là thuốc phiện, cần sa, heroin, móoc-phin, ma túy tổng hợp nhưng đến hôm nay, ma túy rất đa dạng về chủng loại.

Như tôi nói, trồng cây cần sa, ma túy trước đây là ở vùng núi cao, những khe núi, những điểm “nóng” nhưng hôm nay, chúng có thể trồng tại nhà, tại vườn, và ngay giữa Thủ đô, trong lòng thành phố. Cho nên, đòi hỏi công tác quản lý, các hoạt động phòng ngừa xã hội, nghiệp vụ phải làm rất tốt để kịp thời ngăn chặn, xử lý tình trạng này.

PV: Như vậy, rõ ràng là thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Vậy theo Đại tá, khó khăn gì khi đối phó với loại tội phạm này?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Tội phạm ma túy được đánh giá là “tội phạm của tội phạm”, rất tinh vi, xảo quyệt, vô cùng nhiều phương thức thủ đoạn mà chúng lại thường xuyên thay đổi. Nếu nói về tội phạm ma túy, chúng rất ranh ma.

Tình trạng tội phạm ma túy áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ không những trong công đoạn sản xuất ma túy như ma túy tổng hợp mà còn áp dụng trong việc trồng những cây chứa chất ma túy.

Có 4 nguyên nhân dẫn đến tình trạng này: Thứ nhất, nhận thức của người dân về việc trồng những loại cây này. Có khi họ chỉ hiểu việc trồng theo phong tục tập quán, trồng để sử dụng trong dân sinh. Công tác tuyên truyền cũng chưa tốt, dẫn đến tình trạng người dân trồng cây có chứa chất ma túy nở rộ, mất kiểm soát.

Thứ hai là hệ thống luật pháp, Bộ luật hình sự của Việt Nam trong chương 20, có đề cập các tội về ma túy với 13 Điều, hình phạt rất nghiêm khắc. Có đến 2/3 các điều luật nằm trong khung chung thân và tử hình. Nhưng trong đó, Điều 147, tội trồng cây có chứa chất ma túy gồm: cây cần sa, cây coca, cây lá khát... có chứa chất ma túy thì hình phạt còn nhẹ, chỉ mang tính chất cảnh báo là chính. Chủ yếu là xử phạt hành chính, vụ ông Frederec chỉ có 115 cây, đương nhiên là chỉ có thể  xử phạt hành chính, mà hành chính thì mức không cao.

Nếu tội này xử phạt hình sự, cao nhất là 7 năm tù. Nhưng ở khung 6 tháng đến 3 năm tù tại khoản 1, thì anh phải được giáo dục 2 lần, tạo công ăn việc làm nhưng vẫn tái phạm, cộng với số lượng phải 500 cây trở lên thì mới phạt tù ở mức đó. Mức 7 năm tù phải trồng 3.000 cây và tái phạm nghiêm trọng. Như vậy, luật pháp chưa đủ sức răn đe. 

Thứ 3, nhu cầu của người dân là có thật, họ có thể sử dụng cây cần sa ở phần lá và hoa để thỏa mãn nhu cầu làm chất gây nghiện. Thế nhưng, cũng có thể người ta sử dụng nó để làm thuốc chữa bệnh, hoặc làm thức ăn cho  gia súc, hoặc ngâm rượu, tán thành bột, làm thành cao... tất cả việc đó tạo ra lợi nhuận. Ví dụ: một bình  rượu ngâm vài quả cây thuốc phiện, người ta có thể bán vài triệu.

Thứ 4, các nước trong khu vực như Thái Lan, Lào đang hợp pháp hóa việc trồng cây cần sa cho mục đích y tế. Vì thế, tại cột mốc biên giới, bên này là tội phạm nhưng bên kia lại là một hoạt động bình thường thì điều đó rất gay go, nguy cơ trong phòng chống ma túy thời gian tới là rất lớn.

PV: Như Đại tá vừa chia sẻ, một số nước đã hợp pháp việc trồng cây cần sa, tại sao nước ta chưa hợp pháp? Nếu hợp pháp nó có những nguy cơ gì?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Cây cần sa tên khoa học là dòng cây canabis, chứa các chất kích thích gây hưng phấn thần kinh. Nên trong điều luật của nhiều nước (trong đó có Việt Nam), thì cây thuốc phiện, cây cần sa hay cây coca, lá khát bị xếp vào danh mục các cây có chứa chất ma túy. Cho nên trồng cây này, sử dụng cây này là vi phạm pháp luật.

Mục đích khác thì nhỏ nhưng mục đích trồng để sử dụng vào việc làm chất kích thích là lớn. Ngay vụ xảy ra tại công viên nước Hồ Tây làm chết 7 người, lúc đầu người ta sử dụng cần sa, bóng cười, sau đó độ phê chưa đủ, nên họ sử dụng ma túy tổng hợp. Trong 1 môi trường âm thanh lớn, yếm khí, dẫn đến tử vong. Và mặc dù cần sa là loại ma túy nhẹ, nếu chúng ta chấp nhận cái này thì coi như chúng ta chấp nhận ma túy.

Thế nhưng, nó sẽ không dừng ở đó vì những người sử dụng cần sa, coca là ở giai đoạn 1 và con đường đi tiếp theo vấn sẽ là cao hơn. Bao giờ nhu cầu cũng sẽ tăng lên, độ phê cao hơn, độ say lớn hơn. Cần sa là bước đầu, rất nguy hiểm.

PV: Theo tìm hiểu, tình trạng mua bán cần sa, cỏ Mỹ tại các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM diễn ra khá nhiều và công khai. Chỉ cần một cuộc điện thoại là 30 phút sau có ngay vài điếu hoặc vài gram cần sa khô. Cơ quan chức năng có phương án nào để xử lý tình trạng này?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Trong câu chuyện về sử dụng, tái trồng cây cần sa, cây có chất ma túy, có một việc pháp luật chưa nghĩ đến, đó là chưa quy định về tội mua bán, tàng trữ hạt cây có chứa chất ma túy.

Có nghĩa, bây giờ anh có thể đi mua bán trao đổi hạt cần sa vì hạt không chứa hàm lượng chất ma túy tối thiểu để xử lý. Chính đó là mầm mống cho việc gieo trồng.

Đối với lực lượng công an, chúng tôi cũng phải nghiên cứu việc đánh vào gốc, đánh vào nơi sản xuất, đánh “đầu não” cung cấp, cung ứng nguồn, chứ người tiêu dùng cũng chỉ cảnh cáo, hành chính. Cho nên, có thể người dân thấy “sao công khai mua bán mà công an không bắt”,  “không bỏ tù” thì không phải. Khi bắt, chứng minh được họ mua và sử dụng, còn không chỉ phạt hành chính vài trăm.

Nhiều khi, công an bị hiểu lầm là không kiên quyết, hay thậm chí bị nghĩ là bảo kê, bao che nhưng thực ra họ chỉ xử lý theo luật, luật quy định cho xử lý đến đâu thì làm đến đó.

Theo tôi, làm công an, bắt càng ít càng văn minh. Tức là phải làm cho người người dân ủng hộ, tự giác chấp hành pháp luật, tự giác không phạm tội thì đó mới là công an giỏi. Trong câu chuyện trồng cây có chứa chất ma túy, thì sự quyết định vẫn là ở người dân. Họ cự tuyệt, không trồng các loại cây và  không sử dụng, không lan truyền.

PV: Theo tìm hiểu của PV, trên Facebook, có những đối tượng buôn bán cần sa bằng đường nhập khẩu từ nước ngoài, chúng chia sẻ hình ảnh những thùng các tông lớn đựng toàn cần sa khô và tươi và bán với giá hàng chục triệu đồng/gram. Đơn vị đã phá được đường dây nào như vậy chưa?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Đấu tranh với tội phạm ma túy rất khó khăn. Bởi, không bao giờ nhãn mác thể hiện đó là hạt cần sa, cây coca để bị phát hiện mà thường sẽ ngụy trang vào những sản phẩm hợp pháp khác. Nếu như Hải quan không được tập huấn, không có kinh nghiệm, khi nhìn qua thì không thể biết bởi không thể hiện dấu hiệu để phát hiện, để soi chiếu bằng thiết bị.

Trong công tác đấu tranh này, sự phối hợp giữa Công an, Hải quan, Biên phòng, Cảnh sát biển như 4 anh em trong 1 nhà. Cuộc đấu tranh luôn chung lưng, thế nhưng cũng nhiều khó khăn trong việc xác định được loại ma túy này rồi xử lý nó.

Trong luật, quy định hạt cần sa không là tội. Khi chúng tôi bắt cả tấn hạt, nhưng sau đó phải xin ý kiến và giải quyết bằng cách làm cho hạt không thể nảy mầm được chứ không thể xử tội. Biết là hạt này khi trồng sẽ rất nguy hiểm nhưng khi họ trình bày mang về làm bánh, hay làm gì khác thì chỉ còn phương án làm cho hạt không nảy mầm, cũng chỉ có thể làm vậy, không biết quy vào tội gì để xử lý. Trong thực tiễn còn nhiều khó khăn khi xử lý cây chứa chất ma túy.

Ngoài ra, tội  phạm có các thủ đoạn như trồng cây xen lẫn các cây khác, rất khó phát hiện, nếu như không có biện pháp kỹ thuật, nghiệp vụ. Đến ngay việc phát hiện rồi thì xử lý cũng khó.

PV: Vậy, theo Đại tá, để giải quyết những vấn đề này, phải có giải pháp gì?

Đại tá Vũ Văn Hậu: Để giải quyết, phải có 4 chùm giải pháp. Thứ nhất, đó là giải pháp kinh tế - xã hội. Cho đến hôm nay, người ta trồng cây cần sa, thuốc phiện, ngoài việc thỏa mãn nhu cầu làm chất gây nghiện còn có mục đích kinh tế, dân sinh cho nên để ngăn chặn, ngoài công tác tuyên truyền, giáo dục,  thuyết phục, thì cũng phải có giải pháp về kinh tế xã hội, phát triển hạ tầng, nâng cao đời sống, đưa về những giống cây, con có sản lượng, chất lượng cao để nó thay thế được việc trồng cây ma túy.

Thứ 2, luật pháp phải tính toán, nâng mức phạt và sự răn đe phải cao hơn. Thứ 3, tăng cường tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân. Thứ 4, công tác đấu tranh, xử lý phải mạnh tay hơn, nghiêm túc hơn và không những người sử dụng, người tái trồng mà còn phải truy trách nhiệm của cơ quan chức năng để xảy ra tình trạng đó.

Với  4 chùm giải  pháp đấy, có thể sẽ giải quyết được. Những giải pháp nghe thì có vẻ không nghiêm trọng nhưng nếu như bùng phát, lơ là để việc tái trồng phát triển diện rộng, lớn lên thì rất gay go.

PV: Xin cảm ơn Đại tá Vũ Văn Hậu, Phó Cục trưởng Cục C04./.