Nhật Bản và các nước khu vực Mekong thông qua Chiến lược Tokyo 2015

Sáng 4/7, tại Tokyo, Nhật Bản đã diễn ra Hội nghị cấp cao Mekong - Nhật Bản lần thứ 7. Tham dự hội nghị có Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng các nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Tổng thống Myanmar Thein Sein.

Thủ tướng Nhật Bản đón Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tham dự Hội nghị (Ảnh: Đức Tám)

Kết quả nổi bật của hội nghị lần này là các nhà lãnh đạo đã thông qua “Chiến lược Tokyo 2015” với các phương hướng lớn cho hợp tác Mekong – Nhật Bản giai đoạn 2016 – 2018 mà mục tiêu bao trùm là thúc đẩy “tăng trưởng chất lượng” tại tiểu vùng Mekong. 

Hội nghị đã tập trung rà soát tổng thể tình hình thực hiện Chiến lược Tokyo 2012 trong ba năm qua và thảo luận về định hướng hợp tác trong giai đoạn tới. 

Các nhà Lãnh đạo ghi nhận những kết quả quan trọng đã đạt được trong cả ba trụ cột hợp tác, đặc biệt trong phát triển hạ tầng cơ sở phục vụ kết nối khu vực, thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa Nhật Bản và các nước Mekong, bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai, giao lưu nhân dân và đào tạo nguồn nhân lực. Các nước Mekong đánh giá cao Nhật Bản đã thực hiện trên 600 tỷ Yên ODA cho hợp tác Mekong-Nhật Bản giai đoạn 2012 – 2015.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng các nhà lãnh đạo Mekong - Nhật Bản nhất trí thông qua Chiến lược Tokyo 2015 với mục tiêu bao trùm giai đoạn 2016 – 2018 là bảo đảm ổn định khu vực và đạt “tăng trưởng chất lượng” tại tiểu vùng Mekong.

Thủ tướng dự Hội nghị cấp cao Mekong - Nhật bản lần thứ 7 (Ảnh: Đức Tám)

Để đạt mục tiêu ‘tăng trưởng chất lượng’ tại các quốc gia thành viên, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phân tích rõ tại hội nghị ba nội dung chính mà hợp tác Mekong – Nhật Bản cần chú trọng, đó là hỗ trợ các nước Mekong xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc để tăng trưởng ổn định và ứng phó hiệu quả với các ảnh hưởng tiêu cực từ bên ngoài; Bảo đảm sự hài hòa và cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, đặc biệt là hợp tác trong quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước Mekong và Bảo đảm môi trường hòa bình và ổn định cho phát triển.

Phát biểu trong cuộc họp báo sau hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: “Kết quả nổi bật của Hội nghị lần này là việc thông qua “Chiến lược Tokyo 2015” với các phương hướng lớn cho hợp tác Mekong - Nhật Bản giai đoạn 2016-2018. Mục tiêu bao trùm của Chiến lược là thúc đẩy “tăng trưởng chất lượng” tại tiểu vùng Mekong và mở ra các cơ hội hợp tác mới giữa Nhật Bản và các nước Mekong vì lợi ích của mỗi quốc gia và vì hòa bình và thịnh vượng của cả khu vực. Các hoạt động hợp tác sẽ không chỉ bó hẹp giữa các cơ quan Chính phủ mà còn có sự tham gia của các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các trường đại học và viện nghiên cứu... Hội nghị cũng đã nhất trí tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên và hợp tác với Ủy hội Mekong trong quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong...”

Chiến lược Tokyo 2015 định hướng hợp tác Mekong - Nhật Bản tập trung vào bốn trụ cột. Thứ nhất, Phát triển hạ tầng công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển đô thị, năng lượng, công nghiệp phụ trợ, giao thông, cấp thoát nước, nông nghiệp và công nghiệp chế biến, công nghệ thông tin và viễn thông gắn với tăng cường kết nối đường bộ, đường biển và đường không giữa các nước Mekong, gắn kết tiểu vùng Mekong với các khu vực xung quanh.

Thứ hai, Phát triển các ngành công nghiệp và chuỗi giá trị khu vực thông qua thực hiện “Tầm nhìn phát triển công nghiệp Mekong” và xây dựng các đặc khu kinh tế; phát triển nguồn nhân lực, nhất là đào tạo đội ngũ chuyên gia và công nhân lành nghề; tăng cườngkết nối thể chế, kết nối kinh tế và giao lưu nhân dân.

Thứ ba, Phát triển bền vững vì một tiểu vùng Mekong xanh, với trọng tâm là tăng cường hợp tác trong phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong, bảo tồn và sử dụng bền vững các nguồn thủy hải sản.

Thứ tư, Tăng cường phối hợp với các cơ chế Tiểu vùng Mekong khác và hợp tác với khu vực tư nhân, các tổ chức quốc tế và các bên liên quan.

Hội nghị cấp cao Mekong-Nhật bản lần thứ 7 (Ảnh: Đức Tám)

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khẳng định tại cuộc họp báo: “Chúng tôi đã thông qua Chiến lược Tokyo mới 2015 nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ Mekong-Nhật Bản và đạt các mục tiêu tăng trưởng toàn diện, bền vững và có tính tự cường cao ở khu vực Mekong. Để đạt được mục tiêu này, trong 3 năm tới đây Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ 750 tỷ Yên ODA cho các nước Mekong. Chúng tôi cũng sẽ học hỏi kinh nghiệm và tận dụng các thế mạnh Mekong, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn trong cơ chế hợp tác này và chúng tôi sẽ xây dựng hợp tác đa tầng nấc với khu vực Mekong. Có thể nói các quốc gia Mekong có tiềm năng và tương lai phát triển rất lớn bởi tốc độ tăng trưởng cao như thời gian vừa qua và chúng tôi muốn cùng nhau thúc đẩy tăng trưởng thông qua Chiến lược Tokyo 2015…”

Hội nghị đã hoan nghênh cam kết của Nhật Bản dành 750 tỷ Yên ODA cho các nước Mekong trong ba năm tới. Để triển khai Chiến lược Tokyo, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cùng các nhà lãnh đạo Mekong yêu cầu các Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Kinh tế các nước xây dựng Kế hoạch hành động và “Tầm nhìn phát triển công nghiệp Mekong”.

Với mục tiêu bảo đảm hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực, các nhà Lãnh đạo đã tái khẳng định quyết tâm thúc đẩy và làm sâu sắc hơn hợp tác giữa các nước thành viên về các vấn đề khu vực và toàn cầu thuộc quan tâm chung. Trong Tuyên bố Chiến lược Tokyo 2015 về hợp tác Mekong - Nhật Bản, các nhà Lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của đại dương, một tài sản chung của thế giới; khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác chặt chẽ hơn để đảm bảo an ninh an toàn hàng hải trong khu vực; nhấn mạnh việc cần phải thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông (COC).

Các nhà lãnh đạo cũng nhắc lại cam kết đảm bảo quyền tự do hàng hải và hàng không, an toàn hàng hải, giao thương thông suốt và giải quyết hòa bình các tranh chấp theo các nguyên tắc của luật pháp quốc tế đã được công nhận trên toàn cầu, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982. Lãnh đạo các nước bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến gần đây tại Biển Đông làm phức tạp thêm tình hình, gây xói mòn lòng tin và ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh, ổn định tại khu vực.

Lãnh đạo các nước tại Hội nghị. Ảnh: Đức Tám

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đồng tình với quan điểm chung của các nhà Lãnh đạo thể hiện trong Tuyên bố Chiến lược Tokyo 2015 về hợp tác Mekong - Nhật Bản. Thủ tướng nhấn mạnh tranh chấp chủ quyền lãnh thổ biển đảo tại Biển Đông đang diễn biến phức tạp, những hoạt động bồi đắp, cải tạo và xây dựng trên quy mô lớn đã làm thay đổi căn bản nguyên trạng cấu trúc của nhiều đảo, đá và bãi ngầm, vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), làm giảm lòng tin và gia tăng căng thẳng khu vực. Những hành động này đã gây quan ngại sâu sắc và sự lên tiếng không chỉ của các nước ASEAN, của khu vực mà còn nhiều quốc gia, tổ chức trên thế giới.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông là nguyện vọng, là lợi ích và trách nhiệm chung của tất cả các nước trong và ngoài khu vực.

Các bên liên quan cần tuân thủ các nguyên tắc tự kiềm chế, không làm phức tạp thêm tình hình, không làm thay đổi nguyên trạng, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982; thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và hiệu quả Tuyên bốvề ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) và thúc đẩy sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông (COC)./.