Quan hệ Việt Nam - Australia ở giai đoạn phát triển tốt nhất

Năm 2013, Việt Nam và Australia kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Có thể khẳng định quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Australia đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đang ở giai đoạn tốt nhất trong chặng đường 40 năm qua.

Trong chuyến công tác tại Australia vừa qua, phóng viên VOV online đã có cuộc phỏng vấn Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Australia Hoàng Vĩnh Thành về mối quan hệ giữa hai nước.

Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Australia Hoàng Vĩnh Thành

PV: Nhìn lại chặng đường 40 năm Việt Nam và Australia thiết lập quan hệ ngoại giao, điều gì theo Đại sứ là điểm nhấn nổi bật trong quan hệ giữa hai chính phủ cũng như nhân dân hai nước?

Đại sứ Hoàng Vĩnh Thành: Tôi nghĩ rằng, trước khi nói về 40 năm quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Australia, chúng ta nên điểm lại một chút thời kỳ trước năm 1973 để thấy rõ hơn mối quan hệ giữa hai nước phát triển được như ngày nay đã diễn ra như thế nào.

Trong khoảng thời gian từ 1962 - 1972, chính phủ Australia dưới sự lãnh đạo của các chính đảng khác nhau đã tham gia vào cuộc chiến tranh phi nghĩa do Mỹ phát động, chống lại nguyện vọng độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và toàn vẹn lãnh thổ của nhân dân Việt Nam.

Trong hơn 10 năm đó, 60.000 binh lính Australia đã tham chiến tại Việt Nam, đã có 521 người Australia kể cả quân sự và dân sự đã bỏ mạng trong cuộc chiến này.

Chỉ đúng 1 tháng sau khi Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam được ký kết, ngày 26/2/1973, chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa và chính phủ Australia đã đồng ý thiết lập quan hệ ngoại giao ở cấp Đại sứ.

Trong 40 năm qua, thực tế không phải lúc nào quan hệ 2 nước cũng suôn sẻ, tuy nhiên trên tổng thể chung có thể đánh giá, quan hệ giữa Việt Nam và Australia đã có sự phát triển vượt bậc.

Theo tôi, điểm nhấn nổi bật nhất trong quan hệ hai nước là sự phát triển mạnh mẽ khuôn khổ hợp tác toàn diện và hiệu quả cho quan hệ song phương, đặc biệt kể từ khi Việt Nam và Australia thỏa thuận nâng cấp quan hệ hai nước lên tầm Đối tác toàn diện vào tháng 9/2009 nhân chuyến thăm chính thức Australia của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh. Sau đó, hai nước cũng đã ký Chương trình Hành động thực hiện triển khai quan hệ đối tác toàn diện trong giai đoạn 2010 – 2013 và sắp tới đây hai nước cũng sẽ ký Chương trình Hành động cho giai đoạn mới để tiếp tục triển khai quan hệ Đối tác toàn diện này.

Quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Australia được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, quốc phòng, giáo dục, khoa học, văn hóa, xã hội… Có thể điểm qua một số lĩnh vực hợp tác tiêu biểu giữa hai nước như sau:

Thứ nhất, lòng tin chính trị giữa hai nước ngày càng được tăng cường. Lãnh đạo cấp cao của hai bên thường xuyên có các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau; gần đây nhất là chuyến thăm Australia của Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và đoàn cấp cao Việt Nam vào tháng 4/2012.

Năm 2013, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng, gần đây nhất là Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Quân đã có chuyến thăm Australia. Trong chuyến thăm của Bộ trưởng Nguyễn Quân, chúng ta đã ký thỏa thuận hợp tác giữa Việt Nam và Australia trên lĩnh vực Khoa học công nghệ ở cấp Chính phủ.

Về phía Australia, năm 2012, Bộ trưởng Ngoại giao Bob Carr, Bộ trưởng Quốc phòng Stephen Smith đã thăm Việt Nam. Năm 2013, nhân sự kiện kỷ niệm 40 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Australia, tháng 5 vừa qua, Chủ tịch Hạ viện Australia Anna Burke đã thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng.

Thứ hai, quan hệ thương mại giữa hai nước tăng trưởng khá vững chắc. Australia luôn nằm trong top 10 bạn hàng thương mại lớn nhất của Việt Nam và Việt Nam nằm trong nhóm 20 bạn hàng thương mại lớn nhất của Australia. Kim ngạch thương mại hai chiều đã tăng từ 32,3 triệu USD năm 1990 lên hơn 5 tỷ USD năm 2012 (hơn 100 lần) và hai bên vẫn còn nhiều tiềm năng để gia tăng kim ngạch thương mại trong thời gian tới. Việt Nam và Australia đều là thành viên của Hiệp định Tự do Thương mại ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA) và hiện Việt Nam – Australia đang tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện khu vực (RCEP).

Thứ ba, Australia là một trong các nước cung cấp ODA nhiều nhất cho Việt Nam với quy mô ngày càng tăng. Việt Nam cũng là một trong 5 nước nhận ODA nhiều nhất của Australia. Nếu như con số 105 triệu AUD (đô la Australia) trong năm tài khóa 2009 – 2010 thì đến năm tài khóa 2013 – 2014, con số này đã tăng lên 159,1 triệu AUD. Một biểu tượng về sự hỗ trợ phát triển của Australia cho Việt Nam là việc cung cấp 86 triệu AUD xây dựng cầu Mỹ Thuận. Australia cũng đã cam kết cung cấp 160 triệu AUD để xây dựng cầu Cao Lãnh dự kiến khởi công vào tháng 9/2013.

Thứ tư, hợp tác khoa học và giáo dục ngày càng được mở rộng, mang lại hiệu quả thiết thực. Năm 2013, hai nước đã ký Hiệp định hợp tác về Khoa học và Công nghệ. Australia là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất của sinh viên Việt Nam. Cho đến nay, thường xuyên có khoảng 23.000 sinh viên Việt Nam từ bậc học phổ thông cho đến các sinh viên sang Australia theo học các học hàm, học vị từ thạc sĩ đến tiến sĩ theo các loại học bổng của chính phủ Việt Nam, chính phủ Australia hoặc du học tự túc. Khoảng 15.000 sinh viên Việt Nam đang học tại các cơ sở của Australia tại Việt Nam. Theo thỏa thuận giữa hai chính phủ, Australia cam kết cung cấp 1.380 suất học bổng cho Việt Nam trong giai đoạn 2012 - 2015.

Thứ năm, hợp tác trong lĩnh vực xây dựng và thực thi pháp luật ngày càng được tăng cường và đi vào thực chất, đặc biệt trong việc phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, buôn bán vận chuyển ma túy, buôn bán người trái phép. Cho đến nay, hai nước đã ký Hiệp định dẫn độ tội phạm (4/2012) nhân chuyến thăm của Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Hiện 2 nước đang tiến hành các thủ tục để phê chuẩn Hiệp định này. Ngoài ra, hai nước cũng ký các văn bản hợp tác khác trong lĩnh vực an ninh. Năm 2010, Trung tâm phòng chống tội phạm xuyên Quốc gia do Australia hỗ trợ được thành lập tại TP Hồ Chí Minh với sự hợp tác của Cảnh sát hai nước.

Với một số lĩnh vực hợp tác nêu trên, có thể khẳng định quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Australia đang phát triển mạnh mẽ. Có thể nói, quan hệ Việt Nam - Australia đang ở giai đoạn phát triển tốt nhất trong chặng đường 40 năm qua.

Thủy sản là mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam vào Australia

Tiềm năng hợp tác thương mại Việt Nam - Australia còn rất lớn

PV: Như Đại sứ vừa nêu, quan hệ thương mại Việt Nam - Australia đang phát triển rất nhanh, năm 2012 đạt gần 5 tỷ USD. Theo Đại sứ, những lĩnh vực nào hai nước có thể hợp tác để gia tăng kim ngạch thương mại thời gian tới?

Đại sứ Hoàng Vĩnh Thành: Trước hết tôi xin có một đính chính nhỏ, con số 5 tỷ USD kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam và Australia năm 2012 là do Hải quan Việt Nam đưa ra. Theo số liệu của phía Australia, con số này còn cao hơn.

Đầu tiên có thể khẳng định, nền kinh tế Việt Nam và Australia mang tính chất bổ trợ cho nhau nhiều hơn là cạnh tranh với nhau. Chính vì vậy, tiềm năng hợp tác giữa hai nước về thương mại là rất lớn.

Tôi xin đơn cử: Australia là đất nước có nền kinh tế phát triển, nằm trong nhóm G20, chính vì vậy, bạn tập trung cho phát triển công nghệ cao, công nghiệp khai khoáng. Australia không tập trung cho các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động như ngành nghề thủ công, sản xuất hàng hóa nông nghiệp, nông sản - những ngành nghề đó lại là thế mạnh của Việt Nam. Chính vì vậy, theo tôi, tiềm năng hợp tác giữa hai nước còn rất lớn.

Nói như trên không có nghĩa là quan hệ thương mại giữa hai nước không có những trở ngại. Theo tôi, trở ngại có thể cho là lớn nhất đó là, Australia là một nước phát triển, chính vì vậy họ có những tiêu chuẩn ngặt nghèo về kỹ thuật, cũng như những tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm rất cao. Trên thực tế, có những doanh nghiệp Việt Nam khi mới chào hàng thì rất tốt, nhưng chỉ được vài lần và sau đó lại không đảm bảo chất lượng. Đó là những cái yếu của doanh nghiệp Việt Nam.

Đối với một đất nước có nền kinh tế phát triển như Australia, với thu nhập bình quân đầu người khoảng 60.000 AUD, yêu cầu đối với thị trường hàng hóa là rất lớn. Theo thống kê chưa đầy đủ, năm 2012, tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của Australia vào khoảng 311 tỷ AUD, trong khi đó, hàng hóa Việt Nam xuất sang thị trường Australia còn rất khiêm tốn, chỉ khoảng hơn 3 tỷ AUD.

Có những mặt hàng như đồ gỗ, giày dép… nhu cầu của thị trường Australia là rất lớn. Ví dụ như giầy dép, năm 2012, Australia nhập khẩu tới 1,5 tỷ AUD, nhưng ta chỉ xuất vào thị trường này khoảng trên 100 triệu AUD, trong khi đó hơn 50% thị trường này, Australia nhập từ Trung Quốc. Thậm chí đối với thị trường này, các doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ đóng vai trò hợp đồng gia công chứ cũng không phải hoàn toàn chúng ta được hưởng lợi từ mặt hàng xuất khẩu này. Chính vì vậy, theo tôi, tiềm năng phát triển kim ngạch thương mại giữa hai nước còn rất lớn, tuy nhiên, chúng ta cũng còn rất nhiều việc phải làm để nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm chiếm lĩnh thì phần chứ không thể mãi là một thị trường gia công cho nước ngoài.

Về thương mại thì như vậy, còn về đầu tư vào thị trường Việt Nam của Australia cũng chưa phải là nhiều. Trong tương lai, tôi hy vọng với sự cải thiện về môi trường đầu tư, chúng ta sẽ thu hút được nhiều nhà đầu tư Australia vào Việt Nam hơn nữa trên cơ sở cùng có lợi.

Đại sứ Hoàng Vĩnh Thành trò chuyện cùng phóng viên VOV

Đại sứ Hoàng Vĩnh Thành: Theo tôi, cho đến nay khi Việt Nam và Australia đã ký kết quan hệ Đối tác toàn diện, chúng ta đã hợp tác với bạn trên hầu hết các lĩnh vực, kể cả những lĩnh vực trước đây tưởng như rất khó như quốc phòng, an ninh, chúng ta và Australia đã ký kết những Hiệp định về dẫn độ tội phạm, những người bị kết án tù, hay phối hợp giữa hai nước về đào tạo sĩ quan về quốc phòng, an ninh… Điều đó thể hiện sự tin cậy lẫn nhau giữa hai nước.

Với kết quả đạt được trong 40 năm qua, chúng ta càng có đà để thúc đẩy hơn nữa quan hệ giữa hai nước. Thuận lợi cơ bản là lãnh đạo và nhân dân hai nước đều mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam – Australia. Điều này chính là cơ sở mạnh mẽ để khai thác các lĩnh vực hợp tác tiềm năng; đồng thời tiếp tục tăng cường những thế mạnh trong hợp tác giữa hai nước trong thời gian qua.

Chúng ta tin tưởng rằng, trên cơ sở sự phát triển tốt đẹp giữa hai nước trong 40 năm qua, Việt Nam và Australia tiếp tục thúc đẩy và mở rộng quan hệ hợp tác song phương, chú trọng khai thác các tiềm năng hợp tác to lớn trong nhiều lĩnh vực, phục vụ sự phát triển của mỗi nước, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!./.