“Giải mã” nguyên nhân khiến nợ công liên tục “phình” to

Thứ Tư, 07:09, 02/11/2016

VOV.VN - Bộ trưởng Bộ Tài chính thẳng thắn khẳng định: Nhận xét của Quốc hội về nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn là hoàn toàn chính xác.

Những con số “giật mình”

Không hề né tránh thực trạng "nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn", Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã thẳng thắn đưa ra trước Quốc hội những con số phản ánh chính xác về thực trạng nợ công trong suốt thời gian qua. Ông Dũng cho rằng, cần có sự đồng thuận về nhận thức trong các đại biểu Quốc hội cũng như dư luận nhân dân về vấn đề này.

Con số nợ công ngày càng phình to (Ảnh minh họa: Internet)

Thay mặt Chính phủ trình bày trước Quốc hội sáng 1/11 về kế hoạch tài chính 5 năm; mục tiêu, định hướng huy động, sử dụng vốn vay và quản lý nợ công, Bộ trưởng Tài chính nhận định: Đây là vấn đề khó, mới làm lần đầu trong điều kiện kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường, giá dầu thô giảm sâu, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hơn, trong nước lại đang triển khai tái cơ cấu toàn diện nền kinh tế.

Bộ trưởng cho hay, tại thời điểm 2001, nợ công mới chỉ chiếm 36,5% GDP; năm 2005, tỷ lệ này đã lên 40,8% GDP; năm 2010 là 50% GDP và năm 2015 đã là 62,2% GDP.

Về quy mô, năm 2015, tổng nợ công khoảng 2,68 triệu tỷ đồng, gấp 2,3 lần năm 2010, gấp 7,6 lần năm 2005 và gấp 14,8 lần so với năm 2001. Tốc độ tăng nợ công của giai đoạn 2011-2015 là 18,5%/năm, cao gấp 3 lần so với tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Trong thực hiện hàng năm, Việt Nam phải áp dụng phương án vay đảo nợ: Năm 2013 phải đảo nợ 47.000 tỷ đồng, chỉ một năm sau đó con số đảo nợ đã tăng lên mức 106.000 tỷ đồng và con số này năm 2015 đã là 125.000 tỷ đồng. Trong năm nay, 2016 dự kiến tiếp tục phải đảo nợ 95.000 tỷ đồng.

"Thủ phạm" nào đẩy nợ công lên cao?

Giải trình nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng, trước hết do tăng trưởng kinh tế không đạt theo kế hoạch. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2011-2015 là 7%-7,5%, nhưng ngay sau đó, do những nguyên nhân khách quan, đặc biệt là do sự suy thoái của kinh tế thế giới nên tại họp thứ hai Quốc hội khóa XIII diễn ra vào tháng 10/2011 đã quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn này là 6,5%-7%. Tỷ lệ huy động thuế phí vào ngân sách nhà nước ở mức không quá 22%-23%. Đồng thời, giữ nguyên các chỉ tiêu về an sinh xã hội như giảm nghèo, tạo thêm việc làm mới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng

Mặt khác, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng lưu ý, trong thực hiện, giá trị tuyệt đối của GDP cũng không đạt như dự toán, và đây chính là yếu tố quan trọng làm cho tỷ lệ nợ công/GDP tăng. Năm 2015, theo báo cáo của Chính phủ với Quốc hội, nợ công đã tăng lên 0,9% so với GDP dự toán. Năm 2014 cũng tương tự, do không đạt GDP dự toán là 4,2 triệu tỷ đồng (thực hiện 3,9 triệu tỷ đồng) đã khiến tỷ lệ nợ công tăng từ mức 54,3% GDP lên 58,5% GDP.

Ngoài ra, tái cơ cấu nền kinh tế trong thời gian vừa qua, đặc biệt tái cơ cấu đầu tư công, tái cơ cấu ngân hàng thương mại, doanh nghiệp nhà nước, tái cơ cấu nông nghiệp chưa đạt được theo yêu cầu. Trong khi đó, 5 năm qua chúng ta điều chỉnh chính sách để giảm thu nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; giá dầu thô giảm; cam kết hội nhập quốc tế khiến thu xuất nhập khẩu cũng giảm theo...

Ông Dũng khẳng định, đã thực hiện đảm bảo chi đúng mức theo tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm đã được Chính phủ trình lên Quốc hội, đặc biệt là chi cho an sinh xã hội, chi giảm nghèo, chi lương trong giai đoạn này (không kể tiền lương) đã tăng đến 18%/năm, cao hơn tốc độ tăng thu và tăng chi. Qua đó, làm cho cơ cấu chi ngân sách nhà nước/GDP tăng rất nhanh, lên tới 67,8% và tăng 8% so với giai đoạn trước. Trong đó, riêng tăng chi cho con người tác động 7/10 của tăng chi thường xuyên./.