Nghề rèn của người Mông ở Hồng Ngài đang phát tài
VOV.VN - Những vật dụng được các lò rèn ở xã Hồng Ngài (Sơn La) làm ra đều được khách ưa chuộng bởi độ bền, chất lượng có tiếng của sản phẩm.
Nghề rèn của đồng bào Mông có từ lâu đời và các sản phẩm rèn của người Mông có tiếng bởi độ bền, tinh xảo với bí quyết riêng. Bây giờ, nghề rèn thủ công của đồng bào Mông không phát triển mạnh như xưa, nhưng ở một số vùng, nghề này vẫn được bà con gìn giữ.
 |
| Một công đoạn rèn dao |
Trước đây người làm chính là bố anh Giàng, rồi anh thấy đây là nghề có lợi cho gia đình, nên đã cố gắng học cách rèn từ bố. Sau này bố mất, anh kế nghiệp và làm cho đến bây giờ. Lúc đầu cũng chỉ là để phục vụ cho nhu cầu của gia đình, sau nhiều người hỏi mua mang về sử dụng thấy tốt, người này bảo người kia, dần dần người đến tìm mua và đặt hàng ngày một đông hơn, cả các du khách thập phương đến đây cũng tìm tới mua để mang về treo trong nhà, hoặc mua về để làm quà biếu cho anh em, bạn bè.
Anh Mùa A Giàng cho biết, mỗi ngày anh rèn được hai con dao hoàn chỉnh, mỗi con dao làm ra được bán với giá 250-300 nghìn đồng. Một tháng anh kiếm được khoảng 4 - 5 triệu đồng, giúp cho gia đình có thêm nguồn thu.
"Trước kia, cha ông làm chủ yếu là để phục vụ cho nhu cầu sử dụng trong gia đình. Hiện nay mình đã cố gắng học và lưu giữ được nên cố gắng bảo tồn và phát huy truyền dậy cho thế hệ sau để nghề rèn này không bị mai một", anh Mùa A Giàng chia sẻ.
Để làm một sản phẩm đòi hỏi sự tỷ mỷ của người làm. Ví dụ như sản phẩm Dao. Sắt (chủ yếu là từ nhíp ô tô) được cắt đoạn dài khoảng 20 cm, với độ dày khoảng 1 ngón tay cho vào lò than nung tới khi sắt đỏ lên thì bỏ ra, dùng búa tán cho sắt mỏng dần. Cứ cho vào lò nung đỏ lại đưa ra tán như thế cho tới khi miếng sắt có độ dài, mỏng hẳn thành hình con dao mới cho vào nước, hoặc dầu nhớt, thân cây chối để tôi thêm lần nữa để tạo thành con dao hoàn chỉnh.
Dao có nhiều loại: loại lưỡi dày để chặt những vật cứng hoặc thân cây to thì không tán mỏng quá; loại lưỡi mỏng để thái những vật nhỏ, thái thịt thì phải tán nhiều hơn…Trước đây, để làm được một sản phẩm rèn, tất cả các khâu đều được làm thủ công bằng tay, từ khâu cắt sắt, thép cho đến đốt lò…và than cũng là than của các cây gỗ trong rừng. Bây giờ, nhà anh Mùa A Giàng không còn dùng than gỗ nữa mà rèn bằng than đá, có máy thổi lò, máy cắt sắt, thép cũng giảm được đáng kể sức lao động.
 |
| Dao thành phẩm |
"Trong lúc rèn, nếu tôi sắt chưa đủ độ nóng thì sản phẩm non, không dùng lâu được, mà tôi quá lửa lại hay bị gẫy, sứt, mẻ. Có nhiều cách tôi sắt, thép khác nhau, có loại thì tôi bằng nước lã, có loại thì lại tôi bằng thân cây chuối và cũng có thể bằng dầu nhớt. Do vậy phải tôi làm sao để sắt, thép có đủ độ rắn và độ lạnh mới được", anh Mùa A Giàng cho hay.
Cả xã Hồng Ngài ngoài gia đình anh Mùa A Giàng thì còn hai hộ dân tộc Mông nữa cũng đang lưu giữ, phát triển được nghề rèn truyền thống. Tất cả những vật dụng được các lò rèn này làm ra đều được bà con và du khách ưa chuộng, tìm mua về sử dụng bởi độ bền, chất lượng có tiếng của sản phẩm.
Thực hiện theo dự án giảm nghèo giai đoạn 2 từ năm 2015-2018 thì mỗi lò rèn được hỗ trợ hơn 30 triệu đồng để các chủ lò đầu tư, sửa chữa, khôi phục lại nghề rèn. Tuy nhiên, số hộ gia đình lưu giữ nghề ở xã còn rất ít.
Để tiếp tục duy trì và phát triển nghề truyền thống này, ông Mùa A Chồng, Chủ tịch UBND xã Hồng Ngài cho biết, tới đây xã đề nghị Đảng, nhà nước tiếp tục quan tâm hỗ trợ một phần kinh phí để duy trì và phát huy các nghề truyền thống của địa phương.
"Nếu không có hỗ trợ thì các nghề truyền thống nói chung và nghề rèn của dân tộc nói riêng dần dần sẽ bị mai một và sẽ thay thế dần bằng các vật dụng trên thị trường và một số sản phẩm của dân tộc sẽ mất đi dần giá trị văn hóa", ông Mùa A Chồng nói.
Việc bảo tồn, gìn giữ nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề rèn của đồng bào Mông cũng chính là gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc./. 
Làng nghề bột gạo hồi sinh nhờ khoa học công nghệ
