Giãn tĩnh mạch thực quản
Biểu hiện lâm sàng của giãn tĩnh mạch thực quản là nôn ra máu (ít hoặc ồ ạt).
Bác sĩ Nguyễn Hữu Toản, giảng viên trường Đại học Y khoa Hà Nội, giúp giải đáp thắc mắc xung quanh căn bệnh này.
Giãn tĩnh mạch thực quản là gì?
Theo bác sĩ Toản, giãn tĩnh mạch thực quản là một trong những biểu hiện của hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong.
Tĩnh mạch cửa còn được gọi là tĩnh mạch gánh vì chia nhánh ở hai đầu. Nó được tạo lập bởi tĩnh mạch lách, tĩnh mạch mạc theo tràng trên, tĩnh mạch mạc treo tràng dưới.
Tĩnh mạch mạc treo tràng dưới thường đổ vào tĩnh mạch lách nơi gần chỗ hội tụ của tĩnh mạch lách và tĩnh mạch mạc treo tràng trên.
Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thực quản chính là nguyên nhân làm tăng áp tĩnh mạch cửa, bao gồm:
- Tắc trước xoang: Do chèn ép từ các nhánh lớn tĩnh mạch cửa trở ra hoặc chèn ép từ các nhánh nhỏ tĩnh mạch cửa (tiểu thùy) trở lên.
- Tắc lại xoang.
- Tắc sau xoang: Tắc trong gan do chèn ép tĩnh mạch trên gan nhỏ (tiểu thùy), phổ biến là do xơ gan. Tắc ngoài gan do chèn ép tĩnh mạch trên gan trở lên.
- Tăng áp tĩnh mạch cửa không do tắc mà do luồng máu đến nhiều hoặc tăng áp tĩnh mạch cửa không rõ nguyên nhân (bệnh banti).
Mức độ nguy hiểm của bệnh
Các thống kê cho thấy, có đến 50% người mắc bệnh xơ gan bị giãn tĩnh mạch thực quản. Mỗi năm, số người bị giãn tĩnh mạch thực quản tăng khoảng 5 – 15%.
Khi giãn tĩnh mạch thực quản chuyển sang biến chứng nặng, tĩnh mạch thực quản sẽ bị vỡ. Nếu không đi kèm xơ gan, mức độ tử vong từ 5 – 10%. Nếu kèm theo xơ gan, tỷ lệ tử vong lên tới 40 – 70%. Với bệnh nhân vỡ tĩnh mạch thực quản, 40% trường hợp tự ngưng chảy máu. Thế nhưng, trong vòng sáu tuần sẽ có 30% chảy máu trở lại và trong vòng một năm, tỷ lệ chảy máu tái phát lên đến 70%.
Làm thế nào để phát hiện bệnh?
Biểu hiện lâm sàng của giãn tĩnh mạch thực quản là nôn ra máu (ít hoặc ồ ạt). Những biểu hiện này xuất hiện khi tĩnh mạch đã bị giãn ở mức cực đại, gây thủng hoặc vỡ tĩnh mạch làm chảy máu.
Chỉ có thể phát hiện giãn tĩnh mạch thực quản thông qua chụp thực quản (uống barite hoặc soi thực quản bằng ống soi mềm).
Cần điều trị như thế nào?
Khi bệnh nhân nôn ra máu nghĩa là tĩnh mạch thực quản bị vỡ, phải nhanh chóng đưa đến bệnh viện. Có hai phương pháp để điều trị giãn tĩnh mạch thực quản:
Điều trị nội khoa:
- Giảm áp hệ tĩnh mạch cửa bằng chế độ ăn nhạt, ăn nhiều đạm, dùng thuốc lợi tiểu hoặc corticosteroids…
- Chống suy tế bào gan, thiếu máu và những rối loạn đông máu.
- Làm xơ hóa tĩnh mạch bằng cách tiêm Polydocanol 1% hoặc Ethanol 98 độ. Phương pháp này đơn giản, nhanh, ít tai biến nhưng hay tái phát.
|
Bạn có biết? - Cách phòng ngừa giãn tĩnh mạch thực quản hữu hiệu nhất là tiêm phòng các bệnh viêm gan. Chế độ ăn uống đầy đủ, hợp lý, lành mạnh cũng góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh. - Khám và điều trị tại khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy, 201B Nguyễn Chí Thanh, Q5. TP HCM; khoa Tiêu hóa Bệnh viện Bạch Mai, 78 Đường Giải Phóng, Quận Đống Đa, Hà Nội. |
- Có thể dùng thuốc nhóm Betabloquant (ví dụ Propanolon) 80- 160mg/24 giờ nhưng cần theo dõi kỹ những tai biến do thuốc.
- Đặt ống thông (Sonde) Sengstaken – Blakemore cải tiến của Leger hoặc sonde Linton, chèn ép thực quản để cầm máu tại chỗ tĩnh mạch vỡ.
Điều trị ngoại khoa:
- Phẫu thuật tạm thời: Khâu tĩnh mạch thực quản, thắt động mạch lách – gan (nếu chảy máu nặng, sau khi hồi sức tốt mới phẫu thuật loại này).
- Cắt lách khi lách to, xơ, có cường lách.
- Nối tĩnh mạch cửa – chủ (nếu tăng áp lực tĩnh mạch cửa do xơ gan hoặc vỡ tĩnh mạch thực quản, chảy máu nặng nhưng chức năng gan còn tốt).
- Nối tĩnh mạch lách – thận.
- Khi tĩnh mạch thực quản đã bị vỡ, bệnh nhân nôn ra máu, phải nhanh chóng đưa đến bệnh viện.
Lúc này, bác sĩ sẽ đặt ống thông Sengstaken Blakemore hình quả bóng vào, bơm căng lên và ép tĩnh mạch lại, ngăn không cho máu chảy./.
