Lenin, YSL và Christian Dior - nền móng cho ngành thiết kế Nga?

Thứ Năm, 18:50, 21/06/2018

VOV.VN - Bạn có bao giờ nghĩ được rằng, chính lãnh tụ Lenin và nhà thiết kế Yves Saint Laurent của Christian Dior đã đặt nền móng cho ngành thiết kế Xô viết?

“Sẵn sàng lao động và phòng thủ”. Đó là khẩu hiệu Xô viết in trên những chiếc áo nổi tiếng của nhà thiết kế Gosha Rubchinskiy. Những năm 30 của thế kỷ trước, đó là lời kêu gọi người dân Xô viết sẵn sàng chiến đầu bảo vệ nhà nước xã hội chủ nghĩa. Và nó nhắc nhở rằng, những thiết kế Xô viết được đặt nền móng bởi lãnh tụ Vladimir Lenin, người sáng lập nhà nước Liên bang Xô viết.

Nhà thiết kế Pierre Cardin và các người mẫu tại Quảng trường Đỏ ở Moscow năm 1989. (Ảnh: Getty Images)

Lenin – “nhà thiết kế” đầu tiên của nhà nước Xô viết?

Lãnh tụ Lenin hiểu tầm quan trọng của các thiết kế đối với cả lý tưởng và nền công nghiệp. Theo sắc lệnh của Lenin, năm 1920, trường Nghệ thuật và kỹ nghệ bậc cao được thành lập ở Moscow, đặt dưới sự quản lý của Nhà nước. Mục đích của học viện này, như lời của lãnh tụ Lenin, là “để chuẩn bị một thế hệ nghệ sỹ có chất lượng cao nhất”.

Đối với nhà nước Xô viết, thiết kế công nghiệp bao gồm cả thiết kế nội thất, xe cộ, thương hiệu, logo và thời trang. Những nghệ sỹ đi tiên phong của thời đại này được tuyển dụng để thiết kế các quảng cáo, những công trình công cộng, sách và cho cả các chương trình biểu diễn ở nhà hát.

Nhưng vào những năm 30 của thế kỷ trước và những năm sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Liên bang Xô viết thắt chặt kiểm soát ngành công nghiệp nhẹ. Bộ Công nghiệp nhẹ được thành lập năm 1946 nhưng các thiết kế công nghiệp của nhà nước Xô viết vẫn chưa có “đầu não” thực sự.

Christian Dior ở Moscow - Tháng 6/1959. (Ảnh: Flickr)

Khi đó, Alla Levashova, một thà thiết kế kiêm giám đốc thời trang, đã chủ động đề xuất ý tưởng thành lập một trung tâm quản lý ngành công nghiệp thời trang của Xô viết. Là người xuất thân từ giới thượng lưu, bà có quan hệ khá tốt với Alexey Kosygin, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, đồng thời là một người có gu thẩm mỹ hoàn hảo. Với sự giúp đỡ của ông Kosygin, năm 1962, bà Levashova thành lập được các văn phòng Cơ quan Xây dựng nghệ thuật đặc biệt thuộc Bộ Công nghiệp nhẹ tại 7 vùng lớn của Liên bang Xô viết. Cơ quan này phát triển những giải pháp thiết kế và gửi mẫu cho các doanh nghiệp địa phương.

“Có những điều bạn không thể tưởng tượng được lại có thực vào thời Xô viết. Những người thiết kế có thể làm việc ở nhà và chỉ tới văn phòng để tham gia vào hội đồng nghệ sỹ” – Tatyana Kozlova, một nhà thiết kế người Nga làm việc cho Cơ quan Xây dựng nghệ thuật đặc biệt ở Moscow cuối những năm 70 của thế kỷ trước cho biết.

Christian Dior ở Moscow - Tháng 6/1959. (Ảnh: Flickr)

Boris Trofimov, một nhà thiết kế cũng làm việc tại cơ quan trên cho biết, bầu không khí làm việc ở đó rất sáng tạo.

“Chúng tôi nêu ra mọi thứ có thể tham khảo được, từ sách cũ, hộp thiếc, đĩa sứ, cốc, tem, những bức tranh cũ…”, ông Trofimov cho biết. “Chúng tôi nghiên cứu lịch sử nghệ thuật và văn hóa nghệ thuật đương đại, và đó cũng là nơi để những người theo chủ nghĩa tương lai và xây dựng có thể tìm được cảm hứng”.

Cơ quan Xây dựng nghệ thuật đặc biệt thiết kế logo cho tất cả các ngành, từ quần áo đến tủ lạnh, hàng hóa đóng hộp, ô tô… Đó là một hệ thống thiết kế tập trung “độc nhất vô nhị”.

Cuộc gặp gỡ với Saint Laurent và ảnh hưởng từ phương Tây

Christian Dior ở Moscow - Tháng 6/1959. (Ảnh: Flickr)

Tận dụng mối quan hệ xã hội của mình, bà Alla Levashova đã được gặp nhà thiết kế huyền thoại người Pháp Yves Saint Lauren, Giám đốc nghệ thuật của Christian Dior. Và kể từ đó, mỗi năm, Yves Saint Laurent lại gửi các bộ sưu tập hoàn thiện đến Moscow dưới sự giám sát của đối tác Pierre Bergé.

Nhưng những nhà thiết kế đi tiên phong đó không phải là nguồn cảm hứng chính cho thiết kế thời Xô viết. Trofimov cho biết, từng có thời kỳ sự tiên phong trong nghệ thuật của họ là “lệch lạc” về mặt lý tưởng, theo nhà lãnh đạo Stalin, nhưng đến cuối những năm 60 của thế kỷ trước thì tình hình đã được cải thiện.

“Ở thị trường chợ đen, một người có thể mua được album nghệ thuật phương Tây. Ở một số thư viện cũng có sách về thiết kế. Còn có cả những tạp chí thiết kế từ Nhật Bản, Đức, Hungary và Cộng hòa Séc mà chúng tôi có thể học hỏi vài mẫu thiết kế” – Trofimov cho biết.

Yves Saint Laurent và vũ công ballet Nga Maya Plisetskaya năm 1971. (Ảnh: Getty Images)

Điều đó cũng không có nghĩa rằng Thời trang Xô viết hoàn toàn bắt nguồn từ phương Tây. Những nhà thiết kế Xô viết chỉnh sửa để những thiết kế châu Âu phù hợp với gu thẩm mỹ của người bản xứ.

“Nhân trắc học người người Nga khác so với người Pháp” Kozlova nói. “Giữ nguyên tinh thần của Dior nhưng các nhà thiết kế điều chỉnh đường cong kiểu Pháp để hợp với cơ thể người Nga. Và những đường cắt mới khiến thời trang Xô viết trở nên thanh tú và tinh tế”.

Bước vào thế kỷ 21

Những năm 80 của thế kỷ trước, các học viện thời trang Xô viết được tái lập. Một số bộ sưu tập thời trang Xô viết lại xuất hiện ở châu Âu. Nhưng sau khi Liên bang Xô viết tan rã, các nhà thiết kế từng là trụ cột của Cơ quan Xây dựng nghệ thuật đặc biệt cũng li tán.

Nhà thiết kế Pierre Cardin (thứ 4 từ trái sang) và nhà thiết kế Nga Zaytsev (thứ 3) tại Moscow năm 1983. (Ảnh: Sputnik)

Lúc này, nhà thiết kế Slava Zaytsev đứng ra thành lập nhà mốt phong cách phương Tây đầu tiên của Nga. Zaytsev khác biệt so với những nhà thiết kế Xô viết bởi ông là người đầu tiên xây dựng thương hiệu cá nhân. Tính cách dễ mến cùng vẻ ngoài cuốn hút và những thiết kế sáng giá đã khiến ông vượt trội trong làng thiết kế và được mệnh danh là “Red Dior”, tức phiên bản Christian Dior của Xô viết. Năm 2007, ông trở thành Viện sỹ Học viện Nghệ thuật Nga.

Ngày nay, ảnh hưởng của những nhà thiết kế tiên phong còn quan trọng hơn thời Xô viết.

“Cơ hội mà thế giới đương đại mở ra cho chúng ta là rất lớn”, Trofimov nói. “Thời trang đương đại lấy cảm hứng từ tất cả các nguồn, nhưng với chúng tôi, tất cả đều bắt đầu từ ngày đó ở Cơ quan Xây dựng nghệ thuật đặc biệt thời Xô viết”./.