Đồng thuận và tạo dựng lòng tin vì một ASEAN lớn mạnh

Sau 3 ngày họp, Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 46 (AMM 46)và các Hội nghị liên quan đã kết thúc với những cam kết rất mạnh mẽ về việc hình thành cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và giải quyết các thách thức về an ninh bằng các giải pháp hợp tác và hoà bình của cả ASEAN và các nước đối thoại.

“ASEAN là một”– Đó là thông điệp ngắn gọn mà các Bộ trưởng đã đưa ra tại Hội nghị này.

Có lẽ chưa bao giờ trong lịch sử 46 lần họp của Hội nghị thường niên Bộ trưởng ASEAN, một bản Tuyên bố chung của AMM lại được thông qua nhanh như tại hội nghị lần này. Trong đó, ASEAN đã đạt được đồng thuận cao nhất về các vấn đề hợp tác và phát triển của khu vực. Đó là cùng vượt qua những thách thức về an ninh và hội nhập để hình thành cộng đồng ASEAN vào năm 2015 đúng như thời hạn đã định. 

Trước khi Hội nghị này diễn ra, vẫn còn không ít những lo ngại cho rằng thời hạn hình thành cộng đồng còn rất ngắn trong khi ASEAN thì còn rất nhiều việc phải làm, từ thu hẹp khoảng cách phát triển đến xây dựng một cơ chế ASEAN thống nhất hoạt động hiệu quả. Đặc biệt, một vấn đề được xem là gai góc nhất trong ASEAN là đạt được một quan điểm chung về giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.

Còn nhớ cũng tại Hội nghị này năm ngoái ở Campuchia, những bất đồng còn tồn tại trong ASEAN về vấn đề Biển Đông đã cản trở các bộ trưởng ra một Tuyên bố chung. Thế nhưng ở Hội nghị này, dư luận thấy một bầu không khí đoàn kết và cởi mở thực chất. Không khí này không chỉ thấy ở Hội nghị Bộ trưởng ASEAN mà còn lan toả ở các Hội nghị Bộ trưởng ASEAN với các bên đối thoại, Diễn đàn khu vực ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng cấp cao Đông Á.

Trả lời phỏng vấn sau khi Hội nghị kết thúc, Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh khẳng định: “Hội nghị bộ trưởng ASEAN lần thứ 46 rất thành công khi chỉ còn 2,5 năm nữa là đến thời hạn ASEAN phải hoàn thành mục tiêu đạt tới cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Hội nghị đã khẳng định quyết tâm của ASEAN tăng cường nội lực và cố gắng để thành lập cộng đồng vào năm 2015 trên cả ba trụ cột. Điểm quan trọng nữa phản ánh thành công của hội nghị lần này là thể hiện tinh thần đoàn kết nhất trí của ASEAN, đặc biệt trong xử lý những vấn đề nhạy cảm đã có lúc các nước ASEAN buộc phải chọn bên ảnh  hưởng đến khả năng hiệp hội duy trì vai trò trung tâm”.

Sự đồng thuận của ASEAN trong nhiều vấn đề ưu tiên như thành lập cộng đồng, vấn đề Biển Đông đã khiến cho ASEAN sẽ ngày càng có vai trò lớn trong quá trình điều phối hợp tác với các bên đối thoại. Các nước tham gia đối thoại và hợp tác của ASEAN tham gia các Hội nghị lần này cũng đều bày tỏ mối quan tâm chung đối với quá trình phát triển của ASEAN và của cộng đồng Châu Á - Thái Bình Dương.

Ngoại trưởng Australia Bob Carr cho rằng ASEAN đang trở thành một cơ chế hợp tác năng động thu hút được sự quan tâm của nhiều quốc gia ở nhiều khu vực khác nhau. Australia mong muốn tăng cường hợp tác với ASEAN và sẽ hỗ trợ khu vực trong nhiều lĩnh vực.

Ngoại trưởng Australia cho biết: “Australia sẽ dành nhiều ưu tiên hợp tác với ASEAN trong nhiều lĩnh vực, trong đó ưu tiên lớn nhất cho lĩnh vực giáo dục. Australia sẽ dành nhiều suất học bổng để giúp đào tạo tiếng anh cho các ứng cử viên ở ASEAN. Tôi nghĩ rằng đây là cơ hội để tăng cường giao lưu giữa người dân các nước và tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau”.

Minh chứng là tại Hội nghị lần này, đã chính thức kết nạp thêm Nauy trở thành thành viên chính thức tham gia vào Hiệp ước thân thiện và hợp tác ASEAN - TAC, như một cam kết mở rộng hợp tác của ASEAN cũng như mong muốn hợp tác với ASEAN của các nước khác.

Bên cạnh các cuộc Họp đa phương theo cơ chế ASEAN + 3, ASEAN +1, ASEAN – Đông Á, Diễn đàn khu vực ASEAN, tại hội nghị lần này cũng diễn ra rất nhiều các cuộc tiếp xúc song phương bên lề.

Các cuộc tiếp xúc này sẽ tạo ra những cơ chế hợp tác song phương bền vững, tạo nền tảng cho sự hợp tác ASEAN, ASEAN với các nước đối thoại.

Ngoại truởng Mỹ John Kerry cũng có rất nhiều các cuộc tiếp xúc song phương với các nước ASEAN bên lề Hội nghị Bộ trưởng ASEAN. Ông khẳng định, chính sách đối ngoại mới của Mỹ là hướng tới khu vực Châu Á Thái Bình Dương mà ở đó ASEAN là một trong những nòng cốt quan trọng.

Ông Kerry khẳng định quan hệ với ASEAN sẽ luôn phát triển tốt đẹp: “Tôi luôn tin rằng, quan hệ hợp tác giữa Mỹ với ASEAN sẽ ngày càng phát triển. Tôi đến đây và muốn nói với các bạn rằng Mỹ coi trọng quan hệ với ASEAN trong 3 lĩnh vực ưu tiên nhất là kinh tế, chính trị và tăng cường giao lưu người dân”.

Tại các Hội nghị lần này, những vấn đề nóng không còn bị né tránh, ngay cả với báo giới. Các Bộ trưởng đều sẵn sàng trả lời báo chí những vấn đề trước đây được xem là nhạy cảm như tranh chấp Biển Đông, căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, vấn đề hạt nhân của Iran. Điều đó chứng tỏ, sức mạnh đoàn kết của ASEAN đang giúp ASEAN có sức hút lớn hơn với thế giới./.