Iran vẫn đối mặt với rào cản lớn sau khi lệnh cấm vận vũ khí hết hiệu lực

Iran hôm qua (18/10) tuyên bố nước này có thể hoàn toàn tự do mua, bán các loại vũ khí, sau khi lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc nhằm vào quốc gia Hồi giáo này được dỡ bỏ, phù hợp với thỏa thuận hạt nhân lịch sử năm 2015. Được “cởi trói” sau 13 năm, nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy Iran sẽ không thực hiện một kế hoạch mua sắm vũ khí ồ ạt.  

Kể từ ngày 18/10, mọi hạn chế đối với việc chuyển giao vũ khí, các hoạt động liên quan và dịch vụ tài chính đến và đi từ Cộng hòa Hồi giáo Iran đều kết thúc. Iran có thể tự do mua và bán các loại vũ khí thông thường. Đánh giá đây là chiến thắng của chủ nghĩa đa phương, hòa bình và an ninh nhưng các quan chức quốc phòng Iran cho biết sẽ không có màn mua sắm vũ khí quy mô lớn, bởi vì ngành công nghiệp quốc phòng của Iran là "tự cung, tự cấp".

Một quan chức quốc phòng Iran ông Iran Bahman Karrgar cho biết: “Iran là những nhà xuất khẩu và chúng tôi có thể tự cung cấp tự cấp. Iran có thể tự cung cấp vũ khí quân sự cho chính mình và thậm chí còn giúp các nước khác. Điều này đã được chứng minh và thế giới biết điều đó”.

Khẳng định quốc gia Hồi giáo này có thể tự cung tự cấp vũ khí quân sự, nhưng lý do quan trọng nhất đó là Iran chưa có đủ tiềm lực kinh tế để mua các thiết bị quân sự tốn kém, đặc biệt trong bối cảnh  nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19 cũng như  lệnh trừng phạt quốc tế. Tuy không mua sắm vũ khí ồ ạt nhưng giới phân tích nhận định, một số loại vũ khí của Nga hay Trung Quốc đang trong tầm ngắm của  Iran.

Chuyên gia phân tích Abbas Aslani nhận định: “Tôi nghĩ dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí nhằm vào Iran sẽ là cơ hội để Iran tìm kiếm sự hợp tác với các quốc gia như Nga và Trung Quốc. Iran có thể nghĩ đến việc mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 hay tên lửa siêu thanh  của Nga. Tuy nhiên tôi nghĩ Iran cũng sẽ không muốn tốn quá nhiều tiền vào các loại vũ khí hiện đại mà chỉ tập trung vào những vũ khí thông thường. Iran không có nhiều tiền và chiến lược của Iran để tạo ra sự khác biệt cũng khác các quốc gia khác trong khu vực”.

Kế hoạch mua sắm vũ khí của Iran cũng đối mặt với một số rào cản, trong đó có lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ nhằm vào quốc gia Hồi giáo này. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm qua (18/10) khẳng định, Mỹ sẵn sàng sử dụng thẩm quyền trong nước để trừng phạt bất kỳ cá nhân hay thực thể nào đóng góp về vật chất nhằm cung cấp, bán hoặc vận chuyển vũ khí thông thường tới hoặc từ Iran, đồng thời cho rằng tất cả các nước tìm kiếm hòa bình và ổn định tại Trung Đông cũng như ủng hộ cuộc chiến chống khủng bố cần tránh mọi động thái buôn bán vũ khí với Iran.

Cảnh báo này của Mỹ có thể khiến các quốc gia dè chừng trong hoạt động buôn bán vũ khí với Iran, trong đó có cả Nga và Trung Quốc. Hai quốc gia này sẽ có bước đi thận trọng, trước hết do áp lực từ Mỹ và những cân nhắc lợi ích địa chính trị với các quốc gia Vùng Vịnh khác. Vì vậy, Nga và Trung Quốc có thể vẫn tổ chức các cuộc đàm phán về vấn đề vũ khí với Iran trong thời gian tới, với khả năng đề cập các thương vụ tiềm năng, nhằm chuyển tải thông điệp tới Mỹ rằng lệnh cấm vận đã hết hạn. Tuy nhiên, các bước tiến cụ thể sẽ không được công bố cho đến khi kết quả bầu cử Mỹ được ngã ngũ.

Có thể nói lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc nhằm vào Iran hết hiệu lực bất chấp sức ép từ Mỹ là một thành quả của Thỏa thuận hạt nhân đạt được năm 2015. Mặc dù chưa mang lại những tác động và kết quả như mong muốn đối với Iran, nhưng sẽ là động lực để quốc gia Hồi giáo này tiếp tục tuân thủ thỏa thuận, mở ra các cơ hội hợp tác mới thúc đẩy nền kinh tế của Iran đang còn nhiều khó khăn./.