Khai mạc Geneva 2: Bất đồng về vai trò của Tổng thống Assad

Theo Reuters, Hội nghị này được thế giới kỳ vọng là bước khởi đầu tiến tới chấm dứt 3 năm nội chiến tại quốc gia Trung Đông này khiến hơn 130.000 người thiệt mạng và hàng triệu người khác phải tha hương nơi đất khách, quê người.

Không thể kỳ vọng nhiều

Tuy nhiên, ngay trước thềm Hội nghị đã xuất hiện những bất đồng sâu sắc khi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khăng khăng rằng, Tổng thống Syria Basahr al-Assad phải từ chức trong khi Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov lại cảnh báo các nước không nên thiệp vào nội tình Syria.

Trong diễn văn khai mạc Hội nghị, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon đã vạch ra một bức tranh ảm đạm về số phận hàng triệu thường dân Syria. Ông cũng lên án những hàng động xâm phạm quyền con người do các phe phái tại nước này gây ra.

Tổng thư ký Ban Ki-moon phát biểu khai mạc Hội nghị (Ảnh Reuters)

“Những người Syria cần đối thoại với nhau”, ông Ban nói và thúc giục cả hai phía đạt được một thỏa thuận toàn diện dựa trên Tuyên bố chung Geneva của Liên Hợp Quốc năm 2012, trong đó các cường quốc trên thế giới kêu gọi thành lập một Chính phủ chuyển tiếp để giám sát tự thay đổi tại Syria.

"Chúng ta đều hiểu rằng con đường để đạt được mục tiêu này là rất khó khăn. Chúng ta đã mất rất nhiều thời giờ và sinh mạng của người dân. Tôi muốn nói rằng, thách thức trước mắt là rất lớn nhưng sự hiện diện của các bạn ở đây đã nhen nhóm lên hy vọng”, ông Ban nói.

“Không có cách nào khác để chấm dứt bạo lực tại đây ngoài việc đối thoại… Tôi đề xuất tất cả các bên quan tâm hơn đến tình hình nhân đạo tại Syria”, ông Ban nhấn mạnh.

Tổng thư ký Ban Ki-moon cũng kêu gọi được tiếp cận các vùng đang bị các bên chiếm đóng ngay lập tức để có thể viện trợ cho người dân tại đó.

Trong khi đó, các cường quốc phương Tây và Nga đang tìm mọi cách để xóa bỏ sự khác biệt trong quan điểm về việc liệu Tổng thống Assad có bị buộc phải từ chức để mở đường cho việc thành lập Chính phủ chuyển tiếp và ngăn chặn việc bạo lực leo thang tại nhiều khu vực trên khắp đất nước Syria hay không.

Tuy nhiên, Hội nghị lần này không mang lại nhiều kỳ vọng, đặc biệt là đối với những chiến binh Hồi giáo tại Syria, những người đã cáo buộc những thủ lĩnh phe đối lập được phương Tây ủng hộ là những kẻ phản bội vì “dám” đồng ý “ngồi cùng bàn” với phái đoàn của ông Assad.

Trong khi đó, để nhấn mạnh quan điểm cứng rắn của mình, Ngoại trưởng Syria Walid al-Moualem ngày 21/1 nói rằng, vị thế của Tổng thống Assad là không thể bị đem ra đàm phán.

“Chủ đề về Tổng thống và chính thể của ông Assad là “ranh giới đỏ” đối với người dân Syria và sẽ không thể bị đụng chạm đến”, ông al-Moualem tuyên bố với báo giới Syria.

Vướng mắc vấn đề Iran

Ngoại trưởng Nga Lavrov đã nhắc lại quan điểm của Moscow về việc các nước không nên can thiệp vào nội tình Syria. Tuy nhiên, ông lại khẳng định rằng Iran - đồng minh thân cận củaTổng thống Assad, nên có tiếng nói tại Hội nghị này.

Trong bài phát biểu tại Hội nghị lần này, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng thừa nhận các cuộc đàm phán lần này sẽ “rất cam go và phức tạp”. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng “không thể có chuyện” ông Assad có thể tại vị trong chính quyền chuyển tiếp ở nước này.

“Một người thì sẽ không thể nào trở thành con tin nắm giữ vận mệnh của cả một quốc gia và khu vực”, ông Kerry nói. Ông cũng nhấn mạnh rằng cũng sẽ không có chỗ cho những kẻ khủng bố thuộc lực lượng đối lập trong chính quyền chuyển tiếp tại Syria.

Ngoại trưởng Mỹ cũng buộc tội Chính quyền Syria đã biến một phong trào biểu tình trở thành một thảm họa quốc tế.

Đáp lời ông Kerry, Ngoại trưởng Syria al-Moualem đã cáo buộc phe đối lập tại nước này là những kẻ phản bội và là gián điệp cho Israel. Ông al-Moualem cũng nói rằng các nước láng giềng đã châm ngòi cho cuộc nội chiến tại nước này bằng các gửi vũ khí đạn dược và các chiến binh tham gia vào cuộc nội chiến tại đây.

Ngoại trưởng Syria al-Moualem với những lời lẽ cứng rắn nhằm đáp trả cáo buộc của người đồng cấp Mỹ John Kerry

Tuy nhiên, các đại diện của Iran đã không có mặt tại Hội nghị bởi lời mời chính thức của Tổng thư ký Ban Ki-moon đã bị rút lại vào phút chót. Phe đối lập Syria đe dọa sẽ tẩy chay đàm phán do Iran chia sẻ quan điểm rằng ông Assad không việc gì phải từ chức.

Tổng thống Iran Hassan Rowhani hoài nghi về việc Hội nghị lần này có thể thành công. Ông Rowhani giải thích rằng: “Việc thiếu vắng những đại biểu có quan trọng có tầm ảnh hưởng sâu rộng tại Hội nghị lần này khiến tôi không tin rằng Hội nghị Geneva 2 sẽ thành công trong việc chống lại chủ nghĩa khủng bố và giải quyết khủng hoảng tại Syria”, ông Rowhani nói.

“Hội nghị này đã thất bại ngay từ trước khi thực sự bắt đầu”, ông nhấn mạnh và nói thêm rằng ông vẫn sẽ rất hài lòng nếu Hội nghị này có thể đem lại hòa bình cho Syria.

Chia rẽ giữa các bên liên quan

Phát biểu ngay sau khi đặt chân đến Hội nghị, Ngoại trưởng Pháp Launrent Fabius khẳng định: “Các cuộc đàm phán sẽ chỉ thực sự diễn ra trong hai ngày tới. Nếu các cuộc đàm phán này thất bại, nó sẽ tạo ra một cuộc khủng hoảng thực sự”.

Trong khi đó, Suhair Attassi, một thành viên của Liên minh Dân tộc của phe đối lập phát biểu rằng, việc Ngoại trưởng Syria Walid al-Moualem từ chối chấp thuận việc ông Assad phải từ chức cũng đồng nghĩa với việc tất cả giờ sẽ phải chờ đợi đồng minh của Syria là Nga buộc ông Assad phải chấp nhận yêu cầu của quốc tế để thực thi quá trình chuyển tiếp.

“Giờ là lúc Nga phải nhận trách nhiệm trong việc gây áp lực cho ông Assad. Việc chuyển tiếp chính quyền tại Syria sẽ là một vấn đề rất quan trọng. Chung tôi không đến đây chị tham dự vào các cuộc đàm phán về viện trợ nhân đạo. Chúng tôi cần một sự chuyển tiếp về dân chủ tại Syria”.

Trước đó, với việc đăng tải hàng nghìn bức ảnh về việc Chính quyền Syria tra tấn và giết hại các tù nhân càng củng cố yêu cầu của phe đối lập rằng ông Assad phải ra đi và tham dự một tòa án về tội ác chiến tranh.

Trong khi đó, Tổng thống Assad-người kế nhiệm cha mình 14 năm trước, đã khẳng định rằng ông sẽ thắng cử và muốn đàm phán về việc đấu tranh chống chủ nghĩa khủng bố.

Quan điểm của Assad được Nga ủng hộ và Nga cũng phản đối nỗ lực của phương Tây để lật đổ Tổng thống đương nhiệm.

Cái bắt tay có thể là "bằng mặt nhưng không bằng lòng" của đại diện các bên liên quan về Syria tại Hội nghị (Ảnh Reuters)

Tuy nhiên, cả Nga và Mỹ vẫn chia sẻ quan điểm lo ngại về tình hình bạo lực đang lan rộng tại Syria đã khiến hơn 130.000 người dân thiệt mạng và cả hai nước đã gạt bỏ những bất đồng của mình để tài trợ cho Hội nghị lần này và thúc đẩy việc ngừng đổ máu tại Syria.

“Thật khó để có thể kỳ vọng nhiều tại Hội nghị lần này. Tuy nhiên, cả Moscow và Washington đã thực tâm muốn dừng xung đột. Họ đều rất chân thành và cuộc gặp lần này không phải chỗ để họ diễn trò”, một nguồn tin muốn giấu tên cho biết./.