Vì sao Đảng của Thủ tướng Đức thất bại trong bầu cử Nghị viện?

Thủ tướng Đức Angela Merkel và Đảng Liên minh dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) của bà vừa nhận một thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử nghị viện diễn ra tại 3 bang quan trọng của nước này. Cuộc “Siêu bầu cử” này nhằm bầu ra Nghị viện bang mới cho nhiệm kỳ 5 năm tiếp theo, được đánh giá là đợt sát hạch quan trọng cho chính sách về người tỵ nạn của chính quyền Thủ tướng Merkel.

Chính sách nhập cư “phản đòn”

Nguyên nhân lớn nhất dẫn đến thất bại của đảng Liên minh dân chủ Thiên chúa giáo- CDU chính là điều mà giới phân tích ở Đức đã nói đến rất nhiều từ trước khi cuộc bầu cử diễn ra: chính sách đối với người tị nạn của chính quyền Liên bang của bà Angela Merkel. Nhiều cuộc thăm dò dư luận trước bầu cử đã cho thấy lượng người ủng hộ CDU liên tục có xu hướng giảm trong khi lượng ủng hộ đảng cực hữu « Sự lựa chọn của nước Đức » AfD liên tiếp gia tăng. Vì thế, thất bại của đảng CDU là điều đã được dự đoán trước, không phải quá bất ngờ.

Điều bất ngờ và có thể gọi là cú sốc đó là mức độ thất bại này cao hơn so với dự liệu của đảng CDU. Cụ thể là trong 3 bang, đảng AfD đều giành được số phiếu rất cao, tuy chưa đủ lật đổ hai đảng lớn truyền thống là CDU và đảng Dân chủ xã hội – SPD, nhưng cũng cho thấy sự đột phá lớn. Một điều đáng chú ý nữa, khiến cho chiến thắng của đảng AfD thêm phần ý nghĩa là các cuộc bầu cử ở 3 bang này có lượng cử tri đi bỏ phiếu cao hơn nhiều các lần bầu cử trước.

Sự đa dạng về đối tượng cử tri và cấu trúc địa phương. 3 bang bầu cử hôm Chủ nhật là 3 bang rất khác nhau và có thể coi là đại diện cho tổng thể Liên bang Đức, gồm bang Baden-Wurtemberg vốn là cái nôi của ngành công nghiệp xe hơi Đức, bang Rhehanie-Palatinat chuyên về nông nghiệp và tương đối giàu có và bang Saxe-Anhalt nghèo khó ở phía Đông Đức.

Việc AfD thăng tiến mạnh ở cả 3 địa hạt này trong khi CDU có kết quả yếu kém cho thấy rõ là các đối tượng cử tri khác nhau đều đưa ra một thông điệp giống nhau về chính sách tị nạn mà đảng CDU của bà Angela Merkel đang tiến hành.

Sẽ phải có thay đổi chính sách

Đây là cuộc bầu cử địa phương đầu tiên, tiếp sau sẽ là một loạt các cuộc bầu cử khác cho đến cuộc bầu cử lập pháp quan trọng vào năm 2017, thời điểm quyết định chiếc ghế của bà Angela Merkel. Vì thế, thông điệp mà cử tri Đức ở 3 bang vừa phát đi là rất quan trọng với chính quyền của bà Merkel.

Thông điệp đó rất rõ ràng: các cử tri Đức đang không hài lòng với chính sách tị nạn của bà Merkel và đã dùng lá phiếu để trừng phạt CDU và ủng hộ đảng cực hữu có tư tưởng bài tị nạn rất rõ là đảng AfD.

Chắc chắn điều này sẽ buộc chính quyền của bà Merkel phải có những thay đổi lớn trong chính sách tiếp nhận dân tị nạn, cụ thể là có thể phải hạn chế bớt số lượng tiếp nhận hay đưa ra các quy định kiểm soát nghiêm ngặt hơn.

Lợi ích của người dân Đức là quan trọng nhất nên chắc chắn bà Merkel sẽ không thể phớt lờ những cảnh báo này của họ.

Thế kiềng 3 chân có đảng cực hữu?

Kết quả bỏ phiếu ở 3 bang hôm Chủ nhật cho thấy, nếu đà thăng tiến này vẫn tiếp tục, AfD sẽ có trở thành chính đảng lớn thứ 3 ở Đức trong năm 2017, sau CDU và SPD và thậm chí có thể đe dọa quyền lực của 2 đảng này ở một vài địa phương. Như thế thì chính trường Đức sẽ biến chuyển mạnh, giống như ở Pháp, nơi đảng cực hữu Mặt trận quốc gia đã thành công trong việc tạo thành thế kiềng 3 chân với 2 đảng cánh tả và cánh hữu truyền thống.

Hiện tại thì các thành viên của AfD đã có ghế ở 8 bang trên toàn nước Đức, tức ½ số bang của nước này. Nếu kịch bản giống như cuộc bầu cử hôm 13/3 này được tái hiện vào năm 2017 ở cuộc bầu cử lập pháp liên bang thì dự đoán, cơ cấu quyền lực trên chính trường Đức sẽ được phân bổ như sau: liên minh CDU/CSU chiếm khoảng 35% ghế ở Bundestag, tức Nghị viện liên bang, SPD khoảng 20% và AfD sẽ đứng thứ 3 với mức từ 10-15% số ghế. Khi đó bắt buộc chính phủ Đức sẽ chỉ có một kịch bản là liên minh CDU/CSU với SPD, tức là giống như hiện nay nhưng suy yếu hơn.

Tất nhiên, tất cả những điều trên mới chỉ là dự báo bởi lẽ các cuộc bầu cử tới sẽ chịu nhiều ảnh hưởng từ các thay đổi chính sách. Nếu chính phủ của bà Merkel tìm ra được các giải pháp hiệu quả ở cả tầm quốc gia và châu Âu đối với cuộc khủng hoảng tị nạn, niềm tin của cử tri Đức có thể lại phục hồi và đảng CDU có thể lấy lại sự ủng hộ. Cũng cần nhắc lại là dù bị chỉ trích nhiều thời gian qua, uy tín của bà Angela Merkel trong xã hội Đức vẫn còn rất lớn.

Uy tín của Thủ tướng Merkel còn lớn

Kết quả cuộc bầu cử hôm Chủ nhật vừa rồi là lời cảnh báo mà cử tri Đức muốn gửi đến đảng cầm quyền CDU và đích thân nữ Thủ tướng Angela Merkel.

Thực tế là tỷ lệ ủng hộ bà Merkel đã liên tục trồi sụt trong thời gian qua. Nó xuống mức thấp nhất trong thời trong cuộc thăm dò được thực hiện bởi tờ nhật báo Bild am Sonntag cuối tháng 1, với chỉ có 34% dân Đức ủng hộ bà Merkel, con số thấp nhất kể từ năm 2002. Tuy nhiên, đến tháng 3, con số này lại trở lại ở mức 54%.

Điều này cho thấy, dù có những bất mãn với bà Merkel vì chính sách với dân tị nạn nhưng dân chúng Đức vẫn xem bà Merkel là chính trị gia uy tín nhất của Đức hiện nay. Điều này có lẽ sẽ không thay đổi trong thời gian tới, nhất là nếu như bà Merkel ý thức được sự bất bình của cử tri Đức và tiến hành các thay đổi trong chính sách tị nạn.

Mục tiêu của bà Merkel vẫn sẽ là chiến thắng trong cuộc bầu cử 2017 và sẽ khó có gì có thể cản bà thay đổi ý định đó./.