Hỗ trợ xuất bản: Cần có chính sách đặc thù

Từ khi chuyển sang mô hình doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên, Nhà xuất bản Hà Nội được quyền tự chủ nhiều hơn, nhất là trong lĩnh vực tài chính. Ngược lại, mô hình này cũng nảy sinh một số bất cập bởi khi chuyển thành doanh nghiệp, vô hình chung con mắt của người tiêu dùng đánh đồng xuất bản với doanh nghiệp sản xuất những mặt hàng tiêu dùng khác. Vị thế bị giảm sút, mọi chính sách đều áp dụng ngang bằng với các doanh nghiệp khác mà quên đi xuất bản là hoạt động đặc thù trong lĩnh vực văn hóa tư tưởng, không lấy mục đích kinh doanh làm trọng.

Tổng biên tập Nguyễn Kim Sơn (áo hồng) giới thiệu với khách tham quan về các ấn phẩm của Nhà xuất bản Hà Nội. (Ảnh:NXB Hà Nội).

Chia sẻ về những khó khăn trong giá thuê đất, thuê nhà, ông Nguyễn Kim Sơn, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Hà Nội cho biết: "Khi là đơn vị sự nghiệp thì chúng tôi hưởng ngân sách của nhà nước, trụ sở đương nhiên không có ai động chạm tới. Khi là công ty vẫn hoạt động với chức năng như vậy, vẫn phục vụ mục đích chính trị, không lấy lợi nhuận làm chính. Vậy tại sao lại thu tiền thuê đất tùy tiện như thế được? Đã khó khăn trong hoạt động xuất bản, để nuôi nhau đã là khó rồi, bây giờ thêm  mấy trăm triệu tiền thuê đất thì tiền đâu ra?". 

Văn hóa đọc sách in đang giảm sút cộng với điều kiện kinh tế khó khăn nên mới xảy ra mâu thuẫn giữa việc áp giá và khả năng trả của nhà xuất bản.

Xuất bản hiện nay là một cái gì đó đang lúng túng về mặt cơ chế. Và chúng ta không dứt khoát được tư nhân, nhà nước phân định ra sao. Chỉ cần mỗi bên lấn lên một chút về mặt lợi ích và bên kia buông một chút về mặt trách nhiệm thì khi xuất bản phẩm ra thị trường mang đầy sai sót, thậm chí sai phạm rất lớn mà chúng ta không ngăn chặn được. Để khắc phục việc này tôi nghĩ cần phải có một cuộc đại phẫu thuật rất nghiêm chỉnh và có một cuộc đột phá mới có thể giải quyết được.

Tiến sĩ Trần Đoàn Lâm - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Thế giới khẳng định, nếu thuế đất, thuế nhà không tăng trong 2-3 năm vừa rồi thì nhà xuất bản vẫn có khả năng trả được, chứ không phải từ trước đến giờ không có khả năng trả. Vì mức thuế đất tăng đột biến và quá sức chịu đựng trong khi doanh thu không tăng và có chiều hướng giảm bởi văn hóa đọc sách in đang giảm sút cộng với điều kiện kinh tế khó khăn nên mới xảy ra mâu thuẫn giữa việc áp giá và khả năng trả của nhà xuất bản. Nhìn rộng hơn, đây không chỉ là câu chuyện của giá đất, việc cân đối lại chính sách dành cho nhà xuất bản sẽ là điều cần làm trong tương lai gần.

"Việc tái cơ cấu lại chúng ta phải xác định các loại mô hình và nhà xuất bản sẽ tự chọn mô hình phù hợp cho mình. Chỉ có điều họ sẽ cùng chung ý kiến với các nhà xuất bản khác là chính sách tầm vĩ mô đối với ngành xuất bản là phải có yếu tố đặc thù chứ không phải ngang hàng như những doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng khác".

Ai cũng muốn đọc sách tốt, sách hay nhưng chúng ta lại thiếu một cơ chế rạch ròi đối với lĩnh vực này. Làm sách theo cơ chế: “Lời ăn, lỗ chịu” bấy lâu nay của các nhà xuất bản thật mâu thuẫn và khó xử với trách nhiệm lớn lao là nâng cao dân trí, phổ biến tinh hoa tri thức./.