Phát triển công nghiệp văn hóa dựa trên nền tảng văn hóa dân tộc

PV: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong Hội nghị Văn hóa Toàn quốc 2021 đã chỉ ra 6 nhiệm vụ trọng tâm để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hóa của dân tộc, trong đó nhiệm vụ thứ 6 là “Khẩn trương phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, xây dựng thị trường văn hóa lành mạnh”. Xin ông cho biết định hướng, chiến lược hành động của các cơ quan lãnh đạo văn hóa, truyền thông để hiện thực hóa chủ trương trên?

Ông Lê Hải Bình: Hội nghị Văn hóa toàn quốc có tính quan trọng trọng đại trong việc chấn hưng, phát triển nền văn hóa nước nhà. Quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư trong Hội nghị ngay lập tức đã được hiện thực hóa đi vào cuộc sống. Chúng ta cũng thấy trong đời sống xã hội từ sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc là những nỗ lực của các ngành các cấp để đưa chủ trương quan điểm của Đảng và Nhà nước và trong đó có quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư vào cuộc sống và đã được triển khai hết sức tích cực.

Trong đó liên quan đến công nghiệp văn hóa, thì các cơ quan chủ quản văn hóa thể thao du lịch và kể cả các doanh nghiệp, các tổ chức, các cơ sở nghiên cứu đã có một số sự kiện, tọa đàm, hội thảo để làm sao các bên cùng ngồi lại đưa ra phương hướng, mục tiêu và đặc biệt quan trọng là những sự hỗ trợ cần thiết của nhà nước, của các tổ chức đối với các doanh nghiệp. Bởi vì, để làm công nghiệp văn hóa một cách thành công, mang lại những giá trị thiết thực, đóng góp thiết thực cho đất nước thì lực lượng xung kích chủ đạo thì vẫn là các doanh nghiệp nhưng trong đó sự hỗ trợ của nhà nước rất quan trọng.

Chúng ta đã có chiến lược phát triển văn hóa ra đời năm 2016, nhưng cũng phải nói là một trong những điểm Tổng Bí thư chỉ ra trong bài phát biểu quan trọng tại Hội nghị Văn hóa Toàn quốc là nhiều quan điểm chủ trương rất đúng đắn của Đảng, Nhà nước, trong đó có các quan điểm đưa ra trong chiến lược mà tôi vừa nhắc đến thì chưa đưa được vào cuộc sống, chưa hiện thực hóa một cách có hiệu quả. Đây là lúc các cấp các ngành cùng chung tay ngồi cùng nhau với cả các doanh nghiệp để thực sự đưa ra các biện pháp hữu hiệu vì thời gian không đợi chúng ta.

Văn kiện Đại hội Toàn quốc lần thứ 13 Đại hội Đảng đã đưa ra những mục tiêu chiến lược rất to lớn. Trong đó việc khai thác sức mạnh nội sinh của dân tộc là cực kỳ quan trọng. Và như Tổng Bí thư đã nhấn mạnh, văn hóa là một trong những sức mạnh nội sinh rất căn cốt, chiến lược của dân tộc ta.

PV: Nhìn lại những thành tựu nổi bật mà các doanh nghiệp công nghiệp văn hóa và đội ngũ nghệ sĩ, tác giả của nước ta đã đạt được trong năm 2021 – một năm đầy khó khăn,chúng ta có thể thấy những cánh chim vượt bão giông, đã tìm thấy cơ trong nguy để dệt nên những câu chuyện thành công mang đến niềm hy vọng cho sự bứt phá của công nghiệp văn hóa Việt Nam. Ông có đánh giá gì về nhận định này?

Ông Lê Hải Bình: Đại dịch mang lại rất nhiều khó khăn cho mọi lĩnh vực, mọi ngành, nhưng đúng là trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa, nghệ thuật biểu diễn thì thực sự mang lại thách thức chưa từng thấy. Chúng ta đã thấy những nhà hát lâu ngày không sáng đèn, chúng ta đã thấy sự khó khăn trong đời sống của các nghệ sĩ, diễn viên, chúng ta cũng đã thấy được những khó khăn, trắc trở trong việc làm sao triển khai một sản phẩm văn hóa trong bối cảnh đại dịch này.

Khó khăn là rất lớn và tôi xin nhắc lại là chưa từng có. Nhưng đúng như nhận định mà ta vừa nêu thì cũng chính trong năm qua chúng ta thấy nỗ lực vượt khó như thế nào của các doanh nghiệp công nghiệp văn hóa của nước ta, của cộng đồng nghệ sĩ, diễn viên, cộng đồng những người làm công nghiệp sáng tạo và chúng ta tiếp tục đạt được những thành tích, những kết quả đáng khích lệ. Tôi nhìn thấy cả trong những cuộc thi tầm cỡ quốc tế thì chúng ta cũng đạt được giải cao, các nghệ sĩ, diễn viên. Các bộ phim của chúng ta cũng đạt được kết quả đáng khích lệ, vươn tầm ra quốc tế.

Thế rồi, các nỗ lực của các doanh nghiệp làm công nghiệp sáng tạo của chúng ta vẫn ngày đêm tìm hướng để mà triển khai và phát triển trong bối cảnh hết sức khó khăn thế này. Những kết quả đạt được một lần nữa khẳng định một nét văn hóa rất đặc thù trong truyền thống ta đó là biến nguy thành an, biến thách thức thành cơ hội và tôi cho rằng những kinh nghiệm có được trong thời gian khó khăn vừa qua sẽ là những trải nghiệm, những kinh nghiệm hết sức quý báu để ngành công nghiệp văn hóa của chúng ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ sau đại dịch. Chúng ta cũng có thể hình dung là sau một cơ bão, sau một trận lụt sẽ bật lên những mầm cây xanh và chúng ta mong rằng sẽ hái được những quả ngọt trong ngành công nghiệp văn hóa trong thời gian tới.

PV: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Văn hóa còn thì dân tộc còn”. Chân lý đó được chia sẻ bởi cả những think tank – tổ chức nghiên cứu của thế giới như Peter Drucker – cha đẻ của khoa học quản trị: “Thế kỷ 21, công nghiệp văn hóa sẽ là thứ tối thượng quyết định thành bại của mỗi quốc gia”. Là Phó Trưởng ban chuyên trách Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại Trung ương, ông nhận định như thế nào về vị thế quốc gia trên bản đồ công nghiệp văn hóa thế giới? Đâu là thách thức và đâu là cơ hội để công nghiệp văn hóa có thể phát triển đến độ đóng góp 7% vào GDP đồng thời trở thành sức mạnh mềm định vị vị thế quốc gia?

Ông Lê Hải Bình: Một trong những mục tiêu rất quan trọng của công tác thông tin đối ngoại, của việc quảng bá Việt Nam ra nước ngoài là làm sao đến năm 2030, đến 2045 là chúng ta định vị rất rõ ràng thứ bậc của chúng ta trên trường quốc tế. Thứ bậc cân đong đo đếm được cả trên lĩnh vực kinh tế, chính trị và tất nhiên là cả văn hóa cũng như là sức mạnh mềm. Chúng ta biết là có những bảng xếp hạng sức mạnh mềm trên thế giới. Trong nỗ lực đó, văn hóa đóng góp rất quan trọng, Tổng Bí thư đã nêu rất rõ đó là sức mạnh nội sinh của dân tộc ta, đó là cái khiến cho dân tộc ta qua hàng ngàn năm dựng xây, bảo vệ tổ quốc vẫn tồn tại và thậm chí khẳng định được tên tuổi và giá trị Việt Nam trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, thách thức trước mắt là nhiều, công việc cần phải làm thì ngổn ngang. Tôi thấy, thông thường để một doanh nghiệp văn hóa có thể thành công thì các nền tảng phải dựa vào giá trị văn hóa truyền thống dân tộc. Chúng ta không thể đi bắt chước được vì bắt chước thì sẽ đi sau rất nhiều và chúng ta không thể nào bằng được các quốc gia khác. Chúng ta phải dựa rất chắc vào nền tảng văn hóa dân tộc như tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Tổng Bí thư nói rằng một đất nước, một dân tộc có một nền văn hiến, nền văn hóa như chúng ta thì phải hết sức tự tin để phát triển về công nghiệp văn hóa. Thứ hai, trên nền tảng đó chúng ta rất cần sự sáng tạo, không gian sáng tạo, môi trường sáng tạo và những con người sáng tạo. Tôi tin tưởng rằng con người chúng ta cũng là một nét văn hóa là không ngừng sáng tạo. Sáng tạo rất linh hoạt để phù hợp với mọi môi trường, mọi hoàn cảnh, mọi tình hình và sáng tạo để phát triển. Thứ ba, cái này mình phải học, chúng ta phải học lấy kỹ năng kinh doanh, những cách thức. Cái này thế giới đi trước chúng ta nhiều nên mình phải học cách thức để chuyển hóa những giá trị sẵn có đó, chuyển hóa những sáng tạo chúng ta có đó thành những sản phẩm công nghiệp văn hóa được thế giới chấp nhận. Nhưng trước khi được thế giới chấp nhận thì trên sân nhà cũng phải được chấp nhận. Chúng ta phải thắng trên sân nhà đã rồi dần dần chúng ta mở ra.

Tôi nghĩ rằng để đạt được con số đóng góp 7% vào GDP và xa hơn nữa là để đạt được sự đóng góp hết sức thiết thực và việc tăng cường sức mạnh mềm của quốc gia để đất nước chúng ta có vị thế xứng đáng tương ứng với những mục tiêu 2030, 2045 thì văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói riêng là phải nỗ lực rất lớn. Rõ ràng là chuyện nhận thức được vai trò của mình là việc thứ nhất, thứ hai là huy động sức mạnh tổng thể của khu vực công, khu vực tư để chuyển hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước thành những biện pháp rất thiết thực để hỗ trợ cho doanh nghiệp, rất thiết thực để có đội ngũ công nghiệp làm văn hóa là điều chúng ta phải làm ngay thì chúng ta mới hướng được tới mục tiêu của 10 năm nữa, của 25 năm nữa.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông./.