Cần nâng cao trách nhiệm cá nhân đối với công việc chung

Có một nghịch lý trở thành “lẽ thường” lâu nay là khi có thành tích thì ai cũng hể hả rằng: mình đã có công, góp công, mà công to nhất thuộc về người đứng đầu. Nhưng khi có khuyết điểm, sai lầm, có hại thì người này tìm mọi cách đổ lỗi cho người khác, cơ quan này đùn đẩy cho cơ quan nọ, để cuối cùng chẳng ai chịu trách nhiệm cả. Dân thì ví von là “cha chung không ai khóc” còn trong các bản báo cáo đầy văn chương chính luận thì cho rằng chưa làm đúng cơ chế “lãnh đạo tập thể, cá nhân chịu trách nhiệm”. Vậy câu chuyện “trách nhiệm cá nhân” cần được đề cao như thế nào.

Khi nói lãnh đạo tập thể là để bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, mở rộng đường cho bàn bạc, thảo luận, lắng nghe trước khi tập trung trí tuệ, ý chí quyết định một chính sách, một kế hoạch, một hệ thống giải pháp. Vai trò cá nhân được khẳng định trong cơ chế này bằng cụm từ dứt khoát “cá nhân chịu trách nhiệm”. Cơ chế này được vận hành từ lâu, nhưng trong thực tiễn hiệu quả chưa cao, thậm chí có nơi, có lúc, có vụ việc chưa đạt yêu cầu. Vai trò cá nhân, trách nhiệm cá nhân chưa được đề cao. Vì sao?

Trách nhiệm cá nhân đối với công việc chung cần được thực hiện nghiêm túc (ảnh minh họa)

Trước hết “tinh thần làm chủ tập thể” cứng nhắc từ thời kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp còn dai dẳng đến ngày nay. Cái gì cũng bàn, việc gì cũng đưa ra tập thể lãnh đạo “bộ tam”, “bộ tứ”, “bộ ngũ” để xin ý kiến. Điều gì thuận theo đa số thì quyết, cái gì còn nhiều ý kiến khác nhau thì bàn tiếp. Kéo theo hệ lụy hội họp triền miên. Trong khối bùng nhùng ấy, vai trò cá nhân bị lu mờ, thủ trưởng quyết là theo ý chung chứ không có chủ kiến, không có quyết đoán. Hệ lụy kéo theo, rất nguy hại là bỏ lỡ thời cơ, mà cơ hội đi qua thì không lấy lại được.

Vấn đề thứ hai rất căn bản là không phân rõ trách nhiệm. Chúng ta có nhiều luật, rất nhiều quy định dưới luật về trách nhiệm tổ chức và cá nhân trong bộ máy Nhà nước, nhưng trách nhiệm cá nhân người đứng đầu chưa rõ ràng, cụ thể. Vừa qua, thảo luận về Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ và chính quyền địa phương, đại biểu Quốc hội Nguyễn Đình Quyền, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh: “Luật Tổ chức Chính phủ cần phải làm rõ trách nhiệm của từng vị trí trong Chính phủ. Thủ tướng trách nhiệm thế nào? Từng thành viên trách nhiệm thế nào? Hiện luật vẫn chỉ ghi nhiệm vụ, quyền hạn chung chung, nhưng trách nhiệm ra sao thì không thấy nói. Ngay cả bản thân chính quyền địa phương cũng vậy”. Vì luật không cột chặt trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu một cách rõ ràng, minh bạch, cụ thể nên cá nhân thủ trưởng dựa vào “tập thể lãnh đạo” mỗi khi bị khuyết điểm và không chịu “từ chức”.

Trong diễn đàn Quốc hội đang họp, nhiều ý kiến đại biểu và cử tri chưa hài lòng với chất lượng của nhiều đại biểu do dân bầu ra, chưa thỏa mãn về hiệu quả những quyết sách của Quốc hội. Kiến nghị của cử tri là chính đáng, nhưng mấy ai nhìn lại trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm cử tri khi cầm lá phiếu bầu đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Một thực trạng bi hài từ trước đến nay là mỗi lần bầu cử thì một người thay cho cả nhà, một người thay cho cả nhóm đi bỏ phiếu để hoàn thành sớm nghĩa vụ công dân. Nghĩa vụ thiêng liêng mà đánh đổi cả xương máu mới có được. Bầu cử cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước mà cử tri chỉ xem qua danh sách ứng cử viên rồi bỏ phiếu sao cho đủ số lượng, còn chất lượng về tài năng, đạo đức thì ít biết. Không ít cử tri chậc lưỡi “ai làm mà chả được”. Trách nhiệm cá nhân cử tri như vậy thì làm sao bầu ra một Quốc hội, Hội đồng Nhân dân chất lượng cao được?

Vậy nên để có Nhà nước pháp quyền thật sự phải thượng tôn pháp luật, phải đề cao “trách nhiệm cá nhân” từ trên xuống dưới./.