Đừng “chết” vì thiếu hiểu biết!

Đào tạo thạc sỹ Online (trực tuyến), lấy bằng tiến sỹ ở Mỹ những chưa biết tiếng Anh, liên kết đào tạo với trường rởm… khiến dư luận bức xúc. Phải chăng sự học đang bị lợi dụng để kinh doanh hay “lợi ích” của tấm bằng rởm quá lớn khiến nhiều người mờ mắt?    

Nhìn toàn cảnh giáo dục Việt Nam mươi năm trở lại, dù là người lạc quan nhất cũng phải thoáng chút nhíu mày, băn khoăn. Mảng tối đã và đang lấn át các mảng màu tươi sáng trong bức tranh giáo dục.

Trong bối cảnh đó, người dân ở một đất nước vốn trọng sự học, coi việc học là chìa khoá mưu sinh, thước đo thành đạt…như nước ta, bỗng giật mình, chới với như kẻ không biết bơi giữa ao sâu. Thật may, chính sách mở cửa như “cái cọc” giúp người dân tìm ra giải pháp tự cứu mình. Hội nhập dân ta có thêm nhiều sự lựa chọn trong giáo dục.

Số trường liên kết đào tạo nước ngoài chất lượng tốt chưa nhiều. (Ảnh minh họa)

Giáo dục trong nước chưa tạo được niềm tin, người dân hướng ra giáo dục nước ngoài, hoặc có yếu tố nước ngoài, mong chất lượng khá hơn. Nhưng cũng đúng thời điểm này, lợi dụng giai đoạn nhá nhem, một vài trường học trong nước đã đục nước béo cò, vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm… sẵn sàng huỷ hoại tương lai dân tộc. Một số khác, có thể do thiếu thông tin, nên đã sập bẫy giáo dục của nước ngoài.  

Ở bậc phổ thông, ngành giáo dục gần như không thể kiểm soát nổi các trường quốc tế. Cách đây 2 năm, lãnh đạo Sở GD-ĐT TP HCM đã xác nhận như vậy, tới nay tình hình cũng không khá hơn. 

Nếu liên kết đào tạo trong nước và dạy tại chức là “nồi cơm” của nhiều trường ĐH-CĐ cách đây chục năm, thì công việc ấy bây giờ “xưa” rồi. Thời thượng phải là liên kết đào tạo với nước ngoài.

Trong số các trường liên kết đào tạo, cũng có trường làm tốt, vì người học, vì chất lượng, danh dự và uy tín nhà trường. Song, số này không nhiều.

112 chương trình liên kết với nước ngoài được Bộ GD-ĐT cấp phép là căn cứ đầu tiên để người dân lựa chọn. Tuy nhiên, một số trường đã liên kết chui, tức là liên với những chương trình rởm, không nằm trong số 112 chương trình của Bộ.

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học khối các trường ĐH - CĐ, Cục trưởng Cục Đào tạo với nước ngoài, Bộ Giáo dục – Đào tạo, Nguyễn Xuân Vang cũng tỏ ra âu lo trước thực trạng này. Song vấn đề đáng nói nhất là, trong số những chương trình mà Bộ cho phép các trường liên kết đào tạo thì chất lượng cũng không đồng đều.

Đây là vấn đề khá phức tạp và nhạy cảm nên xin nói về Đại học ở Mỹ, thông qua đó, ngõ hầu hiểu thêm về liên kết đào tạo.

Đại học Mỹ có những trường danh giá nhất thế giới nhưng cũng có nhiều trường chất lượng chẳng đâu vào đâu. Thành lập Đại học ở Mỹ được ví như mở một quán hàng. Song, để hoạt động lại cần có kiểm định. Kiểm định ở Đại học Mỹ có nhiều cấp độ khác nhau nhằm phục vụ một nền Đại học đại chúng, phân tầng Đại học. Triết lý giáo dục đại học ở Mỹ là quyền tự chủ gần như tuyệt đối về mặt chuyên môn của giới đại học và sự khuyến khích thị trường cạnh tranh tự do trong giáo dục. Triết lý ấy có thể giải thích tại sao Mỹ cho phép thành lập một cách dễ dàng các trường tư có lợi nhuận.  

Khi nói đến Đại học ở Mỹ thì phải phân biệt khái niệm “hợp pháp” và “có chất lượng” là rất khác nhau. Một trường hợp pháp, được kiểm định, được công nhận không có nghĩa là một trường đào tạo có chất lượng.

Ông Xuân Thảo, nguyên cán bộ của Fullbright, người có hiểu biết về giáo dục Mỹ, đã ví liên kết đào tạo Đại học ở Mỹ như mua bán vàng. “Anh vừa mua vàng 9999 ở cửa hàng A, với hóa đơn 4 con 9 rành rành; nhưng khi sang Đại học B, người ta không quan tâm cái hoá đơn 4 con 9 ấy mà phải kiểm tra lại xem có đúng không. Sự so sánh đó để nói rằng, Đại học Mỹ nhiều tầng chất lượng…”.

Một lần hỏi chuyện một vị GS-TSKH ở Đại học Quốc gia Hà Nội về liên kết đào tạo, vị này không trả lời mà ý nhị hỏi: Có thấy một Đại học danh tiếng nào liên kết với chúng ta không?

Ai đó nói: "Xã hội cần những con người như thế nào thì ngành Giáo dục sẽ tạo ra những con người như thế". Phải chăng chúng ta đang cần nhiều ngàn tiến sỹ, bằng cấp như viên gạch gõ “cửa quan” và được hưởng những ưu đãi đặc biệt nhờ chính sách “chiêu hiền đãi sỹ ?”. Cần phải nói thêm, chủ trương và chính sách của chúng ta đẹp như bộ com- plê, nhưng nó không phải hàng may đo, lại được phát miễn phí cho người nông dân vốn quen đi đất với vai trần.  

Tuy thế, chúng tôi vẫn tin rằng, hầu hết người dân đều khát khao thực học, thực tài. Trong khi các nhà quản lý giáo dục đang cố gắng tìm lối ra cho bài toán chất lượng thì mỗi người hãy tự cứu mình. Trong một thế giới phẳng, với công cụ Internet trong tay, chúng ta có thể “nhòm” vào tận cửa các trường đại học trên khắp hành tinh, có thể kiểm tra tính hợp pháp, thậm chí đọc nhận xét của từng học viên về chất lượng đào tạo của một trường nào đó… trước khi ra quyết định cho bản thân hoặc cho con em mình. Đừng “chết” vì thiếu hiểu biết./.