Nghệ sĩ Xiếc: Đặt cược mạng sống trong mỗi đêm diễn

Các nghệ sĩ Xiếc mang trong mình ước mơ về những điều phi thường. Với sự dũng cảm, khéo léo, tài trí, họ làm nên sự biến hóa kỳ ảo trên trên sân khấu và luôn luôn nhận được những tràng pháo tay tán thưởng cùng ánh mắt ngưỡng mộ của khán giả. Nhưng đằng sau vầng hào quang, khi tấm màn nhung khép lại, là lúc các nghệ sĩ xiếc phải đối mặt với nhiều nghiệt ngã: mồ hôi, nước mắt, đặt cược mạng sống của mình vào những đêm diễn.

Sân khấu Xiếc luôn luôn rộn rã và náo nhiệt. Các nghệ sĩ Xiếc luôn luôn có sức hấp dẫn đặc biệt với khán giả, bởi họ làm được những việc phi thường mà người thường hiếm khi làm được. Để có được những tiết mục ấy, họ phải có tài năng, dũng cảm và kiên trì tập luyện. Nhưng đã theo nghiệp Xiếc là phải đối mặt với hiểm nguy và rủi ro.

Nghề Xiếc có độ nguy hiểm cao

Tháng 8 năm ngoái, trong một buổi luyện tập, diễn viên chuyên thực hiện các tiết mục trên cao Ngô Thị Tuyết Hoàn ở Liên đoàn Xiếc VN không may bị ngã. Gần một năm trôi qua, kể lại thời điểm bị tai nạn, nghệ sĩ Tuyết Hoàn vẫn không khỏi nghẹn ngào: "Sau khi ngã xuống, em nằm bất động để cứu thương xử lý. Khi sờ vào đùi không có cảm giác, em biết lần này mình bị ngã nghiêm trọng hơn những lần khác. Lúc ngã, em nằm ngửa ở giữa sân khấu, em nhìn xung quanh và nghĩ không bao giờ tiếp tục được nữa...". Những giọt nước mắt lăn dài trên khuôn mặt hốc hác của Tuyết Hoàn.

Sau tai nạn ấy, nghệ sĩ 37 tuổi này bị liệt nửa người. Sau 5 tháng điều trị ở các bệnh viện: Việt Đức, Hòe Nhai, Thể thao, Bạch Mai... sức khỏe của Tuyết Hoàn không bình phục được là bao.

Nghệ sĩ Xiếc Ngô Thị Tuyết Hoàn và chồng

Tết Âm lịch vừa rồi, chồng chị (anh Nguyễn Đức Tài - cũng là nghệ sĩ Xiếc) đưa vợ về nhà để chăm sóc. Biết nhau 10 năm, nhưng chỉ mới vừa cưới nhau được 3 tháng thì chị Tuyết Hoàn bị tai nạn. Bố mẹ hai bên đều ở xa, lại già cả, neo anh chị em... mọi việc chăm sóc chị Hoàn đều do một tay anh Tài.

Thời gian đầu, công việc chăm sóc chị khá khó khăn vì chị muốn di chuyển thì anh phải bế, đi vệ sinh cũng tại giường, không thể tắm giặt được... Để tạo thuận tiện hơn cho vợ trong sinh hoạt hàng ngày, anh Tài đã tự mày mò nghiên cứu tự chế ra chiếc thang máy trong nhà để chị tự đi xe lăn vào đó và di chuyển, cải tạo lại nhà vệ sinh, bếp... thậm chí tự chế một chiếc cần cẩu điều khiển từ xa để chị có thể di chuyển từ xe lăn sang giường và ngược lại.

Tuyết Hoàn trong thang máy do chồng chị tự tạo

Nghề Xiếc là mạo hiểm và chuyện tai nạn, rủi ro cũng là "thường ngày ở... rạp". NSND Vũ Ngoạn Hợp kể: "Như tôi là bó bột 7 lần, năm 1988 ngất 15 phút, bó bột cổ 15 phút, bây giờ mất đường cong sinh lý và thoát vị đĩa đệm cổ, gai đôi 2-3 đốt. Buổi sáng dậy mà không tập thì không thể quay đầu được. Mình phải tập luyện để sống chung với bênh tật thôi".

Còn theo lời nghệ sĩ Bùi Thế Anh, tại Liên hoan Xiếc quốc tế 2006 tại Huế, anh biểu diễn cùng vợ mình là Phan Thị Khánh Chi. Không may, Khánh Chi bị ngã từ độ cao 4m không dây bảo vệ. Một lần nữa là đi biểu diễn tại Ma Cao, cũng với động tác cao hơn 5m, Khánh Chi lại bị ngã, chấn thương và ngất đi. May là Khánh Chi chỉ bị chấn thương cột sống, nhưng cứ trái nắng trở trời là bị đau. Còn Bùi Thế Anh thì cổ bị gai-vôi 4 đốt, lưng thì thoát vị đĩa đệm.

Tiết mục "Sức mạnh đôi tay" giúp hai anh em nghệ sĩ Giang Quốc Cơ - Giang Quốc Nghiệp đoạt nhiều Huy chương Vàng ở các Liên hoan Xiếc ở VN cũng như Liên hoan Xiếc quốc tế. Bỏ ra 8 năm trời hoàn thành tiết mục, cũng đằng đẵng ngần ấy năm vật lộn với những cú ngã, chấn thương nghiêm trọng. Có lần, hai anh em trong lúc tập luyện đã trượt ngã, đầu va đập mạnh vào bàn cứng khiến xương cổ gần như đôn lại, rút vào trong. Sau khi hồi phục, họ vẫn tiếp tục trở lại sân khấu không chỉ bằng sức mạnh đôi tay mà còn bằng cả sức mạnh tinh thần.

Tiết mục "Sức mạnh đôi tay"

Với nghệ sĩ Xiếc, cái giá để đổi lại những phút giây vinh quang trên sàn diễn dường như quá đắt: Diễn viên nữ lắc vòng thường bị đau dạ dày. Diễn viên nhào lộn thường bị vẹo cột sống, bị ngã - nhẹ thì bong gân, gẫy tay, gẫy chân; nặng thì chấn thương vùng đầu và có thể mất cả tính mạng. Nhiều người bị kiếm, dao găm rơi vào người gây thương tích. Diễn viên uốn dẻo muốn theo nghề thì không nên sinh con, mà muốn sinh con thì phải… bỏ nghề! Nghệ sĩ dạy thú thì bị voi giẫm, ngựa đá, gấu tát…

Theo một nghiên cứu về tần suất tai nạn lao động trong một năm, thì mức độ tai nạn lao động của các nghệ sĩ Xiếc gấp hơn 20 lần so với những lao động trong các ngành công nghiệp sản xuất thông thường…/.