Tư tưởng trọng nông nhìn từ lễ hội Tịch Điền

Trong hàng ngàn lễ hội truyền thống khắp các vùng miền cả nước, một lễ hội mang ý nghĩa khuyến nông sâu sắc, đề cao vai trò sản xuất nông nghiệp của các bậc quân vương xưa là lễ hội Tịch Điền (có nghĩa là đích thân vua đi cày ruộng) do vua Lê Đại Hành là người khởi xướng. Trải qua hơn 1.000 năm, lễ hội này ngày nay được tái hiện ở chân núi Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, với những sá cày cùng tiếng trống khai hội xuống đồng rộn ràng những ngày đầu năm mới. Điều này cho thấy, dù ở thời đại nào, nông nghiệp, nông dân vẫn luôn là lĩnh vực được đặc biệt coi trọng và quan tâm.

Lịch sử ghi lại mùa xuân năm Đinh Hợi (năm 987), lần đầu tiên vua Lê Đại Hành cùng văn võ bá quan làm lễ tế thần nông và đích thân xuống đồng cày ruộng để khuyến khích người dân chăm chỉ làm ăn. Kể từ đó, các triều đại sau: từ Lý, Trần, đến triều Lê, Nguyễn đều tổ chức lễ hội Tịch điền một cách thành kính, trang trọng, cầu mùa màng bội thu, khuyến khích mở mang nông trang. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, lễ hội Tịch Điền đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa tâm linh quan trọng, là di sản văn hóa của dân tộc.

Lễ hội Tịch Điền là di sản văn hóa của dân tộc (ảnh: PV)

Mỗi lễ hội có một ý nghĩa tâm linh, văn hóa riêng, nhưng lễ hội Tịch Điền có ý nghĩa đặc biệt. Những vị vua đức cao võng trọng đã cởi bỏ long bào, mặc quần áo nông dân, lội ruộng xuống đồng cùng trâu cày như những lão nông. Hành động ấy không chỉ thể hiện tư tưởng “gần dân” của các bậc quân vương, mà hơn thế nữa là sự quan tâm, coi trọng đặc biệt với những người nông dân chân lấm tay bùn, với phát triển sản xuất nông nghiệp của nước nhà. Đối với một quốc gia có nền văn minh lúa nước hàng ngàn năm như nước ta, điều đó càng có ý nghĩa sâu sắc.

Tiếp nối truyền thống của Tổ tiên, năm nay, lễ hội Tịch Điền tiếp tục được tổ chức trang trọng ở Hà Nam từ ngày mùng 5-7 Tết Nguyên đán. Lễ hội lần này, văn trình có gắn thêm nội dung xây dựng nông thôn mới khi tỉnh Hà Nam có 6 xã đạt tiêu chuẩn xã nông thôn mới. Tiếng trống khai hội xuống đồng cùng việc tái hiện vua đi cày trên cánh đồng chân núi Đọi Sơn trong nắng ấm đã góp thêm không khí hối hả xuống đồng gieo cấy vụ đông xuân của bà con nông dân cả nước những ngày đầu năm.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang dự lễ hội Tịch Điền năm 2012 (ảnh: PV)

Hình ảnh đích thân vua đi cày ngàn năm trước hay được tái hiện trong lễ hội ngày nay với sự góp mặt của những vị lãnh đạo Nhà nước cho thấy, tư tưởng trọng nông, khuyến nông luôn hiện diện ở mọi thời đại, trong suy nghĩ và hành động của những người lãnh đạo nhà nước cao nhất. Từ đó, nhiều chính sách, điều luật khuyến khích phát triển sản xuất, chăm lo đời sống nông dân sẽ được ban hành, làm cho nông nghiệp phát triển, nông dân thêm ấm no.

Lịch sử đã chứng minh, nông nghiệp, nông dân luôn có vị trí quan trọng trong quá trình bảo vệ, dựng xây và phát triển đất nước ta. Thời loạn lạc coi binh đao, nông dân, nông nghiệp là hậu phương lớn cho tiền tuyến thắng giặc ngoại xâm. Thời bình, nông nghiệp được chăm lo phát triển, là lĩnh vực nuôi sống toàn dân, là trụ đỡ vững chắc của nền kinh tế nước nhà.

Lễ hội cũng thêm một lần nhắc nhở chúng ta nhìn nhận đầy đủ hơn đến sự phát triển nông nghiệp bền vững gắn với phát triển công nghiệp trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa hôm nay. Những chính sách nên được xem xét dưới góc độ hài hòa giữa lợi ích của người nông dân với lợi ích của doanh nghiệp, giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ. Thông điệp từ lễ hội Tịch Điền cũng là lời nhắc nhở của các bậc tiền nhân đến thế hệ ngày nay, hãy nhớ đến công ơn của cha ông trong việc khai phá ruộng đồng, trồng cấy lúa ngô mà tích cực và chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp - một thế mạnh của nước nhà.

Nghị quyết 26 của Trung ương Đảng về Nông nghiệp, nông dân, nông thôn đang được thực hiện 5 năm qua hay Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu ngành nông nghiệp để nâng cao giá trị sản xuất và nhiều chính sách khác sẽ tiếp tục là những “đường cày” của Đảng và Nhà nước trên “mảnh đất” nông nghiệp, nông thôn để gieo mầm cho những vụ mùa bội thu, đời sống nông dân thêm no ấm, đủ đầy hơn./.