"Xoay vòng" dạng hộ nghèo là hoàn toàn trái với quy định

Những ngày này, các địa phương trong cả nước đang tập huấn cho cán bộ cơ sở về công tác rà soát các hộ nghèo, hộ cận nghèo. Đội ngũ cán bộ cơ sở có hiểu rõ quy định, mới có thể rà soát đúng đối tượng và thực hiện hiệu quả các chính sách giảm nghèo đúng đắn của Nhà nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khoăn của người dân về cách thức bình xét hộ nghèo ở một số địa phương còn chưa được thỏa đáng và công bằng. Trong chuyên mục Dân hỏi Bộ trưởng trả lời tuần này, Bộ trưởng Bộ Lao động- Thương bình và Xã hội Phạm Thị Hải Chuyền sẽ trực tiếp giải đáp những thắc mắc này của người dân.

PV: Một người dân cho biết, việc bình xét hộ nghèo của xóm tôi được thực hiện theo cách xoay vòng. Tức là nhà này được thì năm sau nhường nhà khác không kể gia đình có điều kiện thế nào. Người dân đặt câu hỏi: Làm sao lại có thể luân phiên, cào bằng như vậy trong khi một số hộ có của ăn của để lại được đưa vào hộ nghèo, trong khi nhà tôi là hộ nghèo thì có nhiều năm không được hưởng chế độ? Xin Bộ trưởng trả lời câu hỏi này của người dân?

 Bộ trưởng Bộ Lao động- Thương bình và Xã hội Phạm Thị Hải Chuyền

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Về vấn đề này, tôi xin được giải thích như sau: Quy định về rà soát hộ nghèo có Quy định 21 của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội nêu rõ từng cơ sở, thôn, bản phải xác lập danh sách hộ nghèo, trên cơ sở đó bình xét có sự tham gia của, cấp ủy, các tổ chức đoàn thể sau đó công khai. Nếu như đơn vị làm xoay vòng được xếp vào dạng hộ nghèo là hoàn toàn trái với quy định của Nhà nước, và tôi nghĩ rằng dứt khoát những trường hợp phải xem xét lại cho phù hợp.

 PV: Một cán bộ xóm tại Nghệ An gửi thư về cho biết, xóm có hơn 100 hộ, phải có đến gần 40% thuộc diện hộ nghèo. Xóm có đưa vào danh sách nhưng xã không chấp thuận. Lúc đầu xã áp xuống số hộ nghèo là 11, sau nâng lên thành 13. Nghĩa là xã đặt chỉ tiêu 12% hộ nghèo, chứ dân nghèo nhiều quá lại ảnh hưởng đến thành tích. Bộ trưởng có cách nào để xử lý căn bệnh thành tích này để những người nghèo thực sự được hưởng chế độ của mình?

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Nếu địa phương nào làm như bạn vừa nêu là trái với chính sách tốt đẹp về người nghèo của Đảng và Nhà nước, vì bình xét là không vì thành tích, tỉ lệ mà phải thực chất trên thực tế số hộ nghèo đến đâu, như vậy tỉ lệ mà bạn vừa nêu dứt khoát không được công nhận. Tôi đề nghị chính quyền cấp trực tiếp phải kiểm tra xem xét lại, nếu cần thiết phải hủy kết quả ấy vì dẫu có tỉ lệ lên 16,17% thực chất có những nơi lên đến 30-40% thì vẫn nằm trong diện nghèo và phân theo chuẩn nghèo của Nhà nước quy định.

 PV: Một số người dân ở huyện Cần Giờ, TP HCM phản ánh, vừa qua, các hộ chúng tôi được nhận một khoảng tiền bồi thường ô nhiễm môi trường, trả một lần. Ngay sau đó, xã đã tính gộp khoản bồi thường này vào thu nhập của chúng tôi khiến chúng tôi không còn là hộ nghèo nữa. Theo Bộ trưởng, hành động này của xã có đúng hay không?

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Việc như ở huyện Cần Giờ nêu, thứ nhất thu nhập để tính tổng thu nhập của 1 người/năm trong Thông tư đã hướng dẫn rất rõ bao gồm tất cả các loại thu nhập kể cả thưởng, tặng, cho bình quân trong năm, vì hộ nghèo là xét theo năm. Vì vậy, trên cơ sở đấy địa phương sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể, còn diện nghèo hoặc hộ thoát nghèo thì việc cụ thể thì tại các địa phương sẽ phải giải quyết.

Sẽ đề xuất với Chính phủ nghiên cứu chuẩn nghèo đa chiều

PV: Một người dân khác chia sẻ: Cứ vào dịp tháng 10 hằng năm các thôn, làng, cụm dân cư chỗ tôi lại “chạy đua” trong cuộc rà soát bình xét hộ nghèo. Bên cạnh một số hộ không thể thoát nghèo, thì không ít hộ có tư tưởng không muốn thoát nghèo, thậm chí còn thể hiện rõ quyết tâm “bám trụ” hộ nghèo để tiếp tục nhận ưu đãi của Nhà nước. Vậy Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội cùng các bộ, ngành đang có chính sách như thế nào để người dân nâng cao ý thức phấn đấu thoát nghèo, đồng thời có sinh kế để thoát nghèo bền vững?

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Về việc “chạy” hộ nghèo, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội đã nhận được một số phản ánh tại một số địa phương. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã có văn bản chỉ đạo yêu cầu xem xét lại thực thế này, mà nguyên nhân trực tiếp là khi ở diện hộ nghèo thì được hỗ trợ chính sách miễn giảm học phí, nhà ở…Vì vậy, họ muốn ở lại diện hộ nghèo.

Tôi cho rằng, đây là chính sách hỗ trợ những người khó khăn làm cho họ chủ động vươn lên là chính, với 2 nhóm chính là hỗ trợ giúp vay vốn, tạo việc làm, xuất khẩu lao động, hay cho vay cho con đi học thì sẽ tiếp tục được phát huy. Còn trong năm nay và năm 2015, các chính sách cho không trực tiếp sẽ dần phải giảm đi. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2016, tiêu chí về hộ nghèo tính trên phần thu nhập cũng sẽ không phù hợp. Vì vậy, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội sẽ đề xuất với Chính phủ nghiên cứu chuẩn nghèo đa chiều và đang xin ý kiến của các tổ chức, cá nhân, địa phương để làm cơ sở xác định chuẩn nghèo đa chiều và áp dụng trong giai đoạn 2016-2020.

 PV: Một người dân ở Cà Mau thì có cho biết: Vừa rồi ở thành phố tôi bà con xót xa, bàng hoàng trước vụ việc một người phụ nữ vì quá nghèo mà đã phải chọn cách tự tử vì không có tiền cho con ăn học. Chính quyền nói thu nhập của mỗi khẩu nhà chị là 600.000 đồng/tháng, nên chưa đến chuẩn để xét hộ nghèo hay cận nghèo. Nhưng với vật giá hiện nay, để sống và cho con đi học kể cả 600.000 đồng cũng không thể nào đảm bảo được. Xin hỏi Bộ trưởng, liệu chuẩn xét hộ nghèo có thể được nâng lên phù hợp với thực tế, khi mà giá cả ngày càng tăng như hiện nay?

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Theo tôi được biết trường hợp người phụ nữ chết ở Cà Mau không phải vì nghèo mà theo báo cáo của địa phương và ngành Lao động - Thương binh và Xã hội là do phụ nữ đó bị bệnh tâm thần. Thứ hai, những vấn đề về con đi học thì có chế độ miễn giảm học phí, rồi cho vay khi học đại học qua Ngân hàng Chính sách xã hội. Vì vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để nâng chuẩn nghèo, để đa dạng hóa, đa chiều chuẩn nghèo hơn, khi đó sẽ giải đáp những vấn đề hiện nay còn đang bất cập.

 PV: Một người dân khác gửi thư về chuyên mục có nêu thực tế: Dù tôi mới chuyển từ diện hộ nghèo sang hộ cận nghèo, nhưng vẫn rất không ổn định và có thể quay trở về hộ nghèo bất cứ khi nào. Ở diện hộ cận nghèo, các chính sách về vay vốn ưu đãi và các chính sách hỗ trợ khác tôi được nhận, thấp hơn nhiều so với trước đây là hộ nghèo. Xin hỏi Bộ trưởng trong thời gian tới có gì thay đổi trong chính sách hộ nghèo và cận nghèo hay không?

Việc thiết kế lại chính sách hỗ trợ cho hộ cận nghèo sẽ tăng lên

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Giữa hộ nghèo và cận nghèo chênh lệch là không đáng kể. Tuy nhiên, theo tôi việc thiết kế lại chính sách hỗ trợ cho hộ cận nghèo sẽ tăng lên. Nhưng trước mắt, những hộ cận nghèo trước đây không được hỗ trợ dịch vụ y tế thì tiếp tục được hỗ trợ và hộ cận nghèo cũng được tiếp tục vay vốn với tổng số khoảng 50 triệu đồng/hộ/năm. Ngoài ra, sắp tới, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ nghiên cứu tiếp tạo điều kiện cả người nghèo và cận nghèo được tiếp cận với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước với thứ tự ưu tiên là hộ nghèo, mới thoát nghèo và cận nghèo.  

PV: Thưa Bộ trưởng việc xử lý trường hợp có phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng hay không cho các bà mẹ có chồng và 1 con trai hy sinh trong kháng chiến mà tái giá. Trong chuyên mục Dân hỏi Bộ trưởng trả lời lần trước, Bộ trưởng đã ủng hộ chủ trương phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng cho các mẹ kể trên, nhưng sẽ tham vấn thêm các cơ quan phối hợp. Vậy đến thời điểm này, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội đã có chính sách cụ thể cho các mẹ kể trên hay chưa?

Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền: Thực hiện Pháp lệnh sửa đổi về phong tặng danh hiệu bà mẹ Việt Nam anh hùng thì Chính phủ có Nghị định 56, đến nay đã có 28.000 mẹ Việt Nam anh hùng được phong tặng và truy tặng danh hiệu. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai có nhiều trường hợp cụ thể phải hướng dẫn để địa phương thực hiện như vừa nêu. Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đã giao cho Bộ Nội vụ chủ trì phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội để hướng dẫn những trường hợp cụ thể đó. Đến nay, những trường hợp này đã được thể hiện trong hướng dẫn của Thông tư liên Bộ và đã được ban hành./.

 PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!./.