Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 20: 4 nhiệm vụ của đối ngoại địa phương

Tham dự sự kiện có Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, các Thứ trưởng, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; 80 Đại sứ, Tổng Lãnh sự Việt Nam tại nước ngoài; Lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; Lãnh đạo 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị chức năng, Hiệp hội doanh nghiệp, Tập đoàn kinh tế hàng đầu của của Việt Nam, Lãnh đạo và cán bộ các đơn vị trong Bộ Ngoại giao.

Hội nghị Ngoại vụ lần thứ 20 được tổ chức sau Đại hội XIII của Đảng nhằm triển khai các định hướng mới cho công tác đối ngoại, trong đó địa phương và doanh nghiệp được đặt vào vị trí trung tâm.

Đây là dịp quan trọng để các địa phương, các ban, bộ, ngành Trung ương, các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và các đối tác quốc tế cùng đánh giá về những kết quả đã đạt được trong đối ngoại địa phương, đưa ra các biện pháp để tăng cường phối hợp, nâng cao hiệu quả triển khai công tác này trong thời gian tới.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định: “Từ Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 19 năm 2018 đến nay, tình hình thế giới và khu vực đã biến chuyển rất phức tạp, sâu sắc. Trong đó, đại dịch Covid-19 kéo dài gần 2 năm qua đã và đang ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt đời sống chính trị, kinh tế- xã hội của các quốc gia và giao lưu quốc tế. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt, hiệu quả của Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các địa phương đã nỗ lực vượt qua khó khăn, thử thách trong phòng chống dịch bệnh, duy trì phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.

Triển khai nhất quán, mạnh mẽ và hiệu quả các chủ trương, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, công tác đối ngoại thời gian qua đã đạt thành tựu quan trọng, khá toàn diện. Nổi bật là, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; đồng thời, huy động các nguồn lực quan trọng của bên ngoài cho đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế- xã hội. Đặc biệt, đã tranh thủ sự ủng hộ kịp thời, hiệu quả của quốc tế về vaccine, thiết bị y tế và thuốc điều trị Covid-19, trực tiếp phục vụ phòng, chống dịch Covid-19, tạo điều kiện cho cả nước và các địa phương chuyển sang thích ứng an toàn với dịch Covid-19, phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội”.

Bên cạnh đó, quan hệ với nhiều đối tác, nhất là các nước láng giềng, các đối tác quan trọng và bạn bè truyền thống, tiếp tục được mở rộng và sâu sắc hơn; đã thực hiện tốt vai trò Chủ tịch ASEAN 2020, Uỷ viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc 2020-2021; đóng góp tích cực và có trách nhiệm tại nhiều diễn đàn, vấn đề quốc tế quan trọng. Chủ động thúc đẩy đàm phán, ký kết và triển khai các hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP… Ngoại giao văn hóa, thông tin đối ngoại, công tác người Việt Nam ở nước ngoài và bảo hộ công dân tiếp tục triển khai mạnh mẽ, đồng bộ, một số mặt đã có những bước phát triển mới.

Đóng góp quan trọng của đối ngoại địa phương

Trong thành tựu chung đó của đối ngoại, có đóng góp quan trọng của đối ngoại địa phương. Nắm chắc chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, bám sát định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vượt qua khó khăn và tác động của dịch Covid-19, công tác đối ngoại địa phương được triển khai chủ động, tích cực và đồng bộ hơn, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Với sự chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp và hỗ trợ của các cơ quan Trung ương, các địa phương đã thực hiện tốt công tác biên giới lãnh thổ, góp phần xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị và hợp tác phát triển; tích cực bảo hộ công dân, đặc biệt là tiếp nhận an toàn công dân ta từ nước ngoài về nước do tác động của dịch Covid-19. Ngoại giao văn hóa ở các địa phương ngày càng được chú trọng, quảng bá hình ảnh các địa phương tới bạn bè quốc tế, số lượng hồ sơ di sản của địa phương trình lên và được UNESCO công nhận ngày càng tăng.

Những kết quả quan trọng này có được là nhờ tính đúng đắn trong đường lối đối ngoại, chủ trương chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng của Đảng và Nhà nước ta; sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của chính quyền địa phương; sự quyết tâm, nỗ lực của các cơ quan ngoại vụ địa phương; sự phối hợp, hỗ trợ của các ban, bộ, ngành ở trung ương và địa phương. Bộ Ngoại giao luôn coi trọng phối hợp, hỗ trợ, hướng dẫn và đồng hành cùng các địa phương trong triển khai công tác đối ngoại địa phương, bảo đảm thực hiện đúng đắn chủ trương, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thế giới đang trải qua những biến động lớn, diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó dự báo, mở ra nhiều cơ hội mới đan xen với thách thức, khó khăn. Dịch Covid-19 kéo dài, tiếp tục gây nhiều trở ngại, khó khăn cho công tác đối ngoại và phát triển kinh tế- xã hội. Đất nước ta quyết tâm phấn đấu thực hiện tầm nhìn, mục tiêu, phương hướng phát triển mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra; song trước mắt, phải tập trung phòng, chống và thích ứng an toàn, hiệu quả với dịch Covid-19, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội. Bối cảnh đó đòi hỏi quyết tâm, ý chí và nỗ lực vượt bậc của các cấp, các ngành, trong đó có các địa phương, nhất là các địa ph.ương đóng vai trò đầu tàu và động lực tăng trưởng kinh tế đất nước.

Về đối ngoại, Đại hội XIII của Đảng khẳng định tiếp tục thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hoá; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Đại hội XIII cũng xác định rõ vị trí, nhiệm vụ của công tác đối ngoại, theo đó tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển kinh tế- xã hội, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước; đồng thời, đề ra chủ trương “xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”.

Tập trung vào 4 nhiệm vụ

Căn cứ định hướng phát triển đất nước và đường lối đối ngoại của Đảng đề ra tại Đại hội XIII, với chủ đề của Hội nghị là “tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế của các địa phương”, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao nhấn mạnh, gợi mở một số vấn đề sau đây để các đại biểu cùng thảo luận.

Thứ nhất, nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn vị trí, vai trò, nhiệm vụ của đối ngoại địa phương. Trong điều kiện hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, tính toàn diện của nền ngoại giao Việt Nam trước hết thể hiện ở chủ thể thực hiện đối ngoại bao gồm cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và nhân dân. Đối ngoại địa phương đóng vai trò là “vị trí tiên phong” trong tăng cường và làm sâu sắc quan hệ hữu nghị, hợp tác với các đối tác, huy động các nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển kinh tế- xã hội và nâng cao vị thế, uy tín của các địa phương trong hội nhập quốc tế.

Thứ hai, xác định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương là nhiệm vụ trung tâm của đối ngoại địa phương. Quán triệt chủ trương đúng đắn của Đảng về “phát triển kinh tế-xã hội là nhiệm vụ trung tâm”, đối ngoại địa phương trên cơ sở tranh thủ tối đa các yếu tố quốc tế thuận lợi, các mối quan hệ đối ngoại rộng mở, các cam kết, thỏa thuận quốc tế để góp phần mở rộng không gian phát triển cho các địa phương, thu hút đầu tư, công nghệ, tri thức, du lịch và các nguồn lực khác phục vụ phát triển nhanh, bền vững của địa phương.

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030 đề ra chủ trương “xây dựng nền ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ”. Để góp phần đưa chủ trương đúng đắn này của Đảng đi vào cuộc sống, cần có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan đối ngoại, trong đó ngành Ngoại giao là nòng cốt, và các địa phương với tư cách là “trung tâm phục vụ”.

Thứ ba, không ngừng đổi mới, sáng tạo trong thực hiện công tác đối ngoại địa phương. Trong triển khai đối ngoại địa phương, cần nắm bắt tốt các xu thế vận động, diễn biến của tình hình quốc tế và trong nước, vận dụng sáng tạo chủ trương, đường lối phát triển kinh tế- xã hội và đối ngoại của Đảng vào điều kiện đặc thù của từng địa phương, trên cơ sở đó có kế hoạch, đề án cụ thể với từng lĩnh vực đối ngoại, trong quan hệ với từng đối tác, nhất là các đối tác quan trọng, đối tác tiềm năng đối với phát triển của địa phương.

Như Bác Hồ từng cặn dặn “mọi việc thành công bởi chữ đồng”, đối ngoại địa phương chỉ có thể phát huy tốt vai trò của mình khi có sự ủng hộ và đồng thuận của các cấp chính quyền, các ban, sở, ngành tại địa phương cũng như sự chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp và hỗ trợ của các cơ quan trung ương. Trong đó, điểm đồng ở đây là cùng hướng đến sự phát triển bền vững của địa phương, từ đó đóng góp tích cực vào thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Điều cuối cùng rất quan trọng là nâng cao năng lực của đối ngoại địa phương, trong đó then chốt là nâng cao năng lực cán bộ làm công tác đối ngoại địa phương. Ngành Ngoại giao sẽ tiếp tục xây dựng, triển khai các chương trình, đề án đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng đối ngoại và hội nhập quốc tế cho cán bộ đối ngoại địa phương; đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm đáp ứng ngày càng thiết thực nhu cầu nâng cao năng lực triển khai đối ngoại địa phương.

Xây dựng nền ngoại giao toàn diện và hiện đại

Tổng kết công tác đối ngoại địa phương kể từ Hội nghị ngoại vụ toàn quốc lần thứ 19 và định hướng công tác trong thời gian tới, Cục trưởng Cục Ngoại vụ, Bộ Ngoại giao Trần Thanh Huân khẳng định, công tác đối ngoại địa phương diễn ra trong bối cảnh đặc biệt khi tình hình thế giới và khu vực phức tạp, khó lường; cục diện chính trị-an ninh có nhiều chuyển động mạnh mẽ, gia tăng bất ổn; kinh tế thế giới, thương mại toàn cầu tăng trưởng chậm lại; xung đột thương mại và rủi ro trên thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế gia tăng; khoa học công nghệ phát triển rất nhanh cùng với cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 tác động sâu rộng đến các quốc gia trên nhiều phương diện; đại dịch Covid-19 bùng phát và dai dẳng…

Theo Cục trưởng Trần Thanh Huân, trong bối cảnh đó, thế và lực của Việt Nam ngày càng lớn mạnh, quy mô, tiềm lực, sức cạnh tranh của nền kinh tế được nâng lên, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, chất lượng tăng trưởng từng bước được cải thiện, cơ cấu kinh tế dịch chuyển sang chiều sâu, tăng độ mở. Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp ngày càng lớn, trở thành động lực phát triển quan trọng.

Cục trưởng Cục Ngoại vụ khẳng định, giữa bối cảnh đó, công tác đối ngoại địa phương đã được triển khai tích cực, chủ động và thích ứng linh hoạt.

Phát biểu tại hội nghị, ông Bùi Lê Thái, Chánh Văn phòng Ban Đối ngoại Trung ương cũng cho biết, công tác đối ngoại địa phương trong thời gian qua được triển khai toàn diện, đồng bộ trên tất cả các mặt, các lĩnh vực, ngày càng bài bản và chuyên nghiệp hơn, phát huy được vai trò tiên phong, tham mưu đắc lực cho lãnh đạo địa phương trong việc triển khai công tác đối ngoại tại địa phương; qua đó có những đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế-xã hội của địa phương và thành tựu đối ngoại chung của đất nước.

Để thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại này, các địa phương cần khẩn trương cụ thể hóa, xây dựng các kế hoạch, chương trình hành động cụ thể theo hướng tăng cường hợp tác thực chất, hiệu quả với từng đối tác, trong từng lĩnh vực, với trọng tâm là lĩnh vực kinh tế, bảo đảm cho các địa phương nói riêng và đất nước nói chung phát triển nhanh và bền vững; đồng thời, góp phần bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước theo tư duy chiến lược bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”.

Ông Phan Anh Sơn, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) cho biết, năm 2021 là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Ông Phan Anh Sơn khẳng định, lần đầu tiên văn kiện Đại hội Đảng khẳng định: "Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân”. Điểm mới này thể hiện những nhận thức rất mới của Lãnh đạo Đảng về sự cần thiết trong gắn kết, phối hợp chặt chẽ giữa các binh chủng làm đối ngoại, giữa các cơ quan ở trung ương với địa phương để xây dựng một nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Theo ông Phan Anh Sơn, đối ngoại nhân dân cần được nhìn rộng hơn, toàn diện hơn, bao trùm hơn cả về chủ thể, đối tác, cả về lĩnh vực, cách tiếp cận, từ đó mới có thể huy động ngày càng rộng rãi các lực lượng trong xã hội tham gia vào công tác đối ngoại nhân dân.

Trên tinh thần đó, VUFO đã phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại Trung ương và các ban, bộ, ngành triển khai và tham dự các hoạt động quán triệt, học tập Nghị quyết, tham gia xây dựng các chiến lược, định hướng đối ngoại lớn để sớm đưa những nội dung của Nghị quyết Đại hội XIII vào thực tiễn./.