Hội thảo Quốc tế về Biển Đông là dịp tốt để thể hiện tinh thần hợp tác, đối thoại

Sáng 16/11, phát biểu tại lễ khai mạc Hội thảo khoa học Quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 với chủ đề: “Duy trì hòa bình và hợp tác trong bối cảnh có nhiều biến động”, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, chuỗi hội thảo khoa học quốc tế này là nơi gặp gỡ quan trọng hàng đầu để thảo luận về hòa bình và hợp tác ở Biển Đông.

Là một quốc gia ven Biển Đông, từ nghìn đời nay, các thế hệ người Việt Nam luôn khát vọng về hòa bình và hợp tác. Chính vì vậy, Việt Nam đã, đang và sẽ luôn thúc đẩy để biến Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định và phồn thịnh, là nơi gắn kết hài hòa lợi ích của các quốc gia trong và ngoài khu vực, là nơi các quốc gia thúc đẩy hợp tác và chung sống hòa bình trên cơ sở chuẩn mực của quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế như đã thể hiện trong quan điểm của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

“Chúng tôi tin tưởng rằng đây không chỉ là khát vọng riêng của Việt Nam mà còn là của các dân tộc, của nhân dân các quốc gia khác ở trong và ngoài khu vực. Khát vọng này ngày càng lớn hơn bao giờ hết vào thời điểm hiện nay, khi thế giới đang bị xáo động cùng với những biến chuyển sâu rộng, phức tạp, Biển Đông tiếp tục là mối quan tâm chung của cộng đồng quốc tế.

Đây là phép thử đối với khả năng duy trì đối thoại, hợp tác vì lợi ích chung của khu vực và quốc tế; phép thử với sự minh bạch và phù hợp của chính sách cũng như hành động trên thực tế của các nước, theo chuẩn mực quốc tế; là phép thử trong chuẩn mực ứng xử giữa các nước, nhất là giữa các nước lớn với nhau và tác động của nó đối với cục diện thế giới trong những năm tới; phép thử với thượng tôn pháp luật và khả năng định hướng hành xử của các quốc gia theo luật pháp quốc tế...”, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nói.

Thông qua các cơ chế hợp tác, Việt Nam luôn thúc đẩy tinh thần đối thoại, đề cao chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc và tìm kiếm giải pháp hòa bình một cách công bằng, hợp lý cho các xung đột quốc tế.

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác, tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn thách thức khó lường đối với hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Việc đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế không phù hợp với chuẩn mực và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế đã làm suy giảm ý nghĩa sự toàn vẹn giá trị thống nhất và phổ quát của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Điều này không chỉ tác động đến nền móng của hòa bình, ổn định ở Biển Đông mà còn là mầm mống có thể tác động đến sự xói mòn trật tự biển cũng như hòa bình, ổn định toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh hợp tác nhằm đối phó với các thách thức đang đòi hỏi hơn bao giờ hết.

Bên cạnh đó, cạnh tranh địa chính trị và quân sự hóa ở Biển Đông đã làm thay đổi nguyên trạng trên biển, làm tình hình trên thực địa thêm phần diễn biến phức tạp, cản trở tiến trình ngoại giao cùng nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác. Các thách thức an ninh phi truyền thống như thiên tai, ô nhiễm môi trường biển, tội phạm xuyên quốc gia trên biển, nước biển dâng... tiếp tục thách thức cuộc sống bình yên của hàng triệu người mưu sinh dựa vào biển ở khu vực.

5 vấn đề đặt ra để giải quyết khác biệt và tranh chấp ở Biển Đông

Để vượt qua các thách thức đó, các nước trong và ngoài khu vực hơn lúc nào hết cần cùng nhau nỗ lực tìm kiếm, thực hiện các biện pháp hiệu quả; cần làm sâu sắc hơn nữa đối thoại, thúc đẩy hợp tác cùng phạt triển và cùng tìm giải pháp hòa bình cho các khác biệt, tranh chấp. Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh 5 vấn đề:

Thứ nhất, cần xây dựng và duy trì một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác. Để làm được điều này, đầu tiên cần phải củng cố lòng tin chiến lược giữa các nước. Có nhiều biện pháp để tạo dựng lòng tin, song quan trọng nhất là sự minh bạch trong chính sách, sự tuân thủ nghiêm túc các quy định có liên quan của luật pháp quốc tế và hành xử có trách nhiệm vì lợi ích chung của cộng đồng trên thực tế; đi cùng với đó là sự gia tăng quan hệ hợp tác giữa các lực lượng chấp pháp, quản lý biển của các quốc gia có liên quan.

Thứ hai, cần chủ động phòng tránh nguy cơ đụng độ không mong muốn trên biển. Việc xây dựng quy tắc ứng xử và chuẩn mực hành vi cho các hoạt động trên biển, bao gồm các lực lượng quân sự, dân sự và thực thi pháp luật trên biển cần là ưu tiên cao, không chỉ giữa các nước ven Biển Đông mà cả các nước ở ngoài khu vực đang thực thi các quyền hợp pháp của mình ở Biển Đông.

Thứ ba, cần thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu gặp nhiều trì trệ, khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cần là 1 đầu tàu hỗ trợ kinh tế thế giới phục hồi. Trong đó, Biển Đông cần là không gian kết nối lợi ích của các nước, thúc đẩy giao thương toàn cầu, bảo đảm chuỗi cung ứng không bị gián đoạn.

Thứ tư, cần hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông. Hợp tác bảo vệ, bảo tồn tài nguyên biển, nghiên cứu khoa học biển và thực thi pháp luật trên biển, nhất là trong khuôn khổ đa phương là cần thiết nhằm góp phần duy trì trật tự trên Biển Đông.

Thứ năm, không ngừng hướng tới giải quyết hòa bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông. Theo đó, các bên có liên quan cần tăng cường đối thoại thẳng thắn trên tinh thần xây dựng, hòa giải, bao dung để thu hẹp các khác biệt, tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các tranh chấp.

Việt Nam sẵn sàng cùng các bên liên quan sử dụng khuôn khổ hợp tác song phương hoặc các cơ chế đa phương khu vực như các cơ chế của ASEAN nhằm thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, mở rộng hợp tác. Trên cơ sở đó, Việt Nam hy vọng các bên sẽ tích cực, sáng tạo tìm biện pháp thu hẹp bất đồng, kiểm soát hòa bình các tranh chấp hiện nay thông qua đàm phán và các cơ chế khác phù hợp với luật pháp quốc tế.

Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn bày tỏ tin tưởng với uy tín là diễn đàn hàng đầu khu vực về Biển Đông đã được gây dựng hơn 10 năm qua, với sự quy tụ của các chuyên gia, học giả hàng đầu của khu vực, với sự ủng hộ chân thành của cộng đồng quốc tế, Hội thảo Quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 sẽ là dịp tốt để thể hiện tinh thần đối thoại, hợp tác ở Biển Đông; đồng thời qua đó đóng góp thêm nhiều ý tưởng, sáng kiến mới cho việc tăng cường đối thoại và hợp tác ở Biển Đông trong thời gian tới./.