Dự báo khí tượng sai thì trách nhiệm thế nào?

“Không ai chịu trách nhiệm cả!”

Cho ý kiến vào dự thảo Luật vừa được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều nay (13/5), Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn đặt vấn đề: Những thông tin dự báo sai thì trách nhiệm thế nào, ai chịu trách nhiệm. Dự luật nói nhiều về trách nhiệm thực hiện của Bộ TN-MT và các bộ ngành liên quan mà chưa rõ chịu trách nhiệm.

“Thực tế dự báo sai có rồi: Bão nói mai nhưng tối đã vào, báo mạnh nhưng lại yếu… Chưa nói đến thiệt hại mà chỉ thông tin sai thôi sẽ ảnh hưởng đến người dân, dẫn đến lần sau vận động dân đi tránh bão rất khó, có khi phải cưỡng chế. Tôi sợ nhất dự báo sai vì rất nguy hiểm”, ông Sơn nêu ý kiến.

Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn phát biểu tại phiên họp 38 UBTVQH (Ảnh:TTXVN)

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước nhấn mạnh lĩnh vực khí tượng thủy văn có tác động rất lớn nên cần nghiên cứu quy định chặt chẽ; đề nghị quy định khi thực hiện các dự án kinh tế lớn phải có đánh giá tác động môi trường, trong đó có dự báo vấn đề nước, khí hậu.

“Đi tiếp xúc cử tri ở An Khê (Gia Lai) dân kêu liên tục mấy năm nay vì ta làm cái đập chuyển một lượng lớn nước chảy không theo quy luật tự nhiên. Khi đó chúng tôi đề nghị Bộ NN-PTNT khảo sát, đánh giá lượng nước một số nơi có đảm bảo hay không thì nói đủ cả. Nhưng khi làm đập xong rồi thì thiếu nước, người dân kêu nhau quá trời quá đất. Trách nhiệm đó thuộc về ai vì đầu tư cả nghìn tỷ rồi, đập bỏ không được mà dân thì không có nước. Giờ quy trách nhiệm thế nào, không ai chịu trách nhiệm cả!”, ông Ksor Phước nói.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng thì đặt câu hỏi: “Luật này khi được ban hành thì chất lượng công tác dự báo, nghiên cứu, quan trắc có được nâng lên không? Điểm nhấn nào trong luật đòi hỏi chất lượng tốt lên hay cứ tằng tằng”?

Theo ông Phan Xuân Dũng- Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học- Công nghệ và Môi trường- cơ quan thẩm tra dự án luật, dự thảo luật có nhiều điểm mới nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ trong ngành khí tượng thủy văn. Đặc biệt việc xã hội hóa, huy động nguồn lực của doanh nghiệp hy vọng sẽ nâng chất lượng dự báo tốt hơn, kịp thời hơn. 5 đến 10 năm nữa sẽ có chuyển biến rất tích cực.

Thứ trưởng Bộ TN-MT Nguyễn Linh Ngọc cũng thừa nhận lĩnh vực này cần đầu tư rất lớn và thời gian qua Nhà nước đầu tư nhiều nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Trang thiết bị và hệ thống mạng lưới trạm quan trắc hiện nay đang rất thưa (hơn 500 trạm). Luật này khi ra đời sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, góp phần thu hút nguồn lực xã hội hóa để nâng cao chất lượng dự báo.

Thời gian qua các bộ ngành có sự liên kết chặt chẽ, nhưng sự chia sẻ thông tin còn lỏng lẻo. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu, tiếp tục làm rõ mối quan hệ trao đổi và quản lý thông tin giữa các bộ, ngành trong luật.

Cân nhắc vấn đề xã hội hóa lĩnh vực khí tượng

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị cân nhắc cẩn trọng nội dung quy định xã hội hóa cho phù hợp với điều kiện của đất nước vì thông tin dự báo khí tượng thủy văn đưa ra phải chuẩn mực, đảm bảo chính xác. Thông tin sai dân chúng sẽ hoang mang và liên quan điều động lực lượng ứng phó, vấn đề an ninh. Ngoài ra cần quan tâm chính sách bảo đảm cho cán bộ làm công tác này.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng- An ninh Nguyễn Kim Khoa cho rằng những băn khoăn về xã hội hóa là có căn cứ vì lĩnh vực khí tượng không chỉ tác động đến KT-XH mà còn về quốc phòng an ninh, có cả “vũ khí thời tiết” chứ không chỉ là súng, đạn.

Ông Nguyễn Kim Khoa cũng đề nghị nghiên cứu kỹ để có chính sách đảm bảo tính khả thi trong thực tế, trong đó yếu tố con người mang tính quyết định. Dù có động viên giáo dục, tuyên truyền và đầu tư hạ tầng, máy móc hiện đại nhưng con người không được tiêu chuẩn hóa vẫn sẽ không đáp ứng được yêu cầu.

Cho rằng nội dung xã hội hóa chưa được quy định cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị phân tích rõ lĩnh vực khí tượng thủy văn từ trước tới nay chỉ do Nhà nước đầu tư là vì Nhà nước giữ để làm hay tư nhân không muốn tham gia. Nội dung xã hội hóa có những ngành kinh doanh có điều kiện nhưng chưa có trong danh mục của Luật Đầu tư thì luật này cần xử lý.

Cũng tại phiên làm việc chiều nay, đề cập về vấn đề tác động thời tiết (có nước dùng hóa chất ngăn mưa, tạo mưa…), Thứ trưởng Bộ TN-MT Nguyễn Linh Ngọc cho biết nên đưa vào luật để quản lý trên lãnh thổ Việt Nam. Theo đó, tổ chức, cá nhân muốn tác động phải được cấp phép.

“10 đến 20 năm nữa ta có thể có tác động như tạo mưa ở vùng hạn hán, hay giảm mưa. Việc tác động không được gây ảnh hưởng tới vùng khác nhằm tạo thời tiết thuận lợi hơn cho hoạt động sản xuất”, ông Ngọc cho biết./.