“Sốt ruột” vì chậm giải ngân vốn đầu tư công

Chiều 9/8, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 14, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho danh mục dự án đã hoàn thiện thủ tục đầu tư và bổ sung, điều chỉnh kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương (đợt 3).

Số vốn chưa giao vẫn rất lớn

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về 114 dự án của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định tại Điều 52 Luật Đầu tư công với dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nguồn ngân sách trung ương trong nước là 96.321,830 tỷ đồng (trong đó có 109 dự án thuộc danh mục Chính phủ đã báo cáo Quốc hội; 5 dự án mới chưa được Chính phủ báo cáo Quốc hội).

Bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn nước ngoài giai đoạn 2021-2025 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương với tổng số vốn là 4.104,674 tỷ đồng từ số vốn nước ngoài chưa phân bổ (trong đó 6 dự án chuyển tiếp, khởi công mới đã báo cáo Quốc hội và 10 dự án mới chưa báo cáo Quốc hội).

Chính phủ đề nghị điều chỉnh giảm số vốn 3.158,976 tỷ đồng kế hoạch đầu tư vốn nước ngoài giai đoạn 2021-2025 và 54,97 tỷ đồng vốn đối ứng đã được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư công trung hạn để điều chỉnh tăng tương ứng cho 2 dự án mới chưa báo cáo Quốc hội trong nội bộ của Bộ Giao thông vận tải.

Giao Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án để phân bổ hết số vốn còn lại với tổng số vốn là 355.483,485 tỷ đồng để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến theo quy định.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban thống nhất chủ trương trên, song đề nghị Chính phủ quyết liệt đôn đốc, chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án, phân bổ hết số vốn còn lại theo quy định.

Việc phân bổ, giao vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn đối với số vốn còn lại cần thực hiện trước 31/12/2022, sau thời hạn trên, chuyển toàn bộ số vốn còn lại vào dự phòng chung để tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công.

Giải ngân chậm do vướng mắc ở đâu?

Phát biểu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý giải ngân đầu tư công vẫn chậm, đây là vấn đề trầm kha nhiều năm. Sau đợt 3, vẫn còn hơn 355 nghìn tỷ đồng Chính phủ chưa trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Đây là số tiền rất lớn, đề nghị Chính phủ, bộ, ngành làm rõ vì sao, bao giờ thì phân bổ, giải ngân được số tiền này.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết gần hết 1 năm đầu thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhưng không giao được vốn, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp.

Nhấn mạnh nhiều người nói “sốt ruột” vì chậm giải ngân đầu tư công, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị làm rõ vướng chỗ nào để cùng tháo gỡ, song một trong những yếu tố dẫn đến chậm chính là không giao được vốn.

“Nên chăng giao Uỷ ban Tài chính – Ngân sách phối hợp, thống kê toàn bộ số vốn cả trung hạn và chương trình theo Nghị quyết 43/2022/QH15 mà chưa giao được như một báo cáo giám sát báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4? Vướng mắc gì thì chung tay tháo gỡ, trăn trở nhưng nó phải có lý do của nó” – Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm, đồng thời nhấn mạnh thực hiện đúng theo tinh thần của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước và Nghị quyết của Quốc hội.

Báo cáo giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết tỷ lệ giải ngân 7 tháng qua thấp hơn cùng kỳ năm 2021 khoảng 2% và thực tế nhiều năm nay cả năm dao động ở mức 80 đến 95%, dự đoán năm nay đạt khoảng 92%.

Ngoài lý do khách quan, chủ quan mọi năm thường đề cập, theo ông Nguyễn Chí Dũng là “năm nay có 3 yếu tố mới”. Cụ thể là tháng 7/2021 Quốc hội mới thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn; giá cả nguyên vật liệu xây dựng tăng rất cao, trung bình 20%, trong khi phần lớn nhà thầu ký theo trọn gói nên họ càng làm càng lỗ, dẫn đến “án binh bất động chờ chính sách của Nhà nước thế nào, có cho điều chỉnh đơn giá hay không”.

Tuy năm nay tỷ lệ giải ngân đang thấp hơn 2% nhưng giá trị tuyệt đối rất lớn, gấp 2 lần năm 2021. Vấn đề nữa là tâm lý các địa phương e ngại trong xử lý thủ tục liên quan đất đai, giải phóng mặt bằng, đầu tư... nên hầu như chậm hơn so yêu cầu; “một số nơi không dám làm” ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân chung.

Chính phủ rất quyết liệt trong xử lý vấn đề này nên thành lập các đoàn đi các địa giải ngân chậm để nắm rõ, đôn đốc, xử lý ngay vấn đề thuộc thẩm quyền; bên cạnh đó là tổ chức 2 hội nghị về đầu tư công; ban hành nhiều chỉ thị, công điện, hướng dẫn.

“Tuy nhiên chưa đạt như kỳ vọng. Chính phủ sắp tới ban hành nghị quyết tháo gỡ ngay một số khó khăn, có các giải pháp hữu hiệu thúc đẩy giải ngân. Các địa phương cũng cam kết giải ngân hết số vốn được giao” – ông Nguyễn Chí Dũng nói, đồng thời thông tin thêm rằng số vốn còn lại sẽ được ký chuyển xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngay trong tuần này.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương bố trí, bổ sung và điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 (đợt 3) cho các dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định.

Trong đó, thống nhất việc giao vốn kế hoạch cho 3 dự án quan trọng quốc gia là 78.307,587 tỷ đồng, gồm dự án đường bộ cao tốc bắc – nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, dự án đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô và dự án đường Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh.

Chính phủ bảo đảm điều hòa nguồn vốn đầu tư công của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và nguồn vốn đầu tư công của chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để ưu tiên vốn cho các dự án trọng điểm, bảo đảm tập trung giải ngân trong 2 năm 2022 – 2023 vốn đầu tư công hỗ trợ Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội.

Chính phủ chịu trách nhiệm hoàn thiện danh mục dự án, phân bổ chi tiết, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách và các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc bố trí vốn tập trung, không phân tán dàn trải, manh mún./.